Rynek w Olsztynie (województwo śląskie)

Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego w Olsztynie
Rynek w Olsztynie
Ilustracja
Pierzeja wschodnia (2018)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Olsztyn

Długość

około 115 m

Powierzchnia

około 8000 m²

Położenie na mapie Olsztyna
Mapa konturowa Olsztyna, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Rynek”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Rynek”
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego
Mapa konturowa powiatu częstochowskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Rynek”
Położenie na mapie gminy Olsztyn
Mapa konturowa gminy Olsztyn, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Rynek”
Ziemia50°44′58,4″N 19°16′07,3″E/50,749556 19,268694

Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego w Olsztynie, Rynek w Olsztynie – centrum założenia miejskiego Olsztyna w powiecie częstochowskim.

Historia

Rynek w Olsztynie istniał co najmniej od XIV wieku[1]; w postaci zbliżonej do obecnej został wytyczony w 1. połowie XVIII wieku[2]. Rynek olsztyński aż do okresu międzywojennego posiadał zabudowę drewnianą i pozbawiony był jakiejkolwiek zieleni na płycie, a powierzchnia Rynku była nierówna[3]. Zabudowa nie była zwarta – miała charakter luźny, na środku znajdowała się studnia artezyjska[3]. W dwudziestoleciu międzywojennym wprowadzono częściowo zabudowę murowaną, m.in. budynek Urzędu Gminy (w 1926 roku[3]), a także zrealizowano chodniki[2] (w 1929 roku[3]). Kolejne zmiany przyniosły lata 60. XX wieku, kiedy to wprowadzono zieleń (skwer) w części południowej, przed Urzędem Gminy. Północną część przeznaczono wówczas na cele komunikacyjne (obecnie jest tam przystanek autobusowy). Zlikwidowano też wtedy resztę zabudowy drewnianej, m.in. wprowadzając pawilony handlowe we wschodniej pierzei. Po 1990 w części północnej zbudowano rondo w kształcie elipsy. W 2013 rynek został poddany pracom rewitalizacyjnym – zbudowano fontannę[4], usunięto zieleń i wprowadzono w miejsce skweru dwa szpalery niskich drzew podświetlanych nocą. Pozostawiono też rondo[5]. Nad płytą Rynku umieszczono rzeźbę balansującą autorstwa Jerzego Kędziory[3]. Postawiono także szklaną gablotę z makietą zamku w Olsztynie w skali 1:100[3].

XV-wieczny układ urbanistyczny Olsztyna wraz z Rynkiem został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego 31 marca 1953 roku (numer rejestru R/402/52), 29 czerwca 1970 roku (numer rejestru 1159/70) oraz 20 lutego 1978 (numer rejestr 23/76/A)[6].

Architektura

  • budynek Urzędu Gminnego z salą domu ludowego (nr 15) z 1926 roku[3], obecnie Gminny Ośrodek Kultury i Biblioteka[2]
  • rzeźba balansująca W nieskończoność Jerzego Kędziory[7]

Galeria

  • Pierzeja południowa i zachodnia, z prawej studnia (przed 2009)
    (c) geo573, CC BY 3.0

    Pierzeja południowa i zachodnia, z prawej studnia (przed 2009)

  • Budynek urzędu gminy Olsztyn, pierzeja wschodnia (2012)

    Budynek urzędu gminy Olsztyn, pierzeja wschodnia (2012)

  • Komisariat policji, pierzeja wschodnia (2012)

    Komisariat policji, pierzeja wschodnia (2012)

  • Domy pod numerami 18 i 19, pierzeja zachodnia (2021)

    Domy pod numerami 18 i 19, pierzeja zachodnia (2021)

  • Rzeźba W nieskończoność (2021)

    Rzeźba
    W nieskończoność (2021)

Przypisy

  1. ↑ Układ urbanistyczny Przyrowa. Śląska Organizacja Turystyczna. [dostęp 2021-08-05].
  2. ↑ a b c Marek Romański: Z dziejów Olsztyna. [dostęp 2021-08-05].
  3. ↑ a b c d e f g Marek Romański: Kazimierz Kühn. Urząd Gminy Olsztyn k. Częstochowy. [dostęp 2021-08-05].
  4. ↑ Anna Piernikarczyk: Rynek w Olsztynie jurajskim. W: PolskieSzlaki.pl [on-line]. [dostęp 2021-08-05].
  5. ↑ Sebastian Wróblewski, Kształtowanie przestrzeni w rynkach ośrodków administracyjnych regionu częstochowskiego, w: Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, nr 10(1)/2014, s.95, ISSN 1896-8333
  6. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 55 [dostęp 2021-08-05].
  7. ↑ Balansujące rzeźby Jerzego Kędziory. Gmina Olsztyn Jurajski. [dostęp 2021-08-05].

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Olsztyn DK12 (2).jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Olsztyn, rynek, pierzeja wschodnia
Częstochowa County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Częstochowa County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 51.06 N
  • S: 50.61 N
  • W: 18.82 E
  • E: 19.85E
Olsztyn k - Częstochowy - panoramio.jpg
(c) geo573, CC BY 3.0
Olsztyn k / Częstochowy
Olsztyn Pilsudskiego 18 19 2021.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
domy w Olsztynie przy placu Piłsudskiego nr 18 i 19, zachodnia pierzeja Rynku
Olsztyn budynek urzędu gminy 17.06.2012 p.jpg
Autor: Przykuta, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynek urzędu gminy w Olsztynie, woj. śląskie
Olsztyn komisariat policji 17.06.2012 p.jpg
Autor: Przykuta, Licencja: CC BY-SA 3.0
Komisariat policji w Olsztynie, woj. śląskie
Olsztyn W nieskonczonosc 2021.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
rzeźba balansująca „W nieskończoność” autorstwa Jerzego Kędziory nad placem Piłsudskiego w Olsztynie (Rynek); widok tyłu rzeźby, na dole po prawej zachodnia pierzeja Rynku