Rzęsa turionowa

Rzęsa turionowa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

obrazkowate

Rodzaj

rzęsa

Gatunek

rzęsa turionowa

Nazwa systematyczna
Lemna turionifera Landolt
Aquatic Bot. 1: 355 (1975)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Rzęsa turionowa, rzęsa purpurowa (Lemna turionifera Landolt) – gatunek drobnych, pływających roślin wodnych z rodzaju rzęsa w rodzinie obrazkowatych, pochodzący z północnej i wschodniej Europy, Azji klimatu umiarkowanego i Ameryki Północnej. Introdukowany w środkowej Europie i Francji. W Polsce kenofit, zaobserwowana po raz pierwszy w 1987 roku w okolicach Krakowa[5], obecnie szerzej rozprzestrzeniona w Polsce północno-wschodniej i wschodniej (okolice Elbląga, Olsztyna, Suwałk, Łomży i Siedlec) i w Polsce południowej (okolice Przemyśla i Brzeska); znane są również pojedyncze stanowiska tego gatunku nad Odrą[6].

Typem nomenklatorycznym gatunku jest okaz zielnikowy zebrany przez W.M. Hieseya w roku 1953, 20 kilometrów na zachód od Davenport w Montanie w Stanach Zjednoczonych. Holotyp jest przechowywany w kolekcji Politechniki Federalnej w Zurychu (ZT), pod numerem 6573[7].

Epitet gatunkowy turionifera w języku łacińskim oznacza "rodząca turiony".

Morfologia

Pokrój
Rzęsa turionowa jest drobną rośliną wodną, osiągającą długość od 2 do 4 mm[8].
Pęd
Roślina o ciele uproszczonym, której jedynymi wyróżnialnymi organami są zredukowane kwiaty oraz korzeń[9]. Jej organizm stanowi luźnokomórkowy człon pędowy, spłaszczony, niemal kulisty do eliptyczno-jajowatego w zarysie, symetryczny, z wierzchu ciemnozielony, z rzędem drobnych brodawek wzdłuż osi, pod spodem czerwony[10], z trzema wiązkami przewodzącymi. Rzęsy tego gatunku rosną na powierzchni wody, pojedynczo lub w koloniach liczących od 3 do 5 osobników[8]. Są to organizmy proliferatyczne, jako jedyny gatunek rzęs tworzą pąki przetrwalne (turiony). Pąki te oraz organizmy potomne powstają w 2 merystematycznych[11] woreczkach umieszczonych brzusznie po każdej stronie członu pędowego (powstają w nich również kwiaty)[12]. Turiony są małe, pozbawione korzeni (lub z bardzo krótkim korzeniem), ciemnozielone lub brązowawe i bogate w skrobię. Powstają jesienią. Opadają na dno zbiornika wodnego, gdzie zimują.
Korzenie
Rzęsa turionowa tworzy po brzusznej stronie członu pędowego pojedynczy korzeń, pozbawiony tkanki przewodzącej[11], bardzo smukły, nie przyrastający na grubość, nie rozgałęziający się, nie rozwijający włośników[13], o końcu okrytym pochewką[14] i długości osiągającej 15 cm[10].
Kwiaty
Z uwagi na skuteczność rozmnażania wegetatywnego rośliny z tego gatunku rzadko kwitną. Kwiaty obupłciowe powstają pojedynczo w każdym z woreczków umieszczonych po bokach członu pędowego i otoczone są błoniastą pochwą. Kwiat zbudowany jest z jednokomorowej, jednozalążkowej zalążni, zakończonej kubeczkowatym znamieniem, i dwóch dwukomorowych pręcików[13].
Owoce
Owocem jest kulista i lekko spłaszczona, podobna do mieszka łagiewka, zawierająca podłużnie żeberkowane nasiono z wyraźnym wieczkiem (operculum)[15].
  • Widok z góry

    Widok z góry

  • Widok z góry i od spodu

    Widok z góry i od spodu

  • Widok od spodu

    Widok od spodu

Gatunki podobne
Różni się od innych gatunków rzęsy przede wszystkim tworzeniem turionów[8].

