Rumuńskie Siły Powietrzne

Forțele Aeriene Române
Państwo	Rumunia
Siły zbrojne	Rumuńskie Siły Zbrojne
Data utworzenia	1 kwietnia 1913
Znak rozpoznawczy

Rumuńskie Siły Powietrzne (rum. Forțele Aeriene Române) – wojska lotnicze Rumunii. Jedna z najstarszych tego typu formacji w Europie, powstała w 1913 roku. Obecnie ich trzon stanowią zmodernizowane myśliwce MiG-21, wykorzystywane są także wyprodukowane w Rumunii śmigłowce oraz zachodnie samoloty transportowe.

Modernizacja

Po upadku Układu Warszawskiego Rumunia eksploatowała samoloty myśliwskie MiG-21, MiG-23 i MiG-29. Po wycofaniu ze służby MiG-23 w 2000 roku oraz niezrealizowaniu modernizacji MiG-29 do wersji Sniper z pomocą izraelskich firm, które ze względu na koszt ich eksploatacji wycofano w 2003 roku, w służbie pozostały tylko myśliwce MiG-21MF. Od 1995 łącznie 113 MiG-21 zmodernizowano do wersji LanceR przez rumuńską firmę Aerostar we współpracy z izraelskim Elbitem, w tym 73 MiG-21M/MF do wersji szturmowej A, 14 MiG-21UM do wersji treningowej B (wyposażone jak wersja A), a 26 MiG-21M/MF do najbardziej zaawansowanej wersji myśliwskiej LanceR C. Wersja A otrzymała radiodalmierz ELTA EL/M 2001B, były uzbrojone w amerykańskie bomby szybujące Mk82, Mk83, a później także kierowane laserowo izraelskie bomby Lizard, część samolotów mogła przenosić zasobniki celownicze Litening. Wersje C wyposażono w radar ELTA EL/M 2032, nahełmowy system celowniczy, HUD i dwa wyświetlacze LCD mogła przenosił pociski powietrze-powietrze R550 Magic 2, Python 3, R-60, R-73, miały też zdolność atakowania celów lądowych^[1]. Weszły one na uzbrojenie w 1997 roku^[2]. U kresu swojej służby w 2016 roku zdolnych do lotu pozostawało około 20 MiG-21MF LanceR C i osiem MiG-21UM Lancer B^[3].

W 2007 roku cztery rumuńskie MiG-21 LanceR C pełniły dyżur nad przestrzenią powietrzną krajów bałtyckich w ramach misji Baltic Air Policing^[4]. Od 1999 do marca 2022 roku utracono w katastrofach i wypadkach co najmniej 15 Lancerów, w tym 10 wersji C, a zginęło 7 pilotów^[2]. Z uwagi na wiek i spadającą sprawność, Siły Powietrzne zaplanowały ostateczne wycofanie Lancerów do 15 maja 2023 roku^[2].

W związku z przystąpieniem do NATO w 2004 priorytetem sił powietrznych stało się zastąpienie wyeksploatowanych Migów nowym typem myśliwców, zgodnych z NATO. Kraj zobowiązał się wtedy się do posiadania 48 samolotów zgodnych z sojuszem^[5]. W 2010 ambitny plan zakładał nawet pozyskanie 24 zmodernizowanych ex-amerykańskich F-16C/D Block 25 (za 1,3 mld USD) oraz dokupienie 24 nowych F-16C/D Block 52+ w późniejszym czasie^[6]. Do 2012 z powodu braku funduszy nie doszło do zakupu amerykańskich samolotów^[7]. W 2012 roku zdecydowano, że zamiast amerykańskich kupionych będzie 12 portugalskich F-16AM/BM (wyprodukowane 1983-1984) za 120 milionów euro (wartość samych samolotów)^[8]. 14 października 2013 roku poinformowano o sfinalizowaniu kontraktu na zakup 12 F-16AM/BM za 628 mln euro (wraz z uzbrojeniem, wsparciem i szkoleniem), dziewięć z nich pochodzi z nadwyżek Força Aérea Portuguesa (FAP, wojsk lotniczych Portugalii), a pozostałe trzy zostały odkupione od Amerykanów w ramach US Excess Defense Article, przed dostarczeniem zmodernizowano je w Portugalii do wersji Block 20 MLU M5.2 tape.^[9]^[10] Przekazanie sześciu samolotów nastąpiło 28 września 2016 w Portugalii, a 29 września dostarczono je do Rumunii^[11]^[12]. Pozyskane samoloty mają resursy pozwalające na służbę przez kolejne 4000 h lub 20 lat^[13].

