Robert Baden-Powell

Robert Baden-Powell

Lieutenant-General
Data i miejsce urodzenia	22 lutego 1857 Londyn
Data i miejsce śmierci	8 stycznia 1941 Nyeri
Przebieg służby
Lata służby	1876–1910
Siły zbrojne	British Army
Stanowiska	dowódca 5. Pułku Dragonów, generalny inspektor kawalerii
Główne wojny i bitwy	II wojna o Matabele, II wojna burska: oblężenie Mafeking
Późniejsza praca	pisarstwo, wychowanie młodzieży, skauting
Odznaczenia

Rodzina Roberta Baden-Powella

Robert Stephenson Smyth Baden-Powell, Lord Baden-Powell (wym. /ˈbeɪdən ˈpoʊ.əl/), znany również jako B-P (ur. 22 lutego 1857 w Londynie, zm. 8 stycznia 1941 w Nyeri w Kenii) – brytyjski wojskowy, generał porucznik, pisarz, twórca i założyciel skautingu.

Po ukończeniu edukacji w Charterhouse School, Baden-Powell służył w armii brytyjskiej od 1876 do 1910 w Indiach i Afryce. W 1899, w czasie II wojny burskiej w Afryce Południowej, dowodził obroną miasta Mafeking. Kilka jego książek wojskowych, napisanych dla rozpoznania wojskowego i szkolenia wywiadowców, było również czytanych przez chłopców. Zainspirowany tym zjawiskiem, napisał książkę Scouting for Boys, opublikowaną w 1908, przeznaczoną dla młodych czytelników. Podczas pisania, wypróbowywał swoje pomysły podczas obozu na wyspie Brownsea w sierpniu 1907. Uczestników znalazł wśród lokalnych Boys’ Brigade oraz synów jego przyjaciół. Obecnie jest to postrzegane jako początek skautingu.

Baden-Powell spędził ostatnie lata w Nyeri w Kenii, gdzie zmarł i został pochowany w 1941.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się na Paddingtonie, dzielnicy Londynu 22 lutego 1857 roku. Jego rodzina mieszkała w domu o adresie 6 Stanhope Street (obecnie 11 Stanhope Terrace). Był synem duchownego anglikańskiego i profesora geometrii na Uniwersytecie Oksfordzkim Badena Powella oraz wnuczki admirała Williama Henryego Smytha, Henrietty Grace Smyth^[1][2].

Para ta zawarła małżeństwo 10 marca 1846 w kościele St Luke’s na Chelsea^[1]. Było to trzecie małżeństwo ojca z którego to związku urodziło się 10- dzieci: Warington (wczesny 1847), George (późny 1847), Augustus (1849), Francis (1850), Robert (1857), Agnes (1858) oraz Baden (1860)^[2]. Troje dzieci, które urodziły się po narodzinach Francisa, a przed narodzinami Roberta, zmarło niedługo po urodzeniu. Troje najmłodszych dzieci oraz często chorujący Augustus zostało bliskimi przyjaciółmi^[2].

Ojciec Roberta zmarł w 1860 roku. Rodzeństwo było wychowywane przez matkę, kobietę o silnym charakterze, która przywiązywała dużą wagę do wychowywania dzieci. Robert w 1933 powiedział o niej The whole secret of my getting on, lay with my mother^[1].

Gdy Baden-Powell (zwany przez rodzinę Stevie) miał dziewięć lat, matka posłała go do krewnych, do posiadłości rodowej ojca w hrabstwie Kent, aby tam zgodnie ze zwyczajem Baden-Powellów, uczył się czytać, pisać i liczyć w sąsiednim probostwie^[2]. Jego wychowawcą był blisko 70-letni, raczej niefrasobliwy, pastor Allfrey^[2]. Robert Baden-Powell grał na pianinie i skrzypcach. Uwielbiał aktorstwo^[1].