Biologia i ekologia

Rzęsa turionowa jest rośliną wodną, jednoroczną[16][13], unoszącą się na powierzchni wody (jest zaliczana do lemnidów)[17]. Okazjonalnie kwitnie latem[10]. Zasiedla zimne, słodkowodne strumienie, jeziora i bagna[8], na wysokości od 0 do 3700 m n.p.m.[10] Komórki roślin tego gatunku posiadają 40, 42, 50 lub 80 chromosomów, tworzących odpowiednio 20, 21, 25 lub 40 par homologicznych[10].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-08] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2012-12-18].
  4. ↑ Lemna turionifera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  5. ↑ Peter Wolff, Elias Landolt. Spread of Lemna turionifera (Lemnaceae), the red duckweed, in Poland. „Fragmenta Floristica et Geobotanica – Series Polonica”. 39 (2), s. 439-451, 1994. ISSN 1233-0132. 
  6. ↑ Gatunki obce w Polsce: Lemna turionifera Landolt. Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2009. [dostęp 2011-01-15]. (pol.).
  7. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-01-16]. (ang.).
  8. ↑ a b c d W.P. Armstrong: Wayne's Word Lemnaceae On-Line. Lemna turionifera. [dostęp 2011-01-16]. (ang.).
  9. ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Botanika. T. 2: Systematyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 454. ISBN 978-83-01-13953-7.
  10. ↑ a b c d e Flora of North America Vol. 22. Lemnaceae. [dostęp 2011-01-16]. (ang.).
  11. ↑ a b Donovan S. Correll, Helen B. Correll: Aquatic and wetland plants of southwestern United State. Stanford: Stanford University Press, 1975, s. 565-573. ISBN 0-8047-0866-5.
  12. ↑ C.D.K. Cook: Water Plants of the World. Berlin: Springer Netherland, 1974, s. 287. ISBN 90-6193-024-3.
  13. ↑ a b c John W. Cross: The Charms of Duckweed. The Missouri Botanical Garden, 2002. [dostęp 2011-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-18)].
  14. ↑ Bernatowicz S., Wolny P.: Botanika rybacka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1969, s. 21.
  15. ↑ W.P. Armstrong: Wayne's Word Lemnaceae On-Line. Genus: Lemna. [dostęp 2011-01-16]. (ang.).
  16. ↑ Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. [dostęp 2001-01-16]. (ang.).
  17. ↑ Jean-Jacques Symoens: Vegetation of inland water. Dordrecht, Boston: Kluwer Academic Publishers, 1988, s. 120-121. ISBN 90-6193-196-7. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Lemna turionifera.jpg
Autor: Petr Filippov (Don Pedro28), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Lemna turionifera, Choceň, Czech Republic
Lemna turionifera sl6.jpg
Autor: Stefan.lefnaer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fronds

Taxonym: Lemna turionifera ss Fischer et al. EfÖLS 2008 ISBN 978-3-85474-187-9
Location: natural monument Toter Grund, Neue Donau, Vienna-Donaustadt - ca. 150 m a.s.l.

Habitat: back water
Lemna turionifera sl7.jpg
Autor: Stefan.lefnaer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fronds (with background lighting)

Taxonym: Lemna turionifera ss Fischer et al. EfÖLS 2008 ISBN 978-3-85474-187-9
Location: natural monument Toter Grund, Neue Donau, Vienna-Donaustadt - ca. 150 m a.s.l.

Habitat: back water
Lemna turionifera sl2.jpg
Autor: Stefan.lefnaer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fronds

Taxonym: Lemna turionifera ss Fischer et al. EfÖLS 2008 ISBN 978-3-85474-187-9
Location: natural monument Toter Grund, Neue Donau, Vienna-Donaustadt - ca. 150 m a.s.l.

Habitat: back water