Rowokół
 Widok na Rowokół z jeziora Gardno | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Pasmo | ?↗ |
| Wysokość | 114,8 m n.p.m. |
Położenie na mapie gminy Smołdzino _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Smołdzino") | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |
 54°39′21″N 17°12′36″E/54,655833 17,210000 | |
Rowokół (niem. Revekol) – wzgórze polodowcowe o wysokości 114,8 m n.p.m.[1] na Wybrzeżu Słowińskim, w woj. pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Smołdzino, w odległości 6 km od morza.
Znajduje się na terenie Słowińskiego Parku Narodowego, bardzo dobrze widoczny z morza żeglarski punkt nawigacyjny, odnotowany na najstarszych mapach morskich tej części Bałtyku. Około 0,5 km od wierzchołka Rowokołu leży wieś Smołdzino.
Przyroda
W 1984 roku wzgórze Rowokół i jego okolice objęto ochroną w formie rezerwatu przyrody „Rowokół” o powierzchni 562,81 ha[2], mającego na celu ochronę bukowo-jodłowego lasu na stokach wzgórza moreny czołowej o wysokości dochodzącej do 114,8 m n.p.m. Obecnie obszar ten nie jest chroniony w formie rezerwatu, lecz stanowi enklawę Słowińskiego Parku Narodowego (tzw. uroczysko Rowokół), należącą do Obwodu Ochronnego Smołdzino[3].
Na szczycie znajduje się czynna od maja do września platforma widokowa na Smołdzino oraz jeziora Gardno, Łebsko i wybrzeże Bałtyku. Prowadzi tu szlak turystyczny.
Historia
Na szczycie wzgórza zarejestrowano bliżej nieokreśloną formę wału lub fosy, które okalały niewielki majdan[4]. Na stoku góry ulokowane jest grodzisko wczesnośredniowieczne datowane na IX–XI wiek. Na szczycie odkryto natomiast odosobniony pochówek dziecka wyposażony między innymi w dwie kłódki[5].
Od XII do XVI wieku na wierzchołku Rowokołu mieściło się sanktuarium Najświętszej Maryi Panny. Po sanktuarium pozostały zagłębione w gruncie fundamenty budowli, które dały asumpt do powstania wielu legend związanych z tym miejscem. Ostatnie pozostałości zostały rozebrane na początku XIX wieku[6].
Z górą związane są liczne mity i legendy: zatopione dzwony, gorejące pieniądze, przerzucane głazy, skarb Bandemerów – w większości przywiezione w ten rejon przez niemieckich osadników[7].
Od początku XXI wieku na Wielkanoc odbywa się tu misterium ukrzyżowania Chrystusa.
W 2017 gmina Smołdzino otrzymała od ministra środowiska Jana Szyszki zgodę na wzniesienie na wzgórzu kaplicy pw. św. Mikołaja. Prace mają być rozpoczęte do 2019[8]. Ten pomysł budzi sprzeciw w środowisku rodzimowierczym[9], które 15 czerwca 2017 r. zorganizowało na Rowokole protest przeciwko zawłaszczaniu dawnych miejsc kultu[10].
Oronimia
Pierwsze zapisy nazwy Rowokół widnieją na starych szwedzkich mapach morskich z 1695 roku (Reefcoll) i holenderskich z 1660 roku (inne zapisy – Refkul lub Ravkuul)[11]. Na mapach morskich z początku XX wieku administracji niemieckiej widniała nazwa Revekol.
Nazwa góry, składająca się z członów „rów” i „okół”, pochodzi od istniejącego na jej szczycie grodziska i oznacza miejsce otoczone rowem i wałem[5]
Nazwę Rowokół wprowadzono urzędowo rozporządzeniem w 1949 roku, zastępując poprzednią niemiecką nazwę Revekol Berg[12].
Przypisy
- ↑ Arkusz N-33-59-A-b-2 (Smołdzino). Mapa topograficzna Polski 1:10 000. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 2003. ISBN 83-239-6553-6
- ↑ Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 18 maja 1984 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody (M.P. z 1984 r. nr 15, poz. 108, § 12)
- ↑ Obw. Ochr. Smołdzino. [w:] Oficjalna strona Słowińskiego Parku Narodowego [on-line]. [dostęp 2019-04-26].
- ↑ T. Malinowski, Charakter pobytu człowieka w pradziejach i średniowieczu na szczycie góry Rowokół, [w:] Przez pradzieje i wczesne średniowiecze. Księga jubileuszowa na siedemdziesiąte piąte urodziny docenta doktora Jana Gruby, red. J. Libera, A. Zakościelna, Lublin 2004, s. 293–299.
- ↑ a b A. Kuczkowski, Słowiańskie „święte” góry na terenie ziem polskich we wczesnym średniowieczu. Próba zarysowania problematyki, Slavia Antiqua, 2007, t. XLVIII, s. 97–123.
- ↑ Andrzej Czarnik: Gardna Wielka. Słupsk: Wydawnictwo Uczelniane, Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku, 2001, s. 115–119. ISBN 83-87006-94-7.
- ↑ Góra Rowokół. [dostęp 2017-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-11)].
- ↑ Wójt zbuduje w parku narodowym kaplicę. Zgodę wydał minister środowiska. wyborcza.pl, 14 lutego 2017. [dostęp 2017-02-14].
- ↑ Wyborcza.pl, trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2017-12-26].
- ↑ Wyborcza.pl, trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2017-12-26].
- ↑ Wzgórze Rowokół w Smołdzinie
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości (M.P. z 1949 r. nr 17, poz. 225, s. 6)
Bibliografia
- Buske N., Die Marienkapellen auf dem Gollen, dem Revekol und dem Heiligen Berg bei Pollnow. Ein Beitrage zur Geschichte der Wallfahrtsorte in Pommern, „Baltische Studien” N. F. Hamburg, 1970
- Malinowski Tadeusz, Zur Geschichte des Revecol (Rowokół), des heiligen Berges in Hinterpommern, „Baltische Studien”, N. F. Hamburg 1988
- Olczak Jerzy i Siuchniński Kazimierz, Sprawozdanie z badań weryfikacyjnych grodzisk przeprowadzonych na terenie powiatu słupskiego, Kosz. Zesz. Muz., t. 2, 1972
- Rogaczewski Feliks, Rowokół, „Zapiski Koszalińskie” z. 3. Koszalin-Słupsk 1959, s. 52-53.
- Witt Walter, Der Revecol und seine Umgebung in vor- und frühgeschichtlicher Zeit, Delmanzosche Buchdruckerei, Stolp in Pommern, ok. 1933.
- Witt Walter, Die Burgwälle des Stolper Landes, Stolp 1934.
- Witt Walter, Urgeschichte des Stadt und Landkreises Stolp, Stolp 1934.
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.92 N
- S: 53.40 N
- W: 16.65 E
- E: 19.75 E
Black up-pointing triangle ▲, U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
Autor:
Mapa gminy Smołdzino, Polska
Autor: image taken by Mathiasrex, Maciej Szczepańczyk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Rowokół and Lake Gardno
Zapis z: Fritzners Ordbog over det gamle norske Sprog, 1891, Bd.2,S.357
Autor:
Mapa powiatu słupskiego, Polska