Słowacka Partia Narodowa
 | Ten artykuł należy dopracować |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót | SNS |
| Lider | |
| Data założenia | 1989 |
| Adres siedziby | Bratysława |
| Ideologia polityczna | |
| Grupa w Parlamencie Europejskim | |
| Barwy | |
| Strona internetowa | |
Słowacka Partia Narodowa (słow. Slovenská národná strana, SNS) – słowacka partia polityczna opiera się obecnie o trzy filary: chrześcijański, narodowy oraz socjalny. Choć posiada identyczną nazwę co jej poprzedniczka, oprócz nazwy ma współczesna SNS bardzo niewiele wspólnego z SNS sprzed II wojny światowej, a raczej jest (w strukturze partyjnej, celach oraz metodach) podobna do Słowackiej Partii Ludowej Hlinky. W wyborach parlamentarnych w 2010 zdobyła 9 mandatów i była jednym z dwóch ugrupowań opozycyjnych, w wyborach w 2012 otrzymała 4,55% głosów. Liderem partii jest Andrej Danko. Partia kontroluje 60 miejscowości na Słowacji i posiada 938 radnych.
Początki (1861–1918)
SNS oficjalnie powstała na konferencji 6 czerwca. 1871 r. w rocznicę powstania dokumentu, na podstawie którego miała partia ta działać do rozpadu monarchii Austro-Węgierskiej. Ów dokument, „Memorandum narodu słowackiego” (6–7 czerwca 1861) był najważniejszym oraz najśmielszym dokumentem, w którym słowackie elity domagały się konstytucyjnego zakotwiczenia praw narodu słowackiego (oraz wszystkich narodów ciemiężonych w węgierskiej części monarchii) do samoistności, wyrażonej poprzez ukonstytuowanie autonomii słowackiej (Górnowęgierskie słowackie „Okolie”). Niska skuteczność kandydatów słowackich w wyborach 1861, 1865 oraz 1869 r. udowodniła, iż powstanie słowackiej partii politycznej jest konieczne.
Jądro partii tworzyli głęboko konserwatywni działacze, w większości wybitni literaci jak np. pierwszy przewodniczący Viliam Paulíny-Tóth lub ideolog partii Svetozár Hurban-Vajanský. Ich ideologia nawiązująca do rozmyślań politycznych Ľudovíta Štúra, reflektująca Hegla i jego adorację państwa, funkcjonowała tylko w ramach państwowości już istniejącej. Rewolucyjne posunięcia oraz hasła jako „wybicie się na niepodległość” były jej całkowicie obce. Jednak funkcjonowanie w ramach systemu polityczno-prawnego Węgier w tym czasie nie było w stanie zmienić środkami politycznymi (legalnymi)stan, w jakim się znajdował naród słowacki. Działacze SNS zdawali sobie z tego sprawę i stąd wywodzi się ich marazm i pesymizm polityczny, najlepiej widoczny w publicystyce Vajanskiego.
Taki stan rzeczy oczywiście powodował niechęć wśród bardziej aktywnych polityków oraz nowych fal dorastającej młodzieży. Z krytyki konserwatyzmu SNS powstały dwie znaczące grupy: tzw. „Nowa szkoła” oraz Masarykiem inspirowana grupa „Hlasistów”, nazwana według przez nich wydawanego pisma „Hlas” (pol. Głos). Obydwie grupy były inspirowane liberalizmem i szukały wsparcia i pomocy u innego narodu. Pierwsza u Węgrów, druga u Czechów. Obydwie musiały jednak robić za dużo kompromisów w obliczu przewagi silniejszych partnerów, których sobie zresztą same wybrały. „Nowa szkoła” rozpadła się w 1875 r. i jej członkowie albo zmadziaryzowali się, albo wrócili do SNS. Los dla „Hlasistów” był bardziej przyjazny, gdyż powstali przed Pierwszą wojną światową i zostali mężami zaufania Pragi, gdyż ich główni przedstawiciele zostali propagatorami „czechosłowakizmu” (V. Šrobár, M. Hodža). Do listopada 1913 r.(powstanie Słowackiej Ludowej Parii Hlinky), tylko SNS wytrwała na pozycjach rdzennej samoistności narodu słowackiego.
