Robert Arthur Winkler
Data urodzenia | |
---|---|
Data śmierci |
Robert Arthur Winkler (ur. 1898; zm. 22 czerwca 1972) – nadzorca działalności Świadków Jehowy w Holandii i Niemczech podczas II wojny światowej, więzień hitlerowskich obozów koncentracyjnych.
Działalność w Niemczech
Mając 16 lat przebywał na froncie I wojny światowej we Francji. Postawa kapelana, który zachęcał do zabicia jak największej liczby wrogów, a heroiczną śmierć by uważać za wielki honor, doprowadziła go do utraty wiary. Na froncie został poważnie ranny i zwolniony z wojska. Po powrocie z wojny został ateistą.
W roku 1924 zapoznał się z działalnością „Badaczy Pisma Świętego” (Bibelforscher) [w 1931 roku przyjęli nową, oficjalną nazwę – „Świadkowie Jehowy”]. Został wysłany do Bonn, aby tam prowadzić działalność kaznodziejską. W tym mieście poślubił Käthe. Winkler pomógł założyć zbory w Wachtberg i Bad Godesberg[1]. W 1932 i 1933 roku złożył wizyty w niemieckojęzycznych zborach na Opolczyźnie, ziemi lubuskiej, Dolnym Śląsku i Górnym Śląsku.
W 1935 roku był odpowiedzialny za organizowanie działalności Świadków Jehowy w Niemczech[2]. W czerwcu 1935 roku, czasie prowadzenia działalności ewangelizacyjnej został aresztowany przez gestapo. Najpierw trafił do obozu koncentracyjnego Esterwegen. Następnie przebywał w aresztach w Rheinbach i Siegburg. Po zwolnieniu był pod ciągłą obserwacją i codziennie miał się zgłaszać do gestapo. Żądano, aby oddawał pozdrowienie „Heil Hitler” oraz proponowano mu współpracę. Ostrzegano, że w przeciwnym razie, może już nigdy nie spotkać się z żoną. Za każdym razem kategorycznie odmawiał[3].
Działalność w Holandii
W roku 1936 Winklerowi i jego żonie udało się uciec do Holandii. Tam zostali pionierami. Z Niemiec przenieśli notatki i plany dotyczące hitlerowskich obozów koncentracyjnych[4][5].
Pomimo że nie znał języka niderlandzkiego, w 1938 roku otrzymał polecenie odwiedzenia wszystkich zborów w Holandii. W 1939 roku został wolontariuszem w holenderskim Biurze Oddziału, a w 1940 roku jego nadzorcą. Stamtąd organizował działalność Świadków Jehowy w całych Niemczech. Dopilnował, aby raporty i mapy obozów koncentracyjnych przemycane z hitlerowskich obozów przez Świadków Jehowy, zostały przewiezione do Szwajcarii. W tamtejszym Biurze Oddziału Szwajcar Franz Zürcher z Berna zebrał je, spisał i opublikował w wydanej w roku 1938 w języku niemieckim, francuskim i polskim broszurze Krucjata przeciwko chrześcijaństwu „opisująca cierpienia niemieckich Świadków Jehowy, którzy nie chcieli poprzeć nazizmu”[1].
10 maja 1940 roku, armia nakazała aresztowanie wszystkich obywateli niemieckich w Holandii. Żołnierze weszli do Biura Oddziału w Heemstede i aresztowali wszystkich Niemców. Wśród nich znalazł się też Winkler[6].
Po kilku dniach odzyskał wolność. Dwa tygodnie po zajęciu Holandii przez wojska niemieckie, 29 maja 1940 roku Komisarz Rzeszy Arthur Seyss-Inquart w tajnym rozporządzeniu wprowadził całkowity zakaz działalności Świadków Jehowy. Został opublikowany w prasie 10 marca 1941 roku[7][8].
6 lipca 1940 roku gestapo zajęło biuro w Heemstede oraz drukarnię Towarzystwa Strażnica w Haarlem. W następnym roku przez kraj przetoczyła się fala aresztowań. W poszukiwaniach i aresztowaniach Świadków Jehowy współpracowała z gestapo policja holenderska. 310 głosicieli deportowano. W trakcie II wojny światowej uwięziono ogółem 426 Świadków Jehowy z Holandii, spośród których około 310 zesłano do niemieckich obozów koncentracyjnych, (117 poniosło w nich śmierć)[9][10][11].
Aresztowanie i pobyt w obozie koncentracyjnym
21 października 1941 roku Winkler został aresztowany przez gestapo. Proponowało mu, by z nimi współpracował. Ponieważ nie chciał wydać innych Świadków Jehowy, przez ponad tydzień był katowany[12][13]. Zmasakrowanego wrzucono do ciemnej celi. 10 lutego 1941 roku ktoś wrzucił do jego celi kieszonkową Biblię[14][15][16]. W obozie koncentracyjnym Hertogenbosch koło Vught udało mu się zdobyć kolejną Biblię. Z Vught został przeniesiony do więzienia w Kolonii. W roku 1944 został umieszczony w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen. Po przyjeździe do obozu, niezauważalnie wsunął Biblię do drewnianego buta, dzięki czemu mógł z niej korzystać podczas pobytu. Często chorował; gdy uwolnił się od jednej choroby padał ofiarą innej i dlatego znalazł się w szpitalu obozowym. Lekarzami byli więźniowie, którzy mieli pod opieką około 3000 chorych. Lekarze mieli zgłaszać strażnikom więźniów, którzy z powodu choroby nie byli zdolni do pracy przez sześć miesięcy. Tacy pacjenci zostawali przenoszeni do innych baraków, a później ładowani do autobusów, które okazały się komorami gazowymi na kołach, a spaliny zabijały ofiary w drodze do krematorium. Uratował go lekarz ze Szwecji, któremu z kolei na wyspie Wight uratowali życie Świadkowie Jehowy – Erich Frost, Konrad Franke i R. Braüning.
