Rosko (wieś w województwie wielkopolskim)

Rosko

wieś
Rynek
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	czarnkowsko-trzcianecki
Gmina	Wieleń
Liczba ludności (2006)	1271
Strefa numeracyjna	67
Kod pocztowy	64-723[1]
Tablice rejestracyjne	PCT
SIMC	0532599
Położenie na mapie gminy Wieleń Rosko
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Rosko
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Rosko
Położenie na mapie powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego Rosko
52°52′27″N 16°18′55″E/52,874167 16,315278

Pochyła uliczka

Szkoła przy kościele

Studnia w rynku

Rosko (niem. Roskau, wcześniej Roske^[2]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Wieleń^[3], przy drodze wojewódzkiej nr 181, w połowie odległości pomiędzy Czarnkowem a Wieleniem.

Nazwa

Nazwa może mieć dwa pochodzenia:

• od rogu (pierwotnie: Rogsko),
• od przepływającego tędy strumienia Roś^[4].

Historia

Pierwsza pisana informacja o miejscowości pochodzi z 1298 - wtedy to wieś została przekazana z rąk królewskich w dobra kasztelana wieleńskiego Wincentego z Szamotuł. W dobrach wieleńskich znajdowała się potem przez wiele wieków. Wieś szlachecka położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego^[5]. Podczas powstania wielkopolskiego toczono tutaj zacięte walki w lutym 1919, kiedy to Niemcy próbowali atakować Czarnków od strony Wielenia. 26 stycznia 1945 czerwonoarmiści zamordowali w rejonie wsi dwóch włoskich generałów, których pochowano na miejscowym cmentarzu ewangelickim, a potem ekshumowano i przewieziono do Włoch^[4].

Do 1954 roku istniała gmina Rosko. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.

Zabytki i osobliwości

Do najbardziej interesujących obiektów wsi należą:

• kościół św. Stanisława - neogotycki, z lat 1856-1859,
• plebania z 1858,
• dawny zajazd (ul. Powstańców Wielkopolskich 39) z połowy XIX wieku (kamienno-ceglany), o bramach umieszczonych na narożnikach dziedzińca utworzonego przez zabudowania tworzące czworobok,
• dawna kuźnia kamienna przekształcona w garaż,
• dom kultury z 1978 (wybudowany w czynie społecznym),
• wiąz o obwodzie 400 cm (przy domu kultury),
• zabudowa umieszczona częściowo na pochyłości terenowej, tworząca strome uliczki ze schodami dla pieszych,
• fontanna w rynku,
• studnia w rynku z ręcznym kołowrotem,
• pomnik stulecia Koła Śpiewaczego Lutnia z 2005 na rynku (zawiera tablicę z portretem ks. Aleksego Spychalskiego i dyrygenta Bolesława Dąbrowskiego),
• pomnik powstańców wielkopolskich,
• szkoła piętrowa z żółtej cegły z początku XX wieku (przy kościele),
• szkoła z dachem mansardowym z lat 20. XX wieku (szosa w kierunku Wielenia),
• stela upamiętniająca miejsce śmierci pierwszego powstańca (7 lutego 1919) ustawiona w 1960 (ul. Powstańców Wielkopolskich 7),
• kapliczka przydrożna św. Antoniego z początku XX wieku,
• zabudowania stacji kolejowej Rosko na nieczynnej linii Krzyż - Inowrocław (na południe od wsi):
  • dworzec z 1896,
  • wieża wodna z 1906 częściowo szalowana deskami w górnej partii^[4].

Komunikacja

Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 181.

Sport i wypoczynek

We wsi działa Ludowy Zespół Sportowy Noteć Rosko - klub piłkarski założony w 1948 roku, w sezonie 2020/21 grający w wielkopolskiej klasie okręgowej "Red Box" grupa I^[6]. Barwy drużyny są żółto-zielone. Stadion o pojemności 900 miejsc mieści się przy ulicy Podgórnej^[6].

Ochotnicza Straż Pożarna

W Rosku działa Ochotnicza Straż Pożarna, której prezesem jest Tobiasz Waśko. Organizacja skupia około 80 ochotników wraz z drużynami młodzieżowymi. OSP Rosko została wpisana do krajowego systemu ratownictwa. Jednostka jest wyposażona w nowoczesny sprzęt, udziela także pomocy przedmedycznej w wypadkach.

Rezerwat archeologiczny

1,5 km od drogi wojewódzkie 181, na terenie Kolonii Rosko, znajduje się rezerwat archeologiczny, miejsce kultu solarnego z VIII wieku p. n. e. kultury łużyckiej. Po raz pierwszy na odkrycie archeologiczne natrafiono w 1985 roku podczas prac melioracyjnych. W latach 2001 - 2002 prowadzono prace archeologiczne, w trakcie których odkryto pozostałość po kamiennej konstrukcji nasypu oraz ponad 50 siekierek z brązu. Obecnie w miejscu odkrycia samorząd gminy Wieleń na łące wyłączonej z użytkowania rolniczego ustanowił rezerwat archeologiczny. Zrekonstruowano nasyp oraz stół ofiarny.

Hejnał

Rosko ma swój hejnał, który jest codziennie odgrywany o godz 12.00 z wieży kościoła.

Osoby

We wsi urodził się Leon Kmiotek ps. "Dołęga", "Pomian" (ur. 4 kwietnia 1889, zm. 15 lipca 1942 w niemieckim więzieniu we Wrocławiu) – major piechoty Wojska Polskiego, w czasie okupacji niemieckiej założyciel Wielkopolskiej Organizacji Wojskowej, a następnie dowódca Wojskowej Organizacji Ziem Zachodnich.

Przypisy