Roman Sigalin

Roman Sigalin
Ilustracja
Roman Sigalin w czapce studenckiej Politechniki Warszawskiej, zdjęcie z ok. 1920
Data i miejsce urodzenia

24 grudnia 1901
Warszawa

Data i miejsce śmierci

w kwietniu 1940
Charków

Narodowość

polska

Praca
Styl

modernizm

Biuro

„Biuro Projektów Jerzy Gelbard i Roman Sigalin – Architekci SARP”

Kamienica Juliana Glassa przy ul. Lwowskiej w Warszawie 7 z charakterystyczną dla twórczości Romana Sigalina i Jerzego Gelbarda wykuszową fasadą

Roman Sigalin (ur. 24 grudnia 1901 w Warszawie, zm. 1940[1]) – polski architekt pochodzenia żydowskiego[2], członek znanej rodziny architektów, działacz Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP)[3].

Życiorys

W okresie XX-lecia międzywojennego wraz z Jerzym Gelbardem prowadził biuro architektoniczne pod nazwą „Biuro Projektów Jerzy Gelbard i Roman Sigalin – Architekci SARP”. Wspólnie z Gelbardem, a także młodszym bratem Grzegorzem i Witoldem Woyniewiczem stworzył kilkadziesiąt projektów gmachów użyteczności publicznej i prywatnych kamienic w Warszawie. Jego młodszym bratem był także Józef Sigalin, architekt i urbanista, jedna z postaci kluczowych dla powojennej odbudowy Warszawy[2].

Zespół Sigalina i Gelbarda stworzył m.in. projekty siedziby Banku Gospodarstwa Krajowego (ostatecznie zrealizowano konkurencyjny projekt), Ministerstwa Spraw Zagranicznych (niezrealizowany do wybuchu wojny), Najwyższej Izby Kontroli Państwa (ostatecznie w konkursie wybrano projekt Tadeusza Leśniewskiego) i Ministerstwa Robót Publicznych. W 1930 zespół zgłosił swój projekt na konkurs na przygotowanie projektu nowego Dworca Głównego. Wprawdzie ostatecznie sąd konkursowy pod przewodnictwem Aleksandra Wasiutyńskiego wybrał konkurencyjną koncepcję autorstwa profesora Politechniki Warszawskiej Czesława Przybylskiego[4], jednak zdecydował się także na zakup projektu zespołu Sigalina za kwotę 10.000 złotych[5]. Jednym z ostatnich budynków użyteczności publicznej zespołu był funkcjonalistyczny dom Zjednoczenia Kolejowców Polskich przy Al. Jerozolimskich 101, przed wojną uważany za projekt kontrowersyjny, jednak współcześnie uznawany za udany[6].

Równie duże kontrowersje w czasie budowy wzbudzała zaprojektowana przez duet Sigalin–Gelbard kamienica Wachsmachera przy Nowym Świecie 3 mieszcząca m.in. dancing Paradiso[7]. Funkcjonalistyczna kamienica o prostej fasadzie niemal pozbawionej zdobień zastąpiła wcześniejszą kamieniczkę mistrza blacharskiego Aleksandra Mrozińskiego, co historyk architektury Stanisław Łoza uznał za zbrodnię na tkance miasta, bowiem jego zdaniem nowa budowla była „zupełnie niedostosowana do zabudowy ulicy”[7].

Poza kamienicą przy Nowym Świecie do czasów współczesnych zachowało się kilka innych warszawskich realizacji zespołu, m.in. kamienica firmy Steinhagen i Saenger przy ul. Konopnickiej 3, kamienice Juliana i Józefa Glassów (odpowiednio ul. Lwowska 7 i ul. Kredytowa 6), kamienica Gustawa Pala przy Alejach Jerozolimskich 101[8], kamienica przy Mokotowskiej 46a, a także wille na zapleczu ulicy Frascati[9][10].

W okresie międzywojennym Roman Sigalin mieszkał w Warszawie, we wczesnomodernistycznej kamienicy przy ul. Mokotowskiej 26, gdzie jego sąsiadami byli m.in. Aleksander Mogilnicki i Alfred Loth[6]. Większość jego realizacji związana była z Warszawą, jednak zaprojektował także m.in. osiedle domków wczasowych w Juracie[11], a także plany odświeżenia wystroju Wielkiej Synagogi w Wilnie[12].