Podczas wakacji przyłączył się do trojga starszych braci, Franka (1850–1931), George’a (1847–1898) i Warringtona (1847–1921)^[3]. Razem odbyli podróż łodzią do letniego domu Baden-Powellów w pobliżu Llandogo nad rzeką Wye, 250 km na północny zachód od Londynu^[2]. Rok później, w 1867, bracia nabyli i wyremontowali kuter rybacki, którym pływali wzdłuż wybrzeża^[2]. Następnie Warrington zakupił żaglowiec „Koh-i-noor”, nadający się do dłuższych rejsów^[3].

Wykształcenie

Po ukończeniu Rose Hill School w Tunbridge Wells, Robert chcąc dostać się do college’u bez protekcji, zdał do Feetes College w Edynburgu^[3]. Jednak zanim to nastąpiło, zmarł jego ulubiony brat – Augustus. Mimo zdania egzaminu, przeniósł się do Charterhouse College w hrabstwie Surrey^[3]. Tam zdobył nowe przezwisko B-P^[3]. Wokół wiejskiej szkoły rozciągał się obszerny Hyde Park, który Powell znał doskonale^[3]. Podczas rozmaitych zabaw uczył kolegów podchodów, tropienia, zacierania śladów i obserwacji^[3]. Udało mu się przekonać do siebie rówieśników^[2]. Po sześciu latach zdał egzamin końcowy i starał się o przyjęcie do Royal Military Academy Sandhurst, cenionej akademii wojskowej^[3][2]. Mimo iż egzaminy były bardzo trudne, wśród 717 kandydatów zajął 2 lokatę^[2]. Zgodnie z tradycją, najlepsi mogli wybrać rodzaj wojska^[3][2]. Powell wybrał kawalerię i przydzielono go do 13 pułku huzarów, który stacjonował w Lakhnau w Indiach^[3].

Służba wojskowa

W latach 1876–1910 działał w czynnej służbie wojskowej w Anglii, Indiach, Afganistanie i Afryce Południowej. Odnosił także sukcesy dziennikarskie, literackie i plastyczne. Pracował również w brytyjskim wywiadzie w wielu krajach Europy.

Indie

6 grudnia 1871 na statku „Serapis” przybił do brzegów Indii w Bombaju. Uczestniczył tam w kursie oficerskim, jednak w jego opinii wiadomości z zakresu zwiadu były słabo wykładane. Dlatego postanowił obserwować hinduskich myśliwych, od których nauczył się języka hindi.

Robert Baden-Powell zdobył wiele cennych umiejętności wojennych podczas rozpoznania wojskowego wśród Zulusów na początku 1880 w prowincji Natal Republiki Południowej Afryki, gdzie został wysłany jego pułk. Jego przełożeni byli pod wrażeniem jego umiejętności, za co został wyróżniony tytułem starszego adiutanta dowódcy naczelnego i gubernatora Malty^[1].

Wolny czas spędzał z dziećmi, organizując dla nich zabawy i gry, a także rysując dla angielskiego pisma „Graphic”. Kurs ukończył z bardzo dobrym wynikiem i w nagrodę uzyskał stopień porucznika przed terminem. Dołączył do 13 pułku huzarów.

Rozpoczął szkolenie rekrutów, podczas którego stosował nowe, własne metody szkolenia żołnierzy, w których znaczną uwagę przywiązywał do indywidualnego szkolenia, wyrabiania samodzielności i zaradności. Wykorzystał również system małych grup.

Dla zniechęconych i znudzonych żołnierzy brytyjskich organizował trupę aktorską, wystawiając z nimi, z powodzeniem, sztukę „Piraci z Penzance”. W trakcie odwrotu z Afganistanu został postrzelony w prawą nogę. Rana okazała się niegroźna i już kilka tygodniu później brał udział w manewrach. Szkolił małą grupę zwiadowców – skautów, dzięki której po sześciu dniach manewrów brał do niewoli wszystkie wojska przeciwnika bez jednego wystrzału.

W trakcie tego okresu wyjechał na 3 dni do Kotoru, aby tam pod pozorem zbierania motyli działać jako szpieg. Zbierał plany militarnych instalacji, ukrywając je w rysunkach skrzydeł motyli^[4].