Minister obrony Minhnea Motoc, ogłosił zamiar dokupienia większej ilości samolotów F-16. Zapytanie w tej sprawie skierowano do USA oraz 5 krajów europejskich dysponujących zmagazynowanymi samolotami starszych generacji^[14].

Organizacja

MiG-21MF zmodernizowany do LanceR C

Rumuńskie Siły Powietrzne wykorzystują operacyjnie pięć baz lotniczych.

71 Baza Lotnicza – Câmpia Turzii

711 Eskadra Myśliwska – MiG-21 LanceR A, B
712 Eskadra Myśliwska – MiG-21 LanceR B, C
713 Eskadra Śmigłowcowa – IAR-330L
714 Eskadra Śmigłowcowa – IAR-330L (Port lotniczy Timișoara)

86 Baza Lotnicza – Fetești

861 Eskadra Myśliwska – MiG-21 LanceR B, C
862 Eskadra Myśliwska – MiG-21 LanceR A, B
863 Eskadra Śmigłowcowa – IAR-330L (Port lotniczy Konstanca)

95 Baza Lotnicza – Bacău

951 Eskadra Myśliwska – MiG-21 LanceR A, B
205 Szkolna Eskadra Myśliwska – MiG-21 LanceR A, B
952 Eskadra Śmigłowcowa – IAR-330L
904 Eskadra Śmigłowców Bojowych – IAR-330 SOCAT
905 Eskadra Śmigłowców Bojowych – IAR-330 SOCAT

90 Baza Lotnicza – Bukareszt – Otopeni

901 Eskadra Transportu Strategicznego – C-130 Hercules B, H
902 Eskadra Transportowo-rozpoznawcza – An-30,C-27J Spartan
903 Transportowa Eskadra Śmigłowcowa – IAR-330L

Szkoła Lotnicza "Aurel Vlaicu" – Boboc (Buzau)

201 Eskadra Szkolna – Jak-52
203 Eskadra Szkolna – IAR-99 Standard
204 Eskadra Szkolna – IAR-99 Soim
206 Eskadra Szkolna – IAR-316B Alouette III

Wyposażenie

Obecne

Samolot	Producent	Typ	Wersja	Liczba sztuk^[15]	Uwagi
Samoloty
MiG-21 LanceR	ZSRR	szturmowiec treningowy myśliwiec	LanceR A LanceR B LanceR C	26^[16]	MiG-21MF zmodernizowane z pomocą Elbit Systems, nowa awionika z MFD, radar Elta EL/M-2032, uzbrojone w R550 Magic II^[4]. Lancer A wycofane w 2011, pozostałe przeznaczone do wycofania w 2023^[2].
General Dynamics F-16 Fighting Falcon	Stany Zjednoczone	myśliwiec wielozadaniowy	F-16AM/BM F-16A/B	14 3	Ex-portugalskie, dostawy 2016-2017. W 2019 roku Rumunia postanowiła odkupić od Portugalii dodatkowe 5 sztuk myśliwców^[17]^[16]
C-27J Spartan	Włochy	Transportowy	C-27J	7	Zastąpiły An-26^[18].
C-130 Hercules	Stany Zjednoczone	Transportowy	C-130H	3	W latach 90.XX wieku zakupiono 4 używane C-130B ze Stanów Zjednoczonych, potem w 2007 roku zakupiono 1 C-130H z Włoch który przed przylotem został zmodernizowany w Stanach Zjednoczonych przy okazji zmodernizowano też 4 C-130B do wersji C-130H. Obecnie tylko trzy samoloty pozostają w służbie operacyjnej pozostałe dwa są składowane w bazie Otopeni.
IAR 99 Șoim	Rumunia	Szkolenie zaawansowane	IAR-99 IAR-99C	8 11
Jak-52	Rumunia	Szkolenie podstawowe		12	Zbudowane na licencji.
An-30 Clank	ZSRR	Rozpoznawczy	An-30	2	Kontrola zagranicznych baz w ramach umowy Open Skies.
Śmigłowce
IAR 316 Alouette III	Rumunia	Śmigłowiec szkolny	IAR-316	6
IAR 330 Puma	Rumunia	Śmigłowiec wielozadaniowy	IAR-330	35
IAR 330 Puma	Rumunia	Śmigłowiec bojowy	IAR-330L SOCAT	22	Dostarczono 25, utracono 3.
Bezzałogowe aparaty latające
RQ-7 Shadow	Stany Zjednoczone	Bezzałogowy aparat latający	Shadow-600	7	Dostarczono 11, utracono 4.
Systemy Przeciwlotnicze
Flakpanzer Gepard	Niemcy	Samobieżny zestaw przeciwlotniczy		36	Otrzymano w 2004 roku 43 sztuki z nadwyżek armii Niemiec. Z czego 36 wprowadzono do czynnej służby a 7 przeznaczono na części zamienne.
MIM-23 Hawk	Stany Zjednoczone	Bateria rakiet ziemia-powietrze	Hawk XXI	8 baterii	224 rakiety.