Dziesięciolecie przed I wojną światową zdominowane było przez odśrodkowe tendencje nowo powstałego i rosnącego w siłę skrzydła katolickiego SNS (wyżej wspomnianych ludowców), wyłonionego z węgierskiej partii katolickiej (Katolikus Néppárt). Podczas wojny SNS nie działała, ale na wiosnę 1918 r. rosła aktywność jej członków. Po manifestacji socjaldemokratycznej 1 maja 1918 r. v Liptovskom sv. Mikuláši, na którym żądano prawo samostanowienia dla Słowaków, 24 maja 1918 spotkała się elita partii i zdecydowała się poprzeć utworzenie nowego państwa Czechosłowackiego. 30 października 1918 r. powstała rewolucyjna Słowacka Rada Narodowa, która przyjęła „Deklarację narodu słowackiego”. W tym dokumencie Słowacy żądali prawo do samostanowienia, uznanie SRN jako legitymowanego organu reprezentującego Słowaków oraz przyłączenie Słowaków do wspólnego państwa z Czechami. Tylko ostatni postulat został spełniony w nowym państwie.
Chociaż posądzana o sztywność i marazm, SNS nie była nieczynna i w granicach, jakie sobie stanowiła swoim konserwatyzmem, próbowała podnieść stan kulturowy, materialny oraz polityczny Słowaków mozolną pracą oświatową (działalność literacka, publicystyczna, praca pozytywna wśród ludu oraz współpraca polityczna w Sejmie z partiami rumuńskimi oraz serbskimi). Czas okazał, iż była to strategia wysoce pragmatyczna, gdyż w ramach ustroju ówczesnych Węgier inne strategie okazały się nieskuteczne. Jedyną wadą SNS było, iż kiedy nadszedł kataklizm europejski, który oczekiwali jej działacze (Vajanský) i w którym widzieli jedyną nadzieję na zmianę położenia małego narodu, niemającego sił rozbić „więzienie narodów” jak nazywano ówczesne Węgry, nie była w stanie przetransformować się w nowoczesną, masową partię polityczną. Nie potrafiła skutecznie działać w ramach demokratycznego i pluralistycznego systemu politycznego pierwszej republiki Czechosłowackiej i została politycznie zmarginalizowana.
Po 1989
SNS dawała nieformalne poparcie rządowi za sprawą szefa partii Ludovita Cernaka. SNS nie wchodząc w skład oficjalnej rządowej koalicji zażądała od obozu rządzącego uregulowania sprawy i podpisania oficjalnej koalicji, takie same żądania wysunęła lewicowa SDL. Partia Cernaka weszła w skład rządu i objęła cztery resorty – lider otrzymał tekę ministra ekonomii. W 1994 roku prezydentem został Michal Kováč, który miał nie najlepsze stosunki z premierem Vladimírem Mečiarem. Skutkiem tego było votum nieufności dla rządu ale opozycja która przejęła władzę nie potrafiła się dogadać między sobą i w tym samym roku doszło do kolejnych przedterminowych wyborów.
SNS zdobyła jeszcze mniej poparcia niż poprzednio ale zdołała wejść do parlamentu z wynikiem 5,4% głosów. Nowy rząd powstał w oparciu o koalicję złożoną z polityków trzykrotnego już zwycięzcy wyborów – HZDS, właśnie SNS i Stowarzyszenia Robotników Słowacji (ZRS). Rząd ten (z dwoma ministrami z ramienia narodowców) funkcjonował przez całe 4 lata trwania kadencji. Wielokrotnie był posądzany o korupcje, nepotyzm, nieprzestrzeganie podstawowych zasad demokracji i naruszanie praw człowieka. Opozycja była na tyle silna, że zdarzało się blokowanie znaczących zmian systemowych. Opozycja postanowiła połączyć siły i wspólnie dążyć do obalenia rządu. W październiku 1996 roku powstała tzw. Błękitna Koalicja, w skład, której wchodziły wszystkie opozycyjne ugrupowania.