W tym samym czasie opublikował książkę „Służba rozpoznania i łączności”, która została rozesłana do wszystkich garnizonów jako podręcznik. Pod koniec 1884 wyjechał do Port Natal w Afryce Południowej.

Afryka

Olave Baden-Powell

W Afryce głównym zadaniem Powella było zbadanie Gór Smoczych, odszukanie przesmyków, przełęczy, kryjówek itp. oraz naszkicowanie mapy tych terenów. W 1887 został mianowany kapitanem oraz uczestniczył w wyprawie przeciwko wodzowi Dinizulu, którą prowadzi generał Henry Smyth – wuj Roberta. Sformował mały oddział zwiadowców, którego zadaniem było przeszukanie Gór Smoczych oraz odnalezienie oddziałów zuluskiego wodza.

W tej wyprawie sprawdził się system skautowy. Dzięki temu, iż wódz został odnaleziony i pojmany bez rozlewu krwi, Baden-Powell został awansowany na majora. W 1890 wraz z wujem udał się na Maltę, a stamtąd do Europy, gdzie został brytyjskim szpiegiem.

Trzy lata później, na własny wniosek został zwolniony ze służby i przeniesiony z powrotem do Afryki. Tam zostało mu przydzielone zadanie aresztowania Prempeha, wodza plemienia Aszanti. W 1896 udało mu się otoczyć Prempeha i wziąć do niewoli. Za ten wyczyn otrzymał awans na pułkownika, zaś Prempeh kilkanaście lat później został założycielem i przewodniczącym organizacji młodych skautów w Ghanie.

Następnie wyjechał do Bulawayo w górach Matopa. Podczas walk w górach Matabele członkowie plemienia, z którym walczył, nadali mu przydomek „Impeesa” co znaczy wilk, który nigdy nie śpi.

W 1896 roku Baden-Powell został oskarżony o nielegalne wydanie wyroku śmierci na szefa plemienia Matabele, Uwini. Obiecano mu, że jego życie będzie oszczędzone, jeżeli się podda. Został jednak rozstrzelany przez pluton egzekucyjny na podstawie instrukcji Baden-Powella, który był potem rozliczany przez śledczych^[5][6].

W tym samym roku Robert Baden-Powell opuścił Afrykę.

Walka przeciw Burom

W wojnie przeciwko Burom wsławił się obroną miasta Mafeking (1899–1900), obleganego przez ponad 7 miesięcy przez Burów, gdzie utworzono oddział chłopców do służby pomocniczej (łącznikowej, wartowniczej). Próba ta uświadomiła mu możliwość powierzenia młodym chłopcom odpowiedzialnych zadań pod warunkiem poważnego ich traktowania.

Skauting

Robert Baden-Powell podczas pierwszego obozu skautowego na wyspie Brownsea

Trzech pionierów scoutingu: Ernest T. Seton (po lewej), Robert Baden-Powell oraz Dan Beard (po prawej)

Baden–Powell uważany był za dobrego zwiadowcę, jednak to właśnie w trakcie walk w Matabo Hill spotkał pewnego Amerykanina w służbie brytyjskiej. Frederick Russell Burnham doświadczenie zwiadowcy zdobywał w trakcie walk z Indianami. Dzięki amerykańskiemu instruktorowi Baden – Powell zetknął się z woodcraft'em (dziś powiedzielibyśmy SERE - Survival, Evasion, Resistance and Escape) oraz legendą Dzikiego Zachodu, które potem zaadaptował w skautingu (stąd scoutcraft).

