Rozbiór państwa

Rozbiory Polski – przykład rozbioru

Rozbiór państwa – podział terytorium istniejącego suwerennego państwa pomiędzy inne, najczęściej sąsiadujące, dokonany na drodze dyplomatycznej, bez bezpośredniego użycia sił zbrojnych (choć najczęściej bez akceptacji co najmniej znacznej części mieszkańców państwa podlegającego rozbiorowi) wobec armii państwa podlegającego rozbiorowi^[1]. Zazwyczaj jednak występuje groźba najazdu zbrojnego w wypadku, gdyby droga dyplomatyczna była nie dość skuteczna. Rozbiór państwa może być częściowy (jeśli po rozbiorze podlegające mu państwo istnieje nadal, na ograniczonym terytorium) lub całkowity (jeśli po rozbiorze przestaje istnieć). Zamiast pojęć „rozbiór” i „rozbiory” funkcjonują też określenia „zabór” i „zabory”, a państwa uczestniczące w rozbiorach nazywa się „zaborcami”^[2][3].

Rozbiory w historii

• 

  Rozbiory Polski

• 

  Rozbiory Luksemburga

• 

  Traktat wersalski

• 

  Traktat w Trianon

• 

  Traktat w Sèvres

• 

  Rozbiór Czechosłowacji

Planowane rozbiory

• W 1392 Władysław Opolczyk zaproponował rozbiór Polski pomiędzy państwo krzyżackie, Brandenburgię i Węgry^[14].
• 6 grudnia 1656 podczas „potopu szwedzkiego” i tuż po powstaniu Chmielnickiego podpisany został traktat w Radnot przewidujący rozbiór Rzeczypospolitej przez Szwecję (Karol X Gustaw), elektora brandenburskiego (Fryderyk Wilhelm I), księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego, hetmana kozackiego Bohdana Chmielnickiego i stronnika Szwedów Bogusława Radziwiłła^[15].
• Podczas wojen śląskich planowano podział Monarchii Habsburgów pomiędzy Elektorat Bawarii, Królestwo Francji, Królestwo Prus i Księstwo Saksonii. Ludwik XV popierał elektora bawarskiego w walce o tytuł Cesarza Rzymskiego i Fryderyka II w walce o Śląsk^[16].
• Podczas wojny siedmioletniej (1756–1763) i powstaniu koalicji Austrii, Francji, Rosji, Saksonii i Królestwa Szwecji pojawiły się plany rozbioru Królestwa Prus^[16]. Zapobiegł mu m.in. tzw. cud domu brandenburskiego i wycofanie się Rosji z wojny, co odwróciło jej losy i doprowadziło do pruskiego zwycięstwa.
• Na początku 1853 Cesarz Rosji Mikołaj I Romanow próbował namówić Brytyjczyków do rozbioru Imperium Osmańskiego^[17].

Publicystyka historyczna

Rozbiory i zagrożenie rozbiorami są także chętnie wykorzystywanym orężem w publicystyce historycznej, szczególnie w Polsce. Często różne wydarzenia historyczne, które zdaniem niektórych odbierają krajowi jakąś część suwerenności, nazywane bywają przez niektórych polityków lub publicystów „rozbiorami”, choć nie spełniają kryteriów wymienionych na wstępie (podział terytorialny suwerennego państwa na drodze dyplomatycznej bez użycia sił zbrojnych). Tak powstały w obiegu publicznym m.in. pojęcia IV i V rozbioru Polski, które nie są w rzeczywistości ścisłe^[18].

Zobacz też

• aneksja
• cesja
• inkorporacja terytorium
• zawojowanie

Przypisy