Ryszard Wiszowaty
 major kawalerii | |
| Data i miejsce urodzenia | 10 września 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 2 września 1971 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | Pułk Jazdy Tatarskiej |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
_BAR.svg){kind=small} _BAR.svg){kind=small}    | |
Ryszard Wiszowaty (ur. 10 września 1894 w Wiszowatem[1], zm. 2 września 1971 w Londynie) – major kawalerii Wojska Polskiego, działacz emigracyjny
Kariera
W 1915 zakończył naukę w Gimnazjum św. Katarzyny w Petersburgu egzaminem maturalnym. W latach 1915–1917 studiował w Cesarskiej Wojskowej Akademii Medycznej w Petersburgu. Z powodu rewolucji przerwał studia i osiadł w Knyszynie. Tam w listopadzie 1918 wziął udział w rozbrojeniu Niemców. W 1919 wstąpił, jako ochotnik do Pułku Jazdy Tatarskiej (1 szwadron – służba liniowa na froncie). W latach 1919–1920 słuchacz Szkoły Oficerów Jazdy w Przemyślu. Od 7 maja 1920 w 10 Pułku Ułanów Litewskich z Białegostoku. 1 września 1920 mianowany na stopień podporucznika. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Za udział w potyczce we wsi Wiekszyce (12 października 1920) odznaczony Krzyżem Walecznych. Po pokoju ryskim pozostał w wojsku, w 10 Pułku Ułanów. Z czasem dowódca plutonu łączności. W latach 1922–1923 odbywał II Oficerski Kurs Wychowania Fizycznego w Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportów w Poznaniu. Od 17 lutego 1923 – porucznik. 4 grudnia 1934 został przeniesiony z 10 puł do Dowództwa Obszaru Warownego „Wilno” na stanowisko kierownika kancelarii głównej[2][3]. Na tym stanowisku pełnił służbę w do 1939[4]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 62. lokatą w korpusie oficerów administracji, grupa administracyjna[5][6]. Zgodnie z obowiązującą wówczas pragmatyką oficerską, jako oficer kawalerii przeniesiony do grupy administracyjnej korpusu oficerów administracji zachował umundurowanie oficera korpusu osobowego kawalerii oraz prawo do tytułu rotmistrza.
W kampanii wrześniowej 1939 objął dowództwo nad pięcioma szwadronami marszowymi (złożonych z żołnierzy 2 i 10 pułku ułanów oraz ochotników) wchodzących w skład Brygady Rezerwowej Kawalerii Wołkowysk. Na rozkaz generała Wacława Przeździeckiego od 15 września na czele swojego oddziału operował w rejonie Białystok-Wołkowysk staczając liczne potyczki z sowietami. Uczestnik walk pod Dubnem (19 września), starcia z dywersantami i sowieckimi oddziałami pancernymi w Skidlu (20–21 września), Obrony Grodna, starć pod Sopoćkiniami i bitwy pod Kodziowcami (21/22 września 1939)[7]. Według relacji 20 września w rejonie Skidla oddział rtm. Wiszowatego zniszczył w nierównej walce z doborowymi oddziałami wroga 4 czołgi sowieckie. 21 września walczył na zachód od Skidla i zniszczył 3 czołgi sowieckie[2][8]. Wraz z resztką oddziału przeszedł granicę z Litwą i został internowany. Po ucieczce przedostał się do Francji, gdzie dołączył do polskiego wojska. 19 stycznia 1941 reprezentował macierzysty 10 Pułk Ułanów podczas zjazdu zorganizowanego w siedzibie Co-operative Society w Dunfermline w Szkocji[2]. 1 marca 1942 w bazie Dywizjonu 303 w Northolt założył się z angielskimi lotnikami, że pilot Jan "Antoni" Daszewski zestrzeli z jego głowy paczkę papierosów „Lucky Strike”. W kronice dywizjonu zachował się dokument poświadczający ten fakt podpisany przez oficerów pilotów[2]. Nadaniem z 30 grudnia 1949 uprawniony do noszenia Krzyża Walecznych z jednym okuciem. Po wojnie pozostał w Wielkiej Brytanii. Aktywny w środowisku emigracyjnym. Kilkukrotnie brał udział w obchodach święta pułku organizowanych w Instytucie Sikorskiego w Londynie. Zmarł 2 września 1971 w Londynie. Został pochowany na Cmentarzu South Ealing[2].
Życie prywatne
Wywodził się z rodziny szlacheckiej Wiszowatych h. Roch (Pierzchała) z gałęzi posługującej się przydomkiem "Szcześniak". Urodzony w rodzinnym majątku. Syn Antoniego i Emilii z Wiszowatych. Dwukrotnie żonaty, po zmianie wyznania na ewangelicko-reformowane i rozwodzie, wziął ślub 4 grudnia 1923 w warszawskim kościele ewangelicko-reformowanym się z Jadwigą z Klimmów[9][2]. Nie miał dzieci.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
- Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1937)[10]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Przypisy
- ↑ Wieś w gminie Trzcianne, powiecie monieckim. Po zmianie dokonanej w latach 50. XX w., miejscowość nosi dzisiaj nazwę Wyszowate
- ↑ a b c d e f Ryszard Wiszowaty – WISZOWATY (strona rodowa) [dostęp 2019-08-04] (pol.).
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 262.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 530.
- ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 402.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 309.
- ↑ Raport rtm. Ryszarda Wiszowatego: Skidel-Grodno, kresy1939.pl, 19 stycznia 2015 [dostęp 2019-08-04] (pol.).
- ↑ Antoni Tomczyk, Walki o Skidel w 1939 r., Ku cmentarzom polskim w Katyniu, Miednoje, Charkowie (Zeszyty Katyńskie, nr 8), Warszawa 1997, s. 110-113, ISBN 83-905877-2-6, ISSN 1426-4064.
- ↑ ttps://poczekalnia.genealodzy.pl/pliki/AP-Warszawa/USCWarszawa_JeszczeNieWAPW/0182_EwReformowane/EwRef_1923MZ/M/096-097.jpg
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 97 „za zasługi w służbie wojskowej”.
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
Media użyte na tej stronie
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Baretka: Krzyż Walecznych (1941).
Naramiennik majora Wojska Polskiego (1919-39).