Po powrocie do Wielkiej Brytanii w 1902 stwierdził, że jego książka Aids to scouting (Wskazówki do wywiadów) przeznaczona dla żołnierzy zainteresowała organizacje młodzieżowe. W 1903 został generalnym inspektorem kawalerii brytyjskiej. W celu lepszego dostosowania myśli zawartych w tej pracy do poziomu dzieci i młodzieży zorganizował w 1907 obóz doświadczalny dla chłopców na wyspie Brownsea, gdzie wypróbował swoje metody, m.in. wprowadzenie systemu zastępowego, wynikłego z obserwacji rodzin wielodzietnych, gdzie starszy brat opiekował się skutecznie grupą młodszego rodzeństwa. Wtedy poświęcił się wychowaniu młodzieży, mającemu na celu wyrwanie młodych chłopców z zadymionych, uprzemysłowionych miast, bezpośrednie zetknięcie z przyrodą, a przez to ich uzdrowienie psychiczne i moralne, wychowanie dobrych, patriotycznie nastawionych obywateli za pomocą przemyślanych gier z ukierunkowaną treścią.

W 1908 wydał podręcznik skautingu „Skauting dla chłopców”. Zainteresowanie z jakim spotkała się książka oraz sugestia króla Edwarda VII, spowodowała, iż Baden-Powell w 1910 zrezygnował ze służby wojskowej i całkowicie poświęcił się skautingowi^[7]. W tymże roku organizacja skautowa w Wielkiej Brytanii liczyła 100 tys. członków. Według Baden-Powella skauting powinien być szkołą wychowania obywatelskiego w kontakcie z przyrodą, powinien uzupełniać naturalne luki wychowania szkolnego przez rozwijanie charakteru, zdrowia i sprawności jednostki oraz jej wartości społecznej w codziennej służbie. Wskazując na źródła idei skautowej przyznawał, że zawarł w niej nie tylko własne pomysły, ale wzorował się także na zwyczajach różnych narodów i ludów jak Japończycy, Indianie. Wykorzystał koncepcje filozofów i uczonych, a nawet reguły średniowiecznych zakonów^[7].

Ruch skautek – dziewcząt został założony w 1909. Robert Baden-Powell uważał, że ruch skautek powinien być prowadzony przez kobiety i dlatego w 1910 poprosił o pomoc swoją siostrę Agnes Baden-Powell.

W 1912 ożenił się z Olave St. Clair Soames, która dołączyła do pracy z jego siostrą Agnes.

W 1914, w chwili wybuchu I wojny światowej, Robert Baden-Powell oddał się do dyspozycji armii brytyjskiej. Komenda nie chciała jednak aby wrócił do czynnej służby wojskowej, bo jak powiedział Lord Kitchener – nie ma bardziej kompetentnej osoby do prowadzenia organizacji skautów^[8]. Krążą plotki, iż Baden-Powell był zaangażowany w szpiegostwo i oficerowie wywiadu zadbali, aby stworzyć taki mit.

Rozwój skautingu był zaskakujący. Już w 1922 liczba skautów przekroczyła 1 mln w 32 krajach, natomiast w 1939 było ich 3,3 mln^[3]. W 1920 na pierwszym Jamboree Robert Baden-Powell B-P został wybrany Naczelnym Skautem Świata. Olave Baden-Powell, również działaczka skautowa, została wybrana w 1930 Naczelną Skautką Świata. W 1929, podczas trzeciego światowego Jamboree, otrzymał w prezencie nowy samochód Rolls-Royce o mocy 20 koni mechanicznych (numer podwozia GVO-40, rejestracja OU 2938)^[9]. Służył mu w jego podróżach po całym świecie. Samochód, nazwany Roll Jam, został sprzedany po jego śmierci przez Olave Baden-Powell w 1945.

Po osiągnięciu wieku emerytalnego zajmował się organizowaniem i szkoleniem armii terytorialnej w Wielkiej Brytanii. Za pracę skautową otrzymał tytuł lorda – barona Gilwell, a w posiadłości Gilwell Park został zorganizowany międzynarodowy ośrodek skautowy. Baden-Powell był wyróżniony wieloma najwyższymi odznaczeniami brytyjskimi i innych krajów, w tym Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

W 1939 wyjechał na leczenie do Kenii, gdzie zmarł 8 stycznia 1941. Uchodził za człowieka radosnego i z poczuciem humoru. W czasie II wojny światowej jego nazwisko naziści niemieccy umieścili na liście wrogów III Rzeszy tzw. Czarnej Księdze.