Do przewozu VIP wykorzystywane były Boeing 707, BAC One-Eleven i Eurocopter Dauphin latające w barwach linii Romavia. Aktualnie Romavia użytkuje daw BAe 146, narodowe linie TAROM użytkują jednego Airbus A310 na rzecz rządu.

Historyczne^[19]

IAR-80 z godłem z lat 1941-44.

MiGi-21 z godłem z lat 1950-84.

MiG-29 z aktualnym symbolem, używanym wcześniej w latach 1915-41 i 1944-50.

MiGi-17

IAR-93 Vultur

An-26

Myśliwce

Morane-Saulnier L
SPAD VII
Dewoitine D.27
IAR-14 – 20 od 1934
PZL P.7 – 14× A od 1939
PZL P.11 – 95× F od 1937, 10× A, 50× B, 33× C od 1939
PZL P.24 – 30× E od 1939
Heinkel He 112 – 30× B1/2 od 1939
Messerschmitt Bf 109 – 69× E3/4/7 od 1940, 200× G2/4/6 od 1943, 75× Ga4/6 od 1943
Messerschmitt Bf 110 – 24× C/D/F od 1943
Hawker Hurricane – 18× Mk. I od 1940

IAR-80 – 240× A/B/C od 1941
IAR-81 – 60× A od 1941, 161× C od 1943
Focke-Wulf Fw 190 – 22× A/F od 1944
Ła-9 – 5× Ła-9, 5× UTI od 1950
Jak-23 – 62 1951-1958
MiG-15 – 514× MiG-15, bis, UTI, S-102, CS-102 1952-1992
MiG-17 – 12× PF, 12 × F od 1955
MiG-19 – 17× P, 10× PM 1958-1972
MiG-21 – 24× F-13, 38× PF, 52× PFM, 11× R, 60× M, 71× MF, 4× U, 14× US, 31× UM od 1962
MiG-23 – 36× MF, 10× UB 1979-2001
MiG-29 – 15× A, 1× S, 5× UB 1989-2003

Bombowce/szturmowce

Farman MF.11
Caudron G.4
Sopwith 1½ Strutter
Potez XXV – 217 od 1929
Potez 540 – 10× 543 od 1935
Bloch MB.210 – 10× Bn4 od 1937
Savoia-Marchetti SM.79 – 22× B od 1938
IAR-37 – 50 od 1939
IAR-39 – 255 od 1940
Potez 633 – 29× B2 od 1939, 10× 631C3

PZL.23 Karaś – 31× A/B od 1939
PZL.37 Łoś – 27× A/B od 1939
Bristol Blenheim – 40× Mk.I od 1940
Fieseler Fi 167
Dornier Do 17 – 10× M od 1942
Heinkel He 111 – 32× H3 od 1940, 15× H6 od 1942
Henschel Hs 129 – 200× B2 od 1943
Junkers Ju 87 – 160× D3/5 od 1943
Junkers Ju 88 – 80× A4, 20× D1 od 1943
Ił-28 – 36, 8× U, 3× R, 12 H-5 i 2 HJ-5 1955-2001
IAR-93 Vultur – 41 × A, 15 × MB, 27 × B, 7 × DC 1979-1998