W pierwszych terminowych wyborach w 1998 ci koalicjanci Meciara wreszcie zwiększyli swoje poparcie do 9,07% a premierowski HZDS zwyciężył, jednak zwarta koalicja wszystkich innych parlamentarnych ugrupowań doprowadziła do przejścia partii zarówno Meciara (HZDS), jak i nowego lidera Jána Sloty (Cernak odszedł do Partii Demokratycznej) – SNS do opozycji, a nowym premierem został Mikuláš Dzurinda.
Przed wyborami w roku 2002 partia podzieliła się na Słowacką Partię Narodową (zwolennicy Jana Sloty) i Prawdziwą Słowacką Partię Narodową (PSNS zwolenników Anny Beleausowej) które zdobyły odpowiednio 3,32% i 3,65% głosów. Żadna z nich nie weszła do parlamentu.
Przed referendum europejskim na Słowacji oba odłamy SNS były jedyną liczącą się siłą wypowiadającą się zdecydowanie przeciw członkostwu w UE a ich koalicja w wyborach do PE w 2004 roku zdobyła zaledwie 2,01%. Wielu wieszczyło polityczną śmierć narodowców.
Wszystko zmieniło się w 2006 roku kiedy zjednoczona SNS ze Slotą jako liderem a jego rywalką jako zastępczynią zdobyła w wyborach 11,73% głosów i stała się 3. najsilniejszym ugrupowaniem na Słowacji. Narodowcy wraz z odwiecznym sojusznikiem – HZDS i zwycięską socjaldemokratyczną partią Kierunek – Socjalna Demokracja weszli w skład „socjal-konserwatywnej” koalicji rządzącej i otrzymali 3 ministerstwa.
W drugich na Słowacji wyborach do PE nacjonalistom udało się zdobyć 5,55% głosów i wprowadzić jednego eurodeputowanego którzy przystąpił do radykalnie eurosceptycznej grupy – Europa Wolności i Demokracji.
Podczas wyborów w roku 2010 SNS zdobyło tylko 5,07% i ledwie dostało się do parlamentu, HZDS – 4,33% i nie weszło do niego wcale, a Smer chociaż odniósł zwycięstwo i zwiększył stan posiadania to nie był w stanie sformować koalicji z nikim więcej poza SNS. Opozycja przejęła władze a premierem została Iveta Radičová.
W wyborach samorządowych pod koniec 2010 roku (przegranych dla świeżo upieczonych rządzących) narodowcy zdobyli 60 miejscowości i 938 mandatów radnych.
W wyborach w 2012 SNS uzyskała 4,55% i nie zdobyła mandatów. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 uzyskała 3,61% poparcia.
W wyborach do krajowego parlamentu siódmej kadencji SNS zdobyło poparcie 8,64% ważnych głosów z terenu państwa słowackiego, przekraczając próg pięcioprocentowy i otrzymując piętnaście ze 150 mandatów w Radzie Narodowej – czyli dokładnie jedną dziesiątą wszystkich mandatów poselskich. Z zajęciem pozycji czwartej ugrupowanie to po czterech latach powróciło do bytu jako partia polityczna reprezentująca swoich przedstawicieli na tak masową skalę.Bibliografia
- Ľ. Lipták, Politické strany na Slovensku (1860–1989), Bratislava 1992
Linki zewnętrzne
| Partie reprezentowane w parlamencie krajowym lub europejskim |
|---|
Media użyte na tej stronie
Coat of arms of Slovakia
Coat of arms of Slovakia
Flag of the Slovak National Party (SNS), political party in Slovakia.