W sierpniu 1933 gościł w Gdyni, gdzie na Polance Redłowskiej spotkał się z harcerzami z całej Polski. W 2007 jego imieniem nazwano łódzki park.

Odznaczenia i wyróżnienia

M.in.^[10][11]:

• Order Zasługi (1937, Wielka Brytania)
• Order Łaźni II i III kl. (1909 i 1900, Wielka Brytania)
• Order św. Michała i św. Jerzego I kl. (1927, Wielka Brytania)
• Order Królewski Wiktoriański I i II kl. (1923 i 1909, Wielka Brytania)
• Kawaler Łaski Orderu św. Jana z Jerozolimy (1912, Wielka Brytania)

• Gwiazda Ashanti (1895, Wielka Brytania)
• Medal Kampanii Matabele (1896, Wielka Brytania)
• Medal Królowej Afryki Południowej (1899, Wielka Brytania)
• Medal Króla Afryki Południowej (1902, Wielka Brytania)

• Medal Koronacyjny Króla Jerzego V (1911, Wielka Brytania)
• Medal Srebrnego Jubileuszu Króla Jerzego V (1935, Wielka Brytania)
• Medal Koronacyjny Króla Jerzego VI (1937, Wielka Brytania)

• Krzyż Orderu Zasługi (1910, Chile)
• Krzyż Wielki Orderu Alfonsa XII (1919, Hiszpania)
• Komandor Orderu Chrystusa (1919, Portugalia)
• Wielki Komandor Orderu Zbawiciela (1920, Grecja)
• Krzyż Wielki Orderu Dannebroga (1921, Dania)
• Komandor Orderu Korony (1921, Belgia)
• Komandor Orderu Legii Honorowej (1922, Francja)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia (1927, Polska)^[12]
• Order Króla Amanullaha (1928, Afganistan)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi (1929, Węgry)
• Krzyż Wielki Orderu Lwa Białego (1929, Czechosłowacja)
• Krzyż Wielki Orderu Feniksa (1929, Grecja)
• Krzyż Wielki I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi (1931, Austria)
• Krzyż Wielki Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (1932, Litwa)
• Krzyż Wielki Orderu Oranje-Nassau (1932, Holandia)
• Krzyż Wielki Orderu Korony Dębowej (1932, Luksemburg)
• Krzyż Wielki Orderu Miecza (1933, Szwecja)
• Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (1933, Łotwa)
• Krzyż Wielki Orderu Czerwonego Krzyża (1933, Estonia)
• Wielki Oficer Orderu Legii Honorowej (1936, Francja)

• Bronze Wolf Award (1935, Światowa Organizacja Ruchu Skautowego)
• Silver Wolf Award (Brytyjska Organizacja Skautingu)
• Silver Buffalo Award (1926, Amerykańska Organizacja Skautingu)

Robert Baden-Powell był również wielokrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla, w tym 10 razy (niezależnie) w 1928.

Publikacje^[13]

Baden-Powell na pocztówce w 1900

Upamiętnienie
Roberta Baden-Powella

(c) Onofre_Bouvila, CC BY 2.5

Londyn – pomnik Roberta Baden-Powella

Rio de Janeiro – popiersie Roberta Baden-Powella

Gilwell Park Discovery – popiersie Roberta Baden-Powella

Nyeri, Kenia – Grobowiec Roberta Baden-Powella i jego żony Olave

Nyeri, Kenia – Grobowiec Roberta Baden-Powella i jego żony Olave

Wyspa Brownsea, miejsce pierwszego obozu skautowego zorganizowanego przez „Bi-Pi” w 1907 – pamiątkowy kamień