Transportowe/użytkowe

Treningowe

Blériot XI
Bristol-Coanda Monoplanes
De Havilland DH.60 Moth
SET 3/SET 7
IAR-22
Klemm Kl 35
Nardi FN.305
Arado Ar 96
Focke-Wulf Fw 44

Po-2
UT-2
Zlin 181
Avia C-2
Jak-11
Jak-18
IAR-811/813/814
Aero L-29
Aero L-39

Śmigłowce

Przypisy

↑ Rumuni utracili już 10% MiG-21 LanceR, altair.com.pl, 6 listopada 2010 .
↑ ^a ^b ^c ^d Marcin Przeworski. Ostatni rok służby Lancerów?. „Skrzydlata Polska”. Nr 7(2513)/2022, s. 27-31, lipiec 2022. Warszawa: Agencja Lotnicza Altair. ISSN 0137-866X.
↑ Dirk Jan deD.J. Ridder Dirk Jan deD.J., LanceR dawn – Romania’s last MiG-21s, ridder.aero, 21 marca 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-01] (ang.).
↑ ^a ^b PawełP. Kłosiński PawełP., Rumuńskie Lancery na Okęciu, [w:] Skrzydlata Polska 09/2007 [online], altair.com.pl, wrzesień 2007 [dostęp 2012-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03] .
↑ Romania to Seek Another Batch of F-16s In 2017, defense-aerospace.com (ang.).
↑ Rumunia kupi F-35?, altair.com.pl, 25 marca 2010 .
↑ Romania Cannot Afford F-16 Jets: President, defensenews.com, 18 września 2011 [dostęp 2012-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-25] (ang.).
↑ Dobritoiu: Romania to pay around 600 million dollars over five years for 12 second-hand F-16 fighter jets from Portugal, actmedia.eu, 1 października 2011 [dostęp 2012-10-01] (ang.).
↑ Portugalia kupuje F-16 dla Rumunii, altair.com.pl, 28 sierpnia 2013 .
↑ Rumunia oficjalnie 28 krajem-użytkownikiem F-16, defence24.pl, 15 maja 2014 [zarchiwizowane z adresu 2016-06-09] .
↑ Rumunia odbiera F-16, altair.com.pl, 29 września 2016 .
↑ JakubJ. Palowski JakubJ., Rumuńskie F-16 przyjęte do służby. Zastąpią maszyny MiG-21, defence24.pl, 29 września 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-01] .
↑ Romania officially takes over its first F16 fighters, romania-insider.com, 27 września 2016 (ang.).
↑ Rumunia kupi więcej F-16, energetyka24.com, 24 lutego 2016 [dostęp 2016-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-20] .
↑ World Air Forces 2014, 5 grudnia 2013, flightglobal.com. flightglobal.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)]. Dostęp: 2014-01-12
↑ ^a ^b Rumuńskie F-16 w komplecie, www.altair.com.pl [dostęp 2021-03-31] (ang.).
↑ MaciejM. Szopa MaciejM., Rumunia dokupuje F-16, defence24.pl, 23 kwietnia 2019 [dostęp 2019-04-23] (pol.).
↑ Romania accepts first C-27J Spartans. [dostęp 2010-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-14)].
↑ Romanian Armed Forces in the Second World War – Airplane list, worldwar2.ro [dostęp 2017-11-15] .

Linki zewnętrzne

Kompletna lista maszyn używanych podczas II wojny światowej w Rumuńskich Siłach Powietrznych

[1] Rumuni utracili już 10% MiG-21 LanceR, altair.com.pl, 6 listopada 2010 .

[sp-2] Marcin Przeworski. Ostatni rok służby Lancerów?. „Skrzydlata Polska”. Nr 7(2513)/2022, s. 27-31, lipiec 2022. Warszawa: Agencja Lotnicza Altair. ISSN 0137-866X.

[3] Dirk Jan deD.J. Ridder Dirk Jan deD.J., LanceR dawn – Romania’s last MiG-21s, ridder.aero, 21 marca 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-01] (ang.).

[LanceR-4] PawełP. Kłosiński PawełP., Rumuńskie Lancery na Okęciu, [w:] Skrzydlata Polska 09/2007 [online], altair.com.pl, wrzesień 2007 [dostęp 2012-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03] .

[5] Romania to Seek Another Batch of F-16s In 2017, defense-aerospace.com (ang.).

