Rita Hayworth

Rita Hayworth
Ilustracja
Rita Hayworth (1940)
Imię i nazwisko

Margarita Carmen Cansino

Data i miejsce urodzenia

17 października 1918
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

14 maja 1987
Nowy Jork

Zawód

aktorka, tancerka

Współmałżonek

Edward C. Judson
(1937–1942; rozwód)
Orson Welles
(1943–1947; rozwód)
Książę Ali Khan
(1949–1953; rozwód)
Dick Haymes
(1953–1955; rozwód)
James Hill
(1958–1961; rozwód)

Lata aktywności

1931–1972

podpis

Rita Hayworth, właśc. Margarita Carmen Cansino (ur. 17 października 1918[1] w Nowym Jorku; zm. 14 maja 1987[2][3] tamże) – amerykańska aktorka i tancerka pochodzenia hiszpańsko-angielsko-irlandzkiego[4]. Jedna z największych gwiazd „Złotej Ery Hollywood”. American Film Institute umieścił ją na dziewiętnastym miejscu na liście największych aktorek wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends)[5].

Życiorys

Wczesne lata

Urodziła się na Brooklynie w Nowym Jorku w rodzinie tancerzy jako córka pochodzącego z Hiszpanii Eduarda Cansino (1895–1968) i Volgi Margaret (z domu Hayworth; 1897–1945), pochodzenia angielsko-irlandzkiego[6][7]. Od roku 1932 młoda Margarita Carmen Cansino występowała wraz ze swoim ojcem, tancerzem flamenco w nocnych klubach i na pokazach tańców hiszpańskich[8].

Kariera

W filmach zaczęła się pokazywać od roku 1935, ale nie były to znaczące role. Jedną z ważniejszych w jej karierze stała się kreacja Judy MacPherson w dramacie Howarda Hawksa Tylko aniołowie mają skrzydła (Only Angels Have Wings, 1939). Aby podreperować finanse w latach 40. dorabiała jako modelka i tak stała się znaną pin-up girl[9][10]. Jej zdjęcie każdy żołnierz albo miał albo kojarzył. Innej opcji nie było – wspominał aktor Eli Wallach, weteran wojenny[11].

Prawdziwy sukces przyszedł w roku 1946 za sprawą tytułowej roli Gildy Mundson Farrell, nieszczęśliwej żony właściciela kasyna, która w pracowniku męża rozpoznaje dawnego ukochanego w filmie noir Charlesa Vidora Gilda. Scena, w której Hayworth śpiewa „Put the Blame on Mame” i zdejmuje rękawiczkę, przeszła do historii kina jako jedna z najbardziej erotycznych scen. Rita Hayworth została jedną z najlepiej zarabiających gwiazd w historii Hollywood, okrzyknięta uosobieniem seksu i femme fatale[12][13][14].

Kryzys przyszedł w połowie lat 50. Dalej grała, m.in. w filmach: biblijnym Salome (1953), W drodze do Cordury (1958) czy Osobne stoliki (1958). Pojawiły się problemy z alkoholem. Definitywny koniec jej kariery nastąpił w 1972. Powodem była postępująca choroba Alzheimera, na którą zmarła w samotności w 1987 roku.

Życie prywatne

29 maja 1937 roku, kiedy miała 18 lat wyszła za mąż za sprzedawcę samochodów Edwarda Charlesa Holmgrena Judsona[15], jednak 22 maja 1942 rozwiedli się. Potem poznała reżysera i aktora Orsona Wellesa, z którym wzięła ślub 7 września 1943 i miała córkę Rebeccę Welles (ur. 17 grudnia 1944). Kryzys w związku spowodowała ponoć jej niewierność, za którą Orson się zemścił. Zrealizował film noir Dama z Szanghaju (The Lady from Shanghai, 1948), do którego Hayworth ścięła swoje słynne długie, rude włosy i ufarbowała się na blond, a na dodatek zagrała podstępną Elsę Bannister. Film odniósł sukces, ale małżeństwo nie przetrwało, a kariera Hayworth zaczęła chylić się ku upadkowi. 1 grudnia 1948 małżeństwo rozpadło się przez jej zdrady. 27 maja 1949 roku poślubiła księcia Alego Khana, z którym miała córkę Yasmin Khan (ur. 26 grudnia 1949). Po dwóch latach, 26 stycznia 1953 jednak się rozwiodła. Z piosenkarzem Dickiem Haymesem tworzyła małżeństwo od 24 września 1953 do 12 grudnia 1955 roku. Piątym jej mężem (od 2 lutego 1958 do 7 września 1961) był producent filmowy James Hill.