• Reconnaissance and Scouting (1884)
• Cavalry Instruction (1885)
• Pigsticking or Hoghunting (1889)
• The Downfall of Prempeh (1896)
• The Matabele Campaign (1897)
• Aids to Scouting for N.C.O.s and Men (Wskazówki do wywiadów, 1899)
• Sport in War (1900)
• Notes and Instructions for the South African Constabulary (1901)
• Sketches in Mafeking and East Africa (1907)
• Scouting for Boys, in six parts (Skauting dla chłopców, 1908)
• Yarns for Boy Scouts (1909)
• Scouting Games (1910)
• Scouting for Boys, complete edition (1911)
• Handbook for Girl Guides (in collaboration with Agnes Baden-Powell) (1912)
• Boy Scouts Beyond the Seas (1913)
• Quick Training for War (1914)
• Indian Memories My Adventures as a Spy (1915)
• Young Knights of the Empire The Wolf Cub’s Handbook (1916)
• Girl Guiding (1918)
• Aids to Scoutmastership (Wskazówki dla skautmistrzów, 1919)
• What Scouts Can Do An Old Wolf’s Favourites (1921)
• Rovering to Success (1922)
• Scouting for Boys (Canadian edition: The Canadian Boy Scout) (1923)
• Re-issue: Pig-Sticking or Hog-Hunting – 1889 (1923)
• The Adventures of a Spy. Reissue of: Indian Memories My Adventures as a Spy – 1915 (1924)
• Life’s Snags and How to Meet Them (1927)
• Scouting and Youth Movements (1929)
• Scouting for Boys in India (Boys’ edition) (1932)
• Lessons from the Varsity of Life (1933)
• Adventures and Accidents (1934)
• Scouting Round the World (1935)
• Adventuring to Manhood (1936)
• African Adventures (1937)
• Birds and Beasts of Africa (1938)
• Paddle Your Own Canoe (1939)
• More Sketches of Kenya (1940)
• Scouting for Boys (Memorial edition) (1942)
• Aids to Scoutmastership (Definitive „World Brotherhood Edition,” edited by William Hillcourt) (1944)
• Scouting for Boys (Definitive „World Brotherhood Edition”, edited by William Hillcourt) (1946)

W 1951 wszystkie jego utwory zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą^[14].

Zobacz też

• Inne postacie związane z historią skautingu i harcerstwa:
  • Święty Jerzy – patron skautingu
  • Roland E. Philipps
  • Ernest Thompson Seton
  • Olave St. Clair Soames, czyli Olave Baden-Powell
  • Charles Alexander Eastman (Ohiyesa)
  • Andrzej i Olga Małkowscy
• Skauting
• Początki ruchu skautowego na świecie
• Ruch skautowy na ziemiach polskich
• Harcerstwo
• Historia harcerstwa
• Jamboree

Przypisy

Bibliografia

• Robert Baden-Powell: My Adventures As A Spy. Pearson, 1915. (ang.)
• Robert Baden-Powell, Elleke Boehmer: Scouting for Boys: A Handbook for Instruction in Good Citizenship. Oxford University Press, 2005. ISBN 978-0-19-280246-0. (ang.)
• A Baden-Powell Bibliography. [dostęp 2015-04-22]. (ang.)
• Boy Scout founder Lord Baden-Powell 'Executed PoW (ang.). BBC News, 2009-12-09. [dostęp 2015-04-22].
• Founder of Scouts Lord Baden-Powell had rebel executed. „The Sunday Times”, 2009-12-06 (ang.). 
• Walter Hansen: Wilk który nigdy nie śpi. Pełne przygód życie lorda Baden-Powella. Warszawa: Wydawnictwo Prokop, 1992. ISBN 83-900204-5-9.
• B-P Jamroll Limited (ang.). [dostęp 2015-04-22].
• Tim Jeal: Baden-Powell. Londyn: Hutchinson, 1989. ISBN 0-09-170670-X. (ang.)
• László Nagy: 250 Million Scouts. The World Scout Foundation and Dartnell Publishers, 1985. ISBN 978-0-85013-153-6. (ang.)
• II. ENTERPRISE, Lord Baden-Powell. W: Hillary Aidan St. George Saunders: The Left Handshake: The Boy Scout Movement During the War, 1939–1945. Wyd. 2. Collins, 1949. (ang.)

Linki zewnętrzne

• https://web.archive.org/web/20070806185758/http://www.pinetreeweb.com/B-P.htm
• Robert Baden-Powell – dzieła w bibliotece Polona