Słownik Kangxi

Słownik Kangxi

Słownik Kangxi (chiń. 康熙字典; pinyin Kāngxī zìdiǎn) – wielki słownik języka chińskiego, skompilowany na początku XVIII w. na rozkaz cesarza Kangxi z mandżurskiej dynastii Qing i wydany po raz pierwszy w roku 1716. Ustabilizowano wówczas istniejący wcześniej słownik Zihui oparty na wykorzystaniu 214 tzw. kluczy, czyli podstawowych elementów znaków pisma chińskiego. Słownik Kangxi obejmuje 47 tysięcy znaków, podaje wymowę słów w tradycyjnym systemie fanqie.

Przygotowanie

Redaktorzy słownika Kangxi, Zhang Yushu (張玉書) oraz Chen Tingjing (陳廷敬), opierali się na dwóch słownikach napisanych w czasach dynastii Ming: Zihui z 1615 roku (字彙, Zbiór znaków) autorstwa Mei Yingzuo (梅膺祚) oraz Zhengzitong (正字通, Właściwe użycie znaków) z 1627 roku, napisany przez Zhang Zilie (張自烈).

Ponieważ cesarski edykt nakazywał utworzenie słownika w zaledwie 5 lat, jego pierwsza wersja roiła się od błędów. XIX-wieczny cesarz Daoguang polecił znaleźć je i nanieść do słownika stosowne poprawki. Wydane w 1831 roku nowe wydanie słownika, zatytułowane Zidian kaozheng (字典考證), zawierało wykaz 2588 błędów w słowniku Kangxi, w większości w cytatach^[1].

Nowe wydanie słownika zawierało 47035 znaków i 1995 graficznych wariantów znaków o tej samej wymowie i znaczeniu. Łącznie dało to 49930 różnych ideogramów. Kolejność znaków w słowniku oparto na wykorzystaniu 214 tzw. kluczy, czyli podstawowych elementów znaków pisma chińskiego, oraz na ilości kresek w każdym znaku. Choć 214 kluczy po raz pierwszy użyto w słowniku Zihui, dopiero po wydaniu Kangxi zidian udało się spopularyzować ten podział zapisu tradycyjnych chińskich znaków. Dlatego klucze te do dziś noszą nazwę "kluczy Kangxi".

Słownik Kangxi został zapisany i opublikowany w wielu formach, począwszy od pochodzących ze starej dynastii Qing drewnianych bloków, poprzez tradycyjną chińską oprawę na specjalnym papierze, skończywszy na dostępnej w internecie formie cyfrowej.

Struktura słownika Kangxi

• Wstęp cesarza Kangxi: ss. 1-6 (御製序)
• Instrukcja użycia słownika: ss. 7-12 (凡例)
• Wymowa znaków: ss. 13-40 (等韻)
• Szczegółowa tabela kluczy: ss. 41–49 (總目)
• Uproszczony spis treści: ss. 50-71 (检字)
• Słownik: ss. 75–1631
  • Główny tekst słownika: ss. 75-1538
  • Uzupełnienie – spis treści: ss. 1539–1544 (補遺)
  • Uzupełnienie: ss. 1545–1576
  • Aneks – spis treści: ss. 1577–1583 (備考)
  • Aneks: ss. 1585–1631
• Posłowie: ss. 1633–1635　(後記)
• Badania nad tekstem: ss. 1637–1683 (考证)

Zobacz też

• Wang Xihou

Przypisy

Bibliografia

• Teng Ssu-yü, Knight Biggerstaff, An Annotated Bibliography of Selected Chinese Reference Works (ang.), Wydanie 3., Harvard University Press, Cambridge 1971. ISBN 0-674-03851-7.

Linki zewnętrzne

• 康熙字典網上版 Internetowa wersja słownika Kangxi