Sárvár

Sárvár

Herb Flaga
Państwo	Węgry
Komitat	Vas
Powiat	Sárvár
Powierzchnia	64,65 km²
Populacja (I 2011) • liczba ludności • gęstość	14 717 227,64 os./km²
Nr kierunkowy	95
Kod pocztowy	9600, 9609
Położenie na mapie Węgier Sárvár
47°15′N 16°56′E/47,250000 16,933333
Strona internetowa
Portal Węgry

Sárvár – miasto w zachodnich Węgrzech w Komitacie Vas. W 2011 liczyło ponad 14,7 tys. mieszkańców; ma status miasta powiatowego – centrum administracyjnego Węgier Zachodnich.

Położenie

Stacja kolejowa na linii Székesfehérvár – Szombathely

Most Ferenca Nádasdyego na Rabie w ciągu drogi nr 84

Miasto leży w komitacie Vas na drodze nr 84 między Sopronem i Balatonem. Można tam też dojechać drogą nr 88 prowadzącą do Szombathely. Obydwie drogi obecnie omijają miasto. W mieście znajduje się też przystanek na linii kolejowej 20 Székesfehérvár – Szombathely. W latach 1913–1974 przechodziła tędy linia kolejowa Sárvár–Répcevis–Felsőlászló, łącząca Sárvár z miastem Bük na północy, a przez nie z Kőszegiem oraz z Zalabérem na południu.

Obecne miasto powstało po przyłączeniu do Sárváru w 1902 miejscowości Vármellék i Tizenháromváros, w 1912 Sár i Péntekfalu, a w 1968 Rábasömjén^[1].

Pochodzenie nazwy

Nazwa miasta, która może być przetłumaczona na polski jako "Błotny Zamek", wskazuje na twierdzę wybudowaną na bagnistym terenie położonym nad potokiem Gyöngyös. Pierwotnie było tu grodzisko^[1].

Historia

W późnym średniowieczu miasto miało bardzo duże znaczenie. Znajduje się tu jeden z nielicznych na Węgrzech zamków na wodzie. W latach II wojny światowej mieścił się tutaj obóz dla internowanych polskich żołnierzy.

Napis na Kościele Św. Władysława I (Szent László katolikus templom)

Turystyka

Pod względem liczby noclegów spędzonych w mieście przez turystów (447 tys.), Sárvár zajmuje 7. miejsce na Węgrzech (2012). Najwięcej gości przybyło tu z Czech (97 tys.), Austrii (96 tys.) oraz Niemiec (32 tys.)^[2].

Atrakcje

Zamek Nádasdyego

• Na miejscu zamku Nádasdyego, zamek istniał już w XIII wieku. Po wielu przebudowach w XVII wieku rodzina Nádasdy utworzyła z niego renesansowy pałac-zamek. Najciekawsza jest sala ceremonialna z freskami powstałymi w 1653 i 1769.
• Średniowieczny kościół rzymskokatolicki p.w. króla Świętego Władysława został przez Nádasdych przebudowany w 1645. W czasie powstania Rakoczego został zniszczony, a w 1732 odbudowany w stylu barokowym. W 1830 dokonano przebudowy w stylu klasycystycznym, a następnej w 1926. Przed kościołem stoi, pochodząca z 1701, kolumna Chrystusa.
• W pobliżu kościoła Św. Władysława stoi pierwsza w mieście szkołą, utworzona w 1535. Jej piętro dobudowano w 1830. Uczył tu m.in. Géza Gárdonyi.
• Kościół rzymskokatolicki w ówczesnej miejscowości Sár poświęcono św. Mikołajowi. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1454. Renowacji dokonano latach 1830 i 1868, a w XX wieku przebudowano go w stylu neogotyckim. Obok kościoła pochowano w 1556. Sebestyéna Tinódiego Lantosa.
• Kościół kalwaryjski wybudowany w 1758; w 1800 uzyskał dzisiejszy wygląd z dwoma wieżami.
• Kościół ewangelicki wybudowano w 1836 w stylu klasycystycznym.
• Kościół kalwiński konsekrowany w 1998^[3].
• Gyógy- és Wellnessfürdő: termalne kąpielisko, w którym w 2002 otwarto również kąpielisko lecznicze i wellness. Kąpielisko wellness w 2008 zostało zaliczone przez komitet certyfikacji Węgierskiego Stowarzyszenia Kąpielisk do czterogwiazdkowej, najwyższej kategorii.
• Pałac Hatvany–Deutscha (inaczej Cukrowniany pałac) znajdujący się w zabytkowym parku obok byłej cukrowni. Budynek został zbudowany na zamówienie barona Béli Hatvanyego w latach 1898–1899 na podstawie projektu budapeszteńskiego architekta Ernő Schannena. Obecnie pusty i wystawiony na sprzedaż. Nie jest udostępniany dla publiczności.
• Arboretum o powierzchni prawie 10 ha utworzone w 1802. W istniejącym tu obecnie leśnym ośrodku uszlachetniania roślin prace prowadzone są w szklarni o powierzchni 520 m² i działce o powierzchni 1000 m²^[4].
• Pierwsze konsole Xbox produkowano głównie w miejscowym zakładzie Flextronics.
• Przez miasto przebiega węgierski Krajowy Szlak Niebieski.

