Richard Stahlmann

Richard Stahlmann
właśc. Artur Illner
ps. Eberhard Rosenthal, Рихард Павлович
pułkownik Służby Bezpieczeństwa NRD Stasi
Data i miejsce urodzenia

15 października 1891
Königsberg, Cesarstwo Niemieckie

Data i miejsce śmierci

25 grudnia 1974
Berlin Wschodni, NRD

p.o. szefa Służby Politycznego Wywiadu Zagranicznego NRD
Okres

od 1952

Przynależność polityczna

SED

Poprzednik

Anton Ackermann

Następca

Markus Wolf

Richard Stahlmann, właśc. Artur Illner, ps. Eberhard Rosenthal, Рихард Павлович (ur. 15 października 1891 w Königsberg/Królewcu, zm. 25 grudnia 1974 w Berlinie Wschodnim) – niemiecki komunista, dziennikarz, wojskowy, pułkownik Stasi.

Życiorys

Urodzony w rodzinie robotniczej, 1897–1905 uczył się w szkole ludowej, później pracował jako stolarz w Królewcu, związał się z ruchem lewicowym. 1910 chcąc uniknąć poboru do wojska próbował przedostać się do Belgii, jednak przy przekraczaniu granicy został złapany przez belgijską policję i przekazany niemieckim władzom. Od października 1911 do października 1913 odbywał służbę wojskową w niemieckiej armii cesarskiej, na początku I wojny światowej ponownie zmobilizowany. Walczył w pułku piechoty na Froncie Wschodnim, 1915 ranny, od 1916 walczył w Belgii. W lipcu 1917 wzięty do niewoli przez Anglików na terytorium Francji i wysłany do obozu jenieckiego w Hawrze, po zwolnieniu 1919 wrócił do Królewca i wstąpił do nowo powstałej KPD i Związku Spartakusa.

Zajmował się organizacją związków zawodowych, od 1923 pracował w aparacie wojskowo-politycznym KPD, oficjalnie pracował jako cieśla, organizował nielegalne magazyny broni i pomagał w przygotowaniu zbrojnego powstania komunistów w Hamburgu w październiku 1923. Po stłumieniu powstania wyjechał do Belgii, gdzie nawiązał współpracę z wywiadem ZSRR, 1924 wyjechał do ZSRR, przyjął radzieckie obywatelstwo i wstąpił do RKP(b), 1924–1925 był na kursach wojskowo-politycznych w szkole RKP(b) (lub Kominternu). Został instruktorem Komitetu Wykonawczego Kominternu, pracował w Razwieduprze Sztabu Armii Czerwonej, kilkakrotnie nielegalnie wyjeżdżał za granicę, wypełniając zadania sowieckiego wywiadu – m.in. do Chin (w sierpniu 1927, wziął udział w powstaniu w Kantonie), do Czechosłowacji (1928–1929; współpracował z Robertem Korbem), do W. Brytanii (1929), Holandii (1930) i Francji (1930–1931 był w Alzacji i Lotaryngii). W latach 1931-1932[1] instruktor w Międzynarodowej Leninowskiej Szkole Kominternu (Международная ленинская школа); jego słuchaczami byli m.in. Wilhelm Zaisser, Erich Mielke i Markus Wolf. Od 1932 w Belgii był sekretarzem Georgi Dymitrowa i jednocześnie głównym redaktorem gazety „Federacja Bałkańska”, po pożarze Reichstagu uciekł do Wiednia, następnie do Zurychu (jego żona 10 kwietnia 1933 została aresztowana przez gestapo, jednak zwolniono ją z powodu choroby), gdzie w styczniu 1934 wznowił wydawanie gazety pod zmienioną nazwą „Korespondent Bałkański”; później przeniósł się do Paryża.

Po wybuchu wojny domowej w Hiszpanii 1936 wyjechał tam, by wziąć udział w walkach, i dowodził oddziałem partyzanckim. 10 grudnia 1937 został wezwany do Moskwy, jednak wrócił do Paryża, gdzie kontynuował wydawanie gazety. Na początku 1940 wyjechał do Moskwy, w październiku 1940 wysłany do organizowania zagranicznych struktur KPD w Sztokholmie, gdzie pracował do końca wojny. W styczniu 1946 wrócił ze Szwecji do Niemiec, po czym pracował w komitecie KPD Meklemburgii-Pomorza Przedniego, a od maja 1946 pracował w Wydziale Transportu KC SED. We wrześniu 1951 wstąpił do Stasi, od 1951 do lipca 1953 był I zastępcą szefa, a w listopadzie/grudniu 1952 p.o. szefa Służby Wywiadu Zagranicznego NRD. Od lipca 1953 do listopada 1955 szef grupy zarządu i kontroli i I zastępca Głównego Zarządu XV Stats–Sekretariatu Bezpieczeństwa Państwowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych NRD ds. operacyjno-technicznych, w maju 1954 mianowany pułkownikiem, od listopada 1955 do jesieni 1957 I zastępca Głównego Wydziału XV/Głównego Zarządu Wywiadu MBP NRD, 1958–1960 szef gabinetu szkolno-metodycznego Głównego Wydziału Kadr i Szkolenia MBP NRD, następnie na emeryturze.

Z racji sprawowanych funkcji był „skoszarowany” w partyjno-rządowym osiedlu kierownictwa NRD wokół Majakowskiring w Berlinie-Pankow. Odznaczony Orderem Karla Marksa (1966).

Bibliografia

Przypisy

  1. Bundesstiftung zur Aufarbeitung der SED-Diktatur | Recherche | Biographische Datenbanken, bundesstiftung-aufarbeitung.de [dostęp 2019-12-17] (niem.).