Latem 1939 roku został zmobilizowany do Wojska Polskiego, z którym wziął udział w wojnie obronnej[9]. Dostał się do niewoli radzieckiej i wraz z tysiącami polskich oficerów został zamordowany przez NKWD w toku zbrodni katyńskiej[13], prawdopodobnie w charkowskiej siedzibie oddziału NKWD[9]. Jego wieloletni współpracownik, Jerzy Gelbard, także zginął, zamordowany przez Niemców na Majdanku[13].

Przypisy

  1. ↑ Roman Sigalin na stronie In memoriam SAP
  2. ↑ a b Fuks 1998 ↓, s. 61.
  3. ↑ Kasprzycki 2004 ↓, s. 104.
  4. ↑ Krzyżakowa 1973 ↓, s. 2.
  5. ↑ Szczygliński 1929 ↓, s. 122.
  6. ↑ a b Kasprzycki 1996 ↓, s. 56–57, 61.
  7. ↑ a b Kasprzycki 1996 ↓, s. 178–179.
  8. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 1. Agrykola–Burmistrzowska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 63. ISBN 83-902793-5-5.
  9. ↑ a b c Barański 2015 ↓, ¶ 1–2.
  10. ↑ Kasprzycki 1996 ↓, s. 140.
  11. ↑ Saliński 1996 ↓, s. 66–67.
  12. ↑ Cohen-Mushlin i in. 2012 ↓, s. 291–292.
  13. ↑ a b Kasprzycki 2004 ↓, s. 71–72.

Bibliografia

  • Sigalin, Roman, „Polski Słownik Biograficzny”, 154, t. 37/3: Sierakowski Zygmunt – Silberschein Adolf, 1997, ISBN 83-86301-42-2., za: Andrzej Barański, Roman Sigalin, [w:] Indeks osób [online], warszawa1939.pl, 2015 [dostęp 2015-12-14] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
  • Aliza Cohen-Mushlin i inni, Vilnius, [w:] Doron Narkiss (red.), Synagogues in Lithuania: A Catalogue, vol. 2, Vilnius: Vilnius Academy of Arts Press, 2012, s. 239-280, ISBN 978-609-447-004-2 (ang.).
  • Marian Fuks, Wielcy i sławni pochodzenia żydowskiego, Oficyna Bibliofilów, 1998, ISBN 978-83-86058-85-3 (pol.).
  • Jerzy Kasprzycki, Korzenie miasta, Warszawskie pożegnania, t. I: Śródmieście Południowe, Warszawa: Wydawn. Veda, 1996, ISBN 83-85584-45-5 (pol.).
  • Jerzy Kasprzycki, Korzenie miasta, Warszawskie pożegnania, t. IV: Mokotów i Ochota, Warszawa: Wydawn. Veda, 2004, ISBN 978-83-61932-04-8 (pol.).
  • publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Krystyna Krzyżakowa, Wiele w historii prawie jednego dworca, „Stolica”, Leszek Wysznacki (red. nacz.), 7 (1315), Rok XXVIII, Warszawa: RSW Prasa-Książka-Ruch, 18 lutego 1973, s. 2–5, 14.
  • Stanisław Maria Saliński, Long-play warszawski, Pax, 1996, ISBN 978-83-211-1585-6 (pol.).
  • Bronisław Szczygliński, Konkurs na Dworzec Centralny w Warszawie, „Architektura i Budownictwo”, Zygmunt Wóycicki (red. nacz.), 4, Rok V, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Architektów Polskich, 1929, s. 121–137.

Media użyte na tej stronie

Kamienica Juliana Glassa przy ul. Lwowskiej 7 w Warszawie 2020.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kamienica Juliana Glassa przy ul. Lwowskiej 7 w Warszawie
Roman Sigalin.jpg
Roman Sigalin w czapce studenckiej; zdjęcie z jego teczki studenckiej, wykonane w 1920 lub wkrótce potem.