Sól kuchenna

Sól kuchenna
kryształki soli kuchennej

Sól kuchenna, sól stołowa – artykuł spożywczy, będący prawie czystym chlorkiem sodu (NaCl), stosowany jako wzmacniacz smaku i naturalny konserwant. W handlu dostępna jest zwykle w formie oczyszczonej soli warzonej oraz nieoczyszczonej soli kamiennej.

Fortyfikacja soli spożywczej

W Polsce od 1996 r. sól przeznaczona do bezpośredniego spożycia przez ludzi (nie dotyczy soli stosowanej w przemyśle spożywczym) jest wzbogacana ze względów epidemiologicznych jodkiem potasu lub jodanem potasu tak aby 100 g soli kuchennej zawierało 2,3 mg jodu co odpowiada 30 mg jodku potasu lub 39 mg jodanu potasu[1] w 1 kg soli stołowej[2]. Może zawierać dodatek środka przeciwzbrylającego, np. żelazocyjanek potasu (E536) w ilości do 1 mg / 100 g[1].

Dzienna porcja soli kuchennej

Światowa Organizacja Zdrowia dla zdrowej osoby dorosłej zaleca maksymalny dodatek soli do pokarmów na poziome nie wyższym niż 6 g/ doba odpowiada to 1 łyżeczce stołowej[3][4]. W praktyce spożycie soli kuchennej jest znacznie wyższe, dlatego nie należy dodatkowo, sugerując się jej jodowaniem, zwiększać spożycia soli w diecie[3][2]. Niżej sugerowana maksymalna dawka soli kuchennej i sodu dla dzieci i osób dorosłych na dobę.

  • 1 do 3 roku – 2 g soli kuchennej/ doba (0,8 g sodu)
  • 4 do 6 roku – 3 g soli kuchennej/ doba(1.2 g sodu)
  • 7 do 10 roku – 5 g soli kuchennej/ doba (2 g sodu)
  • 11 lat i więcej – 6 g soli kuchennej/ doba (2,4 g sodu)

Wpływ na zdrowie

Nadużywanie soli kuchennej jest jednym z czynników wpływających na powstawanie tzw. chorób cywilizacyjnych jak np. nadciśnienie tętnicze. Wyniki badań epidemiologicznych wskazują na związek nadmiernego spożycia sodu z nadciśnieniem tętniczym. W randomizowanych badaniach na każde 100 mmol (2,3 g) zmniejszonej dziennej podaży sodu ciśnienie skurczowe obniża się o 4–6 mmHg[5]. Zgodnie z zaleceniami AACE pacjenci z nadciśnieniem lub ciśnieniem wysokim prawidłowym powinni ograniczyć dzienne spożycie sodu do mniej niż 3 g dziennie[6]. PTNT zaleca spożycie do 6 g soli kuchennej na dobę (co odpowiada 2,3 g sodu)[7], a ESC/ESH < 3,8 g chlorku sodu (1,5 g sodu) lub przynajmniej < 5 g NaCl (< 2 g sodu)[5].

Spożywanie soli i solonych potraw zostało sklasyfikowane w roku 2007 przez World Cancer Research Fund i American Institute for Cancer Research jako czynnik sprzyjający wystąpieniu raka żołądka. Korelacja taka została potwierdzona w badaniu statystycznym opublikowanym w roku 2011[8][9].

U osób dorosłych oraz rozwijających się płodów nadmiar soli może uszkadzać wątrobę i zwiększa prawdopodobieństwa jej zwłóknienia poprzez obniżenie się wskaźnika proliferacji (namnażania komórek), podwyższonego ryzyka śmierci komórkowej oraz do nieprawidłowego kształtowania się komórek. Patologiczny mechanizm może wynikać z braku równowagi pomiędzy stresem oksydacyjnym a układem antyoksydacyjnym[10][11].

Nie ma silnych dowodów na to, że długotrwałe ograniczenie podaży soli nie zapobiega przejściu choroby w stan przewlekły u osób z nieznacznym zaburzeniem funkcji nerek[12].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Sól Kujawska – Ciech Soda Polska – 1 kg, pl.openfoodfacts.org [dostęp 2019-10-07] (pol.).
  2. a b ArteQ, Żywność wzbogacona, www.foodexpert.pl [dostęp 2019-10-07].
  3. a b Harvard Health Publishing, Sodium, salt, and you, Harvard Health [dostęp 2019-10-07].
  4. Salt: the facts, nhs.uk, 27 kwietnia 2018 [dostęp 2019-10-07] (ang.).
  5. a b 2007 Guidelines for the management of arterial hypertension – ESC/ESH.
  6. Joseph J. Torre i inni, American Association of Clinical Endocrinologists Medical guidelines for clinical practice for the diagnosis and treatment of hypertension, „Endocrine Practice”, 12 (2), 2006, s. 193–222, PMID16718944 [dostęp 2016-04-22] [zarchiwizowane z adresu 2006-05-20] (ang.).
  7. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego 2003.
  8. B. Peleteiro, C. Lopes, C. Figueiredo, N. Lunet. Salt intake and gastric cancer risk according to Helicobacter pylori infection, smoking, tumour site and histological type. „British Journal of Cancer”. 104, s. 198–207, 2011. DOI: 10.1038/sj.bjc.6605993. PMID: 21081930. PMCID: PMC3039805. 
  9. Sól powoduje raka żołądka. FoodKillers, 2015-10-20. [dostęp 2015-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)].
  10. G.Wang i inni, Liver Fibrosis Can Be Induced by High Salt Intake through Excess Reactive Oxygen Species (ROS) Production., „Journal of Agricultural and Food Chemistry”, 64 (7), 2016, s. 1610–7, DOI10.1021/acs.jafc.5b05897, PMID26843032.
  11. Nadmiar soli niszczy wątrobę., 03.03.2016, PAP.
  12. Nomura K, Asayama K, Jacobs L et al. Renal function in relation to sodium intake: a quantitative review of the literature. „Kidney Int.”, 2017 Apr 12. DOI: 10.1016/j.kint.2016.11.032. [dostęp 2017-04-17]. (ang.). 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Salt - close-up.jpg
Autor:

André Karwath aka Aka

, Licencja: CC BY-SA 2.5
This image shows a close-up of salt. The size of this image in real-world is 2.08 x 1.93 cm (0.82 x 0.76 inch).
Table salt with salt shaker V1.jpg
Autor: Poyraz 72, Licencja: CC BY-SA 4.0
Table salt with salt shaker
Laesoe Saltsyderi 2011 ubt-3.JPG
Autor: © 2011 by Tomasz Sienicki [user: tsca, mail: tomasz.sienicki at gmail.com], Licencja: CC BY 3.0
Warzelnia soli na duńskiej wyspie Læsø (skansen)