Rita Levi-Montalcini
Rita Levi-Montalcini (2009) | |
Data i miejsce urodzenia | 22 kwietnia 1909 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 30 grudnia 2012 |
Zawód, zajęcie | |
Alma Mater | |
Uczelnia | |
Odznaczenia | |
Rita Levi-Montalcini (ur. 22 kwietnia 1909 w Turynie, zm. 30 grudnia 2012 w Rzymie[1]) – włoska lekarka, embriolog i neurolog, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny (1986).
Życiorys
W latach 1930–1936 studiowała medycynę na Uniwersytecie Turyńskim. Karierę akademicką, jako osobie pochodzenia żydowskiego, uniemożliwiły jej przyjęte przez faszystowskie władze przepisy prawa (Manifesto della razza). Utworzyła prowizoryczne i niejawne laboratorium we własnej sypialni, by kontynuować analizę wzrostu komórek nerwowych. Ponieważ nie mogła publikować artykułów we Włoszech, swoje prace wysyłała do redakcji czasopism naukowych w Szwajcarii i Belgii[2].
W 1947 wyjechała do USA na zaproszenie Washington University in St. Louis; w latach 1956–1977 była profesorem tej uczelni. Kierowała instytutem neurobiologii przy Consiglio Nazionale delle Ricerche w Rzymie. Została przyjęta w poczet m.in. Papieskiej Akademii Nauk.
Prowadziła badania dotyczące wzrostu komórek nerwowych. Później zajęła się wzrostem unerwienia czuciowego w zarodkach kury, którym przeszczepiono mysi nowotwór. Odkryła tzw. czynnik wzrostu nerwu (NGF), pobudzający wzrost komórek nerwowych. W 1986, za odkrycia o istotnym znaczeniu dla zrozumienia mechanizmów regulujących wzrost komórek i narządów zarówno zwierząt oraz ludzi, otrzymała Nagrodę Nobla (wspólnie ze Stanleyem Cohenem). W 1987 wyróżniona National Medal of Science[3].
Była autorką publikacji naukowych, m.in. In Praise of Imperfection (1988).
1 sierpnia 2001 prezydent Carlo Azeglio Ciampi w uznaniu zasług mianował ją dożywotnim senatorem. Rita Levi-Montalcini zasiadała w Senacie XIV, a następnie XV i XVI kadencji, w trakcie której zmarła[4].
Była siostrą Paoli Levi-Montalcini.
Odznaczenia
W 1987 została odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Republiki Włoskiej[5]. W 2008 otrzymała francuską Legię Honorową V klasy[6].
Zobacz też
- (9722) Levi-Montalcini
Przypisy
- ↑ Rita Levi Montalcini è morta (wł.). giornalettismo.com, 2012-12-30. [dostęp 2013-06-02].
- ↑ Rachel Swaby: Upór i przekora. 52 kobiety, które odmieniły naukę i świat. Warszawa: Agora, 2017, s. 136–140. ISBN 978-83-268-2485-2.
- ↑ The President's National Medal of Science: Recipient Details (ang.). nsf.gov. [dostęp 2021-10-19].
- ↑ Rita Levi-Montalcini na stronie Senatu XVI kadencji (wł.). [dostęp 2013-06-02].
- ↑ Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana (wł.). quirinale.it, 1987-01-07. [dostęp 2013-06-02].
- ↑ Consegna della Croce di Grande Ufficiale della Legione d'onore all'On. Rita LEVI MONTALCINI (wł.). ambafrance-it.org. [dostęp 2011-02-15].
Bibliografia
- Nagrody Nobla. Beata Tarnowska (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
- Myriam Muhm. Vage Hoffnung für Parkinson-Kranke – Überlegungen der Medizin-Nobelpreisträgerin Rita Levi Montalcini. „Süddeutsche Zeitung”. Nr 293, 1986-12-22 (niem.). [dostęp 2011-02-15].
- Benedict Carey: Dr. Rita Levi-Montalcini, a Revolutionary in the Study of the Brain, Dies at 103 (ang.). nytimes.com, 2012-12-30. [dostęp 2012-12-30].
- Emily Langer: Rita Levi-Montalcini, Nobel Prize-winning neuroscientist, dies at 103 (ang.). articles.washingtonpost.com, 2012-12-30. [dostęp 2013-06-02].
- Anthony Tucker: Rita Levi-Montalcini obituary (ang.). guardian.co.uk, 2012-12-30. [dostęp 2013-06-02].
- Rita Levi-Montalcini (ang.). telegraph.co.uk, 2012-12-31. [dostęp 2013-06-02].
- Rita Levi-Montalcini (ang.). economist.com, 2013-01-05. [dostęp 2013-06-02].
- ISNI: 0000 0001 1030 4487
- VIAF: 85738872
- LCCN: n82055420
- GND: 119002396
- NDL: 00470402
- BnF: 121197974
- SUDOC: 035669772
- SBN: CFIV057574
- NKC: xx0067228
- BNE: XX1004359
- NTA: 073820601
- BIBSYS: 90075246
- CiNii: DA02372174
- Open Library: OL442013A
- PLWABN: 9811532855305606
- NUKAT: n02023492
- J9U: 987007493952205171
- CONOR: 74155107
- ΕΒΕ: 80822
- BLBNB: 000580893
- WorldCat: lccn-n82055420
Media użyte na tej stronie
nastrino della medaglia di Commendatore dell'ordine al merito della Repubblica Italiana
Ribbon of a Cordon Grand Cross of Merit of the Italian Republic
Alfred Nobel from public domain photo, in circle. (Photo taken 1896 or earlier).
Autor: McOleo, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar of the National Order of Scientific Merit - Grand Cross (Brazil)
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 4.0
Ribbon bar of the Philadelphia Liberty Medal. USA.
Ribbon bar of Medaglia d'oro ai benemeriti della Cultura e dell'Arte by Arturolorioli
Obverse of the United States National Medal of Science
Autor: Heralder (Crown by Miguillen), Licencja: CC BY-SA 3.0
Ribbon bar of the Order of Isabella the Catholic, Grand Cross