Imprezy masowe

Tradycyjnie w ostatnią sobotę października odbywają się targi Szymona Judy – Simon-Júdás vásár. Impreza przekształca rynek wraz z przyległymi ulicami w główną ulicę miasta^[5].

Znane osoby

• Tu w latach 30. XVI w. Tamás Nádasdy stworzył centrum kulturalne dla arystokracji.
• W latach 1534-1543 działał János Sylvester, gramatyk i tłumacz Biblii.
• W latach 1541–1543 działał tu drukarz Benedek Abádi, który jako pierwszy na Węgrzech wydrukował książkę w języku węgierskim.
• Tu w latach 50. XVI w. działał lekarz Gáspár Szegedi Körös (Caspar Fraxinus Zegedinus).
• Tu w 1556 zmarł Sebestyén Tinódi Lantos, znacząca postać węgierskiej poezji epickiej
• Tu urodził się w 1564 r. botanik András Beythe.
• Tu w 1948 r. urodził się Csaba Hegedűs złoty medalista olimpijski, zapaśnik w stylu
• Tu w 1937 r. urodził się radiobiolog István Fendrik.
• Tu w 1910 r. (†1983) Sándor Burka solista grający na klarnecie i taragocie.
• Tu w 1612 urodził się István Vitnyédy, prawnik i bliski przyjaciel poety i wodza Nikoli Zrinskiego.
• Tu w latach 1883–1884 uczył Géza Gárdonyi.
• Tu w 1885 r. urodził się László Rudas, profesor uniwersytecki, członek zwyczajny Węgierskiej Akademii Nauk.
• Tu w 1892 r. urodził się (†1957) Zoltán Komondy, inżynier mechanik, profesor politechniki.
• Tu spędził dzieciństwo László Kabos (1923–2004) - komik, aktor teatralny.
• Tu w 1918 r. urodził się Ernő Urbán, pisarz, laureat nagrody Kossutha.
• Tu w młodości, w latach 1930-1932 mieszkał Lajos Kónya, poeta, laureat nagrody Kossutha.
• Tu w 1931 r. (†1966) urodził się István Károly Horváth, filolog klasyczny, nauczyciel akademicki, tłumacz.
• Tu w 1921 r. zmarł Ludwik III, ostatni król Bawarii.
• Tu w 1954 r. urodził się Tamás Lakner, skrzypek, nauczyciel muzyki.
• Tu w 1966 r. urodził się Gáspár Stekovics, artysta fotografik.
• Tu w 1977 r. urodziła się Judit Rezes, aktorka, laureatka nagrody Mari Jászai, gra na scenie Katona József Színház w Budapeszcie.
• Tu urodził się József Horváth (1952-1998), który publikował pod pseudonimem Dániel Attila. Tomik jego poezji pod tytułem Idegmuzsika, ukazał się pośmiertnie w 1999 r. Wychowywał się w Zsédeny i już w szkole podstawowej nauczyciele zauważyli jego talent. Później jednak z powodu pochodzenia (jego przodkowie byli służącymi we dworze w Zsédeny) nie mógł uzyskać powodzenia. Z powodu poglądów politycznych, w okresie rządów Jánosa Kádára skazano go na 12 miesięcy domu poprawczego. W 1968 r. odegrał rolę wśród buntującej się młodzieży dzięki swoim wierszom.
• Tu w 1984 r. urodził się Gergely Savanyu, aktor Teatru Petőfiego w Sopronie, a wcześniej Teatru Narodowego w Segedynie.
• Tu w 1923 r. urodził się Kálmán Fülöp, tekściarz, poeta, aktor.

Szkoły

• Barabás György Műszaki Szakközépiskola és Szakiskola, (Technikum i Szkoła Zawodowa im. Györgya Barabása) barabas.sulinet.hu
• Nádasdy Tamás Általános Iskola (Szkoła Podstawowa im. Tamása Nádasdyego) nadasdyiskola.hu
• Sárvári Gárdonyi Géza Általános Iskola, (Szkoła Podstawowa im. Gézy Sárvári Gárdonyiego) gardonyisarvar.fw.hu
• Szent László Katolikus Általános Iskola szlki.hu
• Tinódi Sebestyén Gimnázium és Idegenforgalmi, Vendéglátói Szakképző Iskola, (Liceum i Turystyczno–Gastronomiczna Szkoła Zawodowa im. Sebestyéna Tinódiego) stg.sarvar.hu

Galeria

Miasta partnerskie

• Seini
• Sonntagberg
• Steinheim an der Murr

Przypisy

Bibliografia

• Węgierski Urząd Statystyczny
• István Lagzi, Droga żołnierza polskiego przez węgierską granicę w latach 1939-1941, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1987, ISBN 83-210-0660-4