Filmografia

  • 1972: Gniew Boży (The Wrath of God) jako pani De La Plata
  • 1970: Droga do Saliny (Road To Salina) jako Mara
  • 1968: Bękarty (I Bastardi) jako Martha
  • 1967: Awanturnik (L'Avventuriero) jako ciotka Caterina
  • 1966: Mak również jest kwiatem (Poppies Are Also Flowers) jako Monique Mark
  • 1964: Świat cyrku (Circus World) jako Lili Alfredo
  • 1961: Torreadorzy i złodzieje (The Happy Thieves) jako Eve Lewis
  • 1959: Sprawa na pierwszą stronę (The Story on Page One) jako Jo Morris
  • 1959: W drodze do Cordury (They Came to Cordura) jako Adelaide Geary
  • 1958: Osobne stoliki (Separate Tables) jako Ann Shankland
  • 1957: Kumpel Joey (Pal Joey) jako Vera Simpson
  • 1957: Ogień pod pokładem (Fire Down Below) jako Irena
  • 1953: Salome (Salome) jako Salome
  • 1953: Panna Sadie Thompson (Miss Sadie Thompson) jako Sadie Thompson
  • 1952: Przygoda na Trynidadzie (Affair in Trinidad) jako Chris Emery
  • 1948: Miłość Carmen (The Loves of Carmen) jako Carmen Garcia
  • 1947: Dama z Szanghaju (The Lady from Shanghai) jako Elsa „Rosalie” Bannister
  • 1946: Gilda jako Gilda
  • 1945: Dziś w nocy i każdej nocy (Tonight and Every Night) jako Rosalind „Roz” Bruce
  • 1944: Modelka (Cover Girl) jako Rusty Parker / Maribelle Hicks
  • 1942: Moja najmilsza (You Were Never Lovelier) jako Maria Acuña
  • 1942: Historia jednego fraka (Tales of Manhattan) jako Ethel Halloway
  • 1941: Rudowłosa (The Strawberry Blonde) jako Virginia Brush Barnstead
  • 1941: Krew na piasku (Blood and Sand) jako Dona Sol des Muire
  • 1941: Marzenia o karierze (You'll Never Get Rich) jako Sheila Winthrop
  • 1940: Susan i Bóg (Susan and God) jako Lee Hutchins
  • 1940: Anioły z Broadwayu (Angels Over Broadway) jako Nina Barone
  • 1940: Kobieta jest zagadką (The Lady in Question) jako Natalie Roguin
  • 1939: Tylko aniołowie mają skrzydła (Only Angels Have Wings) jako Judy McPherson
  • 1938: Kto zabił Gail Preston? (Who Killed Gail Preston?) jako Gail Preston
  • 1937: Kłopoty w Teksasie (Trouble in Texas) jako Carmen Serano
  • 1937: Cień (The Shadow) jako Mary Gillespie
  • 1936: Tańczący pirat (Dancing Pirate) jako tancerka Los Polomas
  • 1935: Piekło Dantego (Dante's Inferno) jako tancerka
  • 1935: Pod palącym niebem Argentyny (Under the Pampas Moon) jako Carmen

Przypisy

  1. Rita Hayworth (Actress) – Pics, Videos, Dating (ang.). spokeo.com. [dostęp 2015-06-28].
  2. Rita Hayworth, Movie Legend, Dies (ang.). The New York Times. [dostęp 2015-06-28].
  3. Rita Hayworth (ang.). TV.com. [dostęp 2015-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-01)].
  4. Rita Hayworth - Movies and TV (ang.). LocateTV. [dostęp 2015-06-28].
  5. AFI’s 100 YEARS...100 STARS (ang.). American Film Institute. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-13)].
  6. Volga Hayworth Cansino (1897 - 1945) (ang.). Find A Grave. [dostęp 2015-06-28].
  7. Volga Cansino (Haworth) (1898 - 1945) – Genealogy (ang.). Geni. [dostęp 2015-06-28].
  8. Rita Hayworth (ang.). Rotten Tomatoes. [dostęp 2015-06-28].
  9. Rita Hayworth - Biography - Dancer, Film Actress, Pin-up (1918–1987) (ang.). biography.com. [dostęp 2015-06-28].
  10. LIFE With Rita Hayworth: Hollywood Legend, Pinup Icon (ang.). Time.com. [dostęp 2015-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-12)].
  11. List of Eli Wallach & Rita Hayworth movies together (ang.). Gomolo.com. [dostęp 2015-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-01)].
  12. Rita Hayworth in Gilda (1946) (ang.). Classic Hollywood Style. [dostęp 2015-06-28].
  13. Gilda (1946) (ang.). Rotten Tomatoes. [dostęp 2015-06-28].
  14. Gilda is pure, undistilled Rita Hayworth (ang.). The Guardian. [dostęp 2015-06-28].
  15. Who is Edward C. Judson? (ang.). Omnilexica. [dostęp 2015-06-28].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Rita Hayworth - 1940.JPG
Original publicity photo of Rita Hayworth.
Rita Hayworth signature.svg
Signature of Rita Hayworth