19 kwietnia 1945 roku, wraz z tysiącami innych więźniów 230 Świadków Jehowy z sześciu krajów zostało ewakuowanych z Sachsenhausen. Więźniów najpierw zgrupowano według narodowości. Wszystkim Świadkom Jehowy kazano w tym celu stawić się w warsztacie krawieckim. Świadkowie Jehowy z narażeniem życia przenieśli w to miejsce współwyznawców, którzy leżeli na oddziale szpitalnym i przed ewakuacją mieli zostać zabici. Grupa Świadków Jehowy wymaszerowała ostatnia. Esesmani kazali im ciągnąć ze sobą wóz, który – jak się później okazało – był załadowany przedmiotami skradzionymi więźniom. Żołnierze byli pewni, że Świadkowie Jehowy niczego sobie nie przywłaszczą. Chorzy (w tym Winkler) i starsi mogli wsiąść na niego podczas marszu i trochę wypocząć. Kto odzyskał siły, zsiadał i dołączał do pochodu, a jego miejsce zajmował inny. Trwało to przez dwa tygodnie marszu śmierci[17][18][19].
Po wyzwoleniu
Po zakończeniu II wojny światowej Winkler nadal nadzorował działalność Świadków Jehowy w Holandii. Był też mówcą na pierwszym powojennym kongresie, który się odbył 5 sierpnia 1945 roku w Amsterdamie (4 tys. obecnych[9])[20]. W roku 1946 z powodów zdrowotnych zrezygnował z funkcji nadzorcy Biura Oddziału w Holandii[21]. Zmarł 22 czerwca 1972 roku, a jego żona w kwietniu 1982 roku[22].
Upamiętnienie
4 lutego 2019 roku przy Endenischer Straße 5 w Bonn został odsłonięty jego stolperstein[1].
Zobacz też
Bibliografia
- Watchtower, „Szczęśliwy naród, którego Bogiem jest Jehowa”, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1968, s. 9–11 .
Przypisy
- ↑ a b c Blick Aktuell , Stolpersteine erinnern an verfolgte Zeugen Jehovas, 13 lutego 2019 [dostęp 2020-01-18] (niem.).
- ↑ Działalność świadków Jehowy w Niemczech w czasach nowożytnych (część 2), Watchtower, 1974, s. 56 .
- ↑ Watchtower, Zachowaj prawość w próbach wiary, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1972, s. 11 .
- ↑ 1986 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Watchtower, 1986, s. 125 .
- ↑ Gerhard Besier , Katarzyna Stokłosa , Jehovah's Witnesses in Europe: Past and Present Volume I/2, 2016, s. 142 (ang.).
- ↑ 1986 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Watchtower, 1986, s. 135 (ang.).
- ↑ Wierni i nieustraszeni w obliczu hitlerowskich prześladowań, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, Towarzystwo Strażnica, 1 kwietnia 2000, s. 24–28, ISSN 1234-1150 .
- ↑ 1986 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Watchtower, 1986, s. 138 (ang.).
- ↑ a b Watchtower, Holandia. Utrecht: Our History, jw2019.org, 2018 [zarchiwizowane z adresu 2019-04-24] (ang.).
- ↑ Thomas Rahe , Świadkowie Jehowy w obozie koncentracyjnym Bergen-Belsen, [w:] Hans Hesse, „Najodważniejsi byli zawsze Świadkowie Jehowy”, Wrocław: Wydawnictwo A PROPOS, 2010, s. 162, ISBN 978-83-61387-21-3 .
- ↑ Watchtower, Holandia. Utrecht: Our History, jw2016.org, 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-11-08] (ang.).
- ↑ Służcie Jehowie jednomyślnie, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe, 15 sierpnia 1998, s. 15–20 .
- ↑ 1986 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Watchtower, 1986, s. 154, 155 (ang.).
- ↑ „Pokój wam!”, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe, kwiecień 1988, s. 15–20 .
- ↑ Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego, Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe, 1993, s. 453 .
- ↑ Johannes Wrobel , "Der Schrei aus dem Konzentrationslager!" Wie Jehovas Zeugen damals auf die NS-Gräuel aufmerksam machten, 1998, s. 1, 2 (niem.).
- ↑ 1986 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Watchtower, 1986, s. 167 .
- ↑ Detlef Garbe , "Der Schrei aus dem Konzentrationslager!" Wie Jehovas Zeugen damals auf die NS-Gräuel aufmerksam machten, 2008, s. 658 (niem.).
- ↑ Nie ma nic wspanialszego od prawdy, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe, 1 stycznia 1998, s. 27 .
- ↑ 1986 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Watchtower, 1986, s. 175 (ang.).
- ↑ 1986 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Watchtower, 1986, s. 178 (ang.).
- ↑ 1986 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Watchtower, 1986, s. 183 (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: VonTyRus, Licencja: CC BY-SA 4.0
Endenicher Straße 58 Stolperstein Robert Arthur Winkler