[6] Rumunia kupi F-35?, altair.com.pl, 25 marca 2010 .

[7] Romania Cannot Afford F-16 Jets: President, defensenews.com, 18 września 2011 [dostęp 2012-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-25] (ang.).

[8] Dobritoiu: Romania to pay around 600 million dollars over five years for 12 second-hand F-16 fighter jets from Portugal, actmedia.eu, 1 października 2011 [dostęp 2012-10-01] (ang.).

[9] Portugalia kupuje F-16 dla Rumunii, altair.com.pl, 28 sierpnia 2013 .

[10] Rumunia oficjalnie 28 krajem-użytkownikiem F-16, defence24.pl, 15 maja 2014 [zarchiwizowane z adresu 2016-06-09] .

[11] Rumunia odbiera F-16, altair.com.pl, 29 września 2016 .

[12] JakubJ. Palowski JakubJ., Rumuńskie F-16 przyjęte do służby. Zastąpią maszyny MiG-21, defence24.pl, 29 września 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-01] .

[13] Romania officially takes over its first F16 fighters, romania-insider.com, 27 września 2016 (ang.).

[14] Rumunia kupi więcej F-16, energetyka24.com, 24 lutego 2016 [dostęp 2016-12-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-20] .

[15] World Air Forces 2014, 5 grudnia 2013, flightglobal.com. flightglobal.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)]. Dostęp: 2014-01-12

[autonazwa1-16] Rumuńskie F-16 w komplecie, www.altair.com.pl [dostęp 2021-03-31] (ang.).

[17] MaciejM. Szopa MaciejM., Rumunia dokupuje F-16, defence24.pl, 23 kwietnia 2019 [dostęp 2019-04-23] (pol.).

[18] Romania accepts first C-27J Spartans. [dostęp 2010-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-14)].

[19] Romanian Armed Forces in the Second World War – Airplane list, worldwar2.ro [dostęp 2017-11-15] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Afryka	Algieria Angola Benin Botswana Burkina Faso Burundi Czad Demokratyczna Republika Konga Dżibuti Egipt Erytrea Etiopia Gabon Gambia Ghana Gwinea Gwinea Bissau Gwinea Równikowa Kamerun Kenia Kongo Liberia Libia Madagaskar Malawi Mali Maroko Mauretania Mozambik Namibia Niger Nigeria Południowa Afryka Republika Zielonego Przylądka Rwanda Senegal Sierra Leone Sudan Sudan Południowy Środkowa Afryka Togo Tunezja Wybrzeże Kości Słoniowej Zambia Zimbabwe
Ameryka Południowa	Argentyna Boliwia Brazylia Chile Ekwador Kolumbia Paragwaj Peru Surinam Urugwaj Wenezuela
Ameryka Pólnocna	Bahamy Belize Dominikana Gwatemala Haiti Honduras Jamajka Kanada Kuba Meksyk Nikaragua Panama Salwador Stany Zjednoczone
Australia i Oceania	Australia Nowa Zelandia
Azja	Afganistan Arabia Saudyjska Azerbejdżan Bahrajn Bangladesz Brunei Chiny Filipiny Indie Indonezja Irak Iran Izrael Japonia Jemen Jordania Kambodża Katar Kazachstan Kirgistan Korea Południowa Korea Północna Kuwejt Laos Liban Malezja Mjanma Mongolia Nepal Oman Pakistan Singapur Sri Lanka Syria Tajlandia Tajwan Turcja Turkmenistan Uzbekistan Wietnam Zjednoczone Emiraty Arabskie
Europa	Albania Armenia Austria Belgia Białoruś Bośnia i Hercegowina Bułgaria Chorwacja Cypr Czarnogóra Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Gruzja Hiszpania Holandia Irlandia Litwa Luksemburg Łotwa Niemcy Macedonia Malta Mołdawia Norwegia Polska Portugalia Rosja Rumunia Serbia Słowacja Słowenia Szwajcaria Szwecja Ukraina Węgry Wielka Brytania Włochy

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Rumuńskie Siły Powietrzne

Spis treści

Modernizacja

Organizacja

Wyposażenie

Obecne

Historyczne^[19]

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Navigation

Rumuńskie Siły Powietrzne

Modernizacja

Organizacja

Wyposażenie

Obecne

Historyczne[19]

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Historyczne^[19]