Służewiec-Prototypy

Służewiec-Prototypy
Osiedle Warszawy
Ilustracja
Widok na osiedle po obu stronach ul. Rzymowskiego w kierunku północno-zachodnim
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miasto

Warszawa

Powierzchnia

0,66 km²

Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Służewiec-Prototypy”
Ziemia52°10′28″N 21°00′16″E/52,174444 21,004444
Portal Polska

Służewiec-Prototypy[1][2] (inne nazwy: Osiedle Prototypów[3][4] lub Służewiec Osiedle Awaryjne[5]) – osiedle w dzielnicy Mokotów w Warszawie.

Położenie

Osiedle Służewiec-Prototypy położone jest na stołecznym Mokotowie, w zachodniej części obszaru Miejskiego Systemu Informacji Służew[6][7]. Obejmuje 66-hektarowy teren położony między aleją Lotników, ulicą Zygmunta Modzelewskiego, ulicą Bokserską i ulicą Obrzeżną[8][6][3]. Jego centralną osią dzielącą na dwie części jest ulica Wincentego Rzymowskiego[3] (wcześniejsza nazwa robocza: Nowowołoska[3]). Przez jego obszar przebiegają także m.in. ulice Jadźwingów, Gotarda i Orzycka[6]. Osiedle znajduje się na obszarze Służewca Południowego, jednostki niższego rzędu w dzielnicy Mokotów[9].

Historia i charakterystyka

Osiedle zostało zbudowane w latach 1960–1965[8]. Jego generalnymi projektantami byli Jerzy Skrzypczak, Urszula Ciborowska, Aleksander Łyczewski i Zdzisław Łuszczyński z Biura Projektów Typowych i Studiów Budownictwa Miejskiego z siedzibą przy ul. Wierzbowej 9[3]. Za projekt komunikacji odpowiadał Bohun Zwoliński, a zieleni Barbara Tucholska[3]. Wśród architektów zaangażowanych w projektowanie osiedla byli także m.in. Irena Solarska i Włodzimierz Minnich[2]. Zaplanowano ponad 122 tys. m² powierzchni użytkowej mieszkalnej[3] dla ok. 17[3]–20 tysięcy mieszkańców[8], a także usługi jak: szkoły, przedszkola, żłobki i sklepy[3]. Kubatura zabudowy wyniosła blisko 1 mln m³[3][10]. Do jego realizacji Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych utworzył specjalne, nowe przedsiębiorstwo[11].

Osiedle z założenia miało być miejscem testowania różnych rozwiązań architektonicznych i funkcjonalnych w technologii wielkopłytowej[3]. Było pierwszym[11] i największym tego typu ośrodkiem w Polsce[10]. Budowa różnych typów budynków i ich obserwacja w czasie wznoszenia oraz eksploatacji miała pozwolić na ulepszenie nowych projektów, porównanie obecnych i uniknięcie błędów, które byłyby kosztowne przy większej skali budowania powtarzalnych osiedli[11].

Projekt generalny osiedla wyznaczył ogólne ramy urbanistyczne, ciągi pieszo-komunikacyjne, dominanty wysokościowe, czy układ terenów zielonych, ale poszczególne mikrozespoły mieszkaniowe zostały zaprojektowane indywidualnie przez różne zespoły architektów[3]. Umiejscowienie osiedla związane było z potrzebami mieszkaniowymi robotników powstałymi w związku z rozbudową położonego na zachód Służewca Przemysłowego[3]. Zaprojektowano je tak, by można było w łatwy sposób dotrzeć do pracy pieszo[3].

W ramach osiedla projektowana była siatka ulic na bazie założonych w miejskiej koncepcji ogólnej ciągów komunikacyjnych do 24 listopada 1961 r. roboczo funkcjonujących pod nazwami „Nowo-Wołoska” (ulica Wincentego Rzymowskiego), „Nowo-Bokserska” (ulica Gotarda) i „Al. Niepodległości–bis” (ulica Zygmunta Modzelewskiego), tego dnia nadano też nazwy ulicom w pobliżu ulicy Obrzeżnej i Bokserskiej: Piotra Gruszczyńskiego, Jadźwingów, Bartłomieja i Bogunki (wcześniej określane jako „Projektowana” – odpowiednio od I do IV), a uchwałą z 16 maja 1963 r. także ulicy Kolady (wcześniej określanej jako „Dojazd Nr 22”)[12]. Uchwałą z 29 grudnia 1965 r. otrzymały nazwy ulice: Orzycka oraz (zlokalizowane w jej oraz alei Lotników pobliżu) Bełdan, Niegocińska, Śniardwy, Tuchlińska, Wiartel i Wydmińska[13].

Od 4 lipca 1967 r. osiedle przynależało do rejonu urbanistycznego Służew, po wprowadzeniu Miejskiego Systemu Informacji 4 października 1996 r. również znajduje się w obszarze Służew[14].

Jedną z testowanych technologii był system WUF, czyli Warszawska Uniwersalna Forma[10]. Umożliwiała ona budowę z powtarzalnych elementów budynków od jednorodzinnych aż po 13-kondygnacyjne, a dostępne kategorie mieszkań obejmowały zakres od M2 do M7[10]. Za projekt budynków-prototypów w tej technologii, które zlokalizowano w północno-zachodniej części osiedla, odpowiadali: Andrzej Bielobradek, Jan Drużyński, Tadeusz Stefański, Witold Wojczyński, Zbigniew Pawłowski, Władysław Sieradzki i Jerzy Zoller[10]. Na potrzeby budowy zespołu powstała tymczasowa poligonowa wytwórnia powtarzalnych elementów budowlanych o mocach produkcyjnych pozwalających na wznoszenie ok. 1300 mieszkań rocznie[15]. Doświadczenia zdobyte podczas projektowania i budowy zespołu mieszkaniowego zostały potem wykorzystane podczas pracy nad osiedlem Skarpa Puławska[15].

Drugim systemem, w którym powstały prototypowe bloki mieszkalne był WPP[11] (Warszawski Poligon Przenośny[16]).

Jeden z budynków, przy ul. Rzymowskiego 47, wybudowany w technologii WUF[10], został na początku XXI wieku nadbudowany o cztery kondygnacje[17].

Architektura osiedla reprezentuje modernizm i wyróżnia się oryginalnością na tle ówczesnego polskiego budownictwa mieszkaniowego zarówno formą (szklane luksfery na wszystkich kondygnacjach nadawały budynkom lekkości za dnia aby beton nie dominował na ich fasadach, a nocą stanowiły ich iluminację, czego nie stosowano w ówczesnym budownictwie; niektóre budynki ustawiono też na rzadko stosowanych antropomorficznych słupach zwanych pilotis aby nadać im lekkości i stworzyć podcienia, wszystkie bloki mieszkalne otrzymały czarno-białą kolorystykę aby uniknąć typowej szarości betonu) jak i funkcją (widne kuchnie i balkony były rzadkością i często rezygnowano z nich na innych osiedlach)[18].

Galeria

  • Budynek przy ul. Rzymowskiego 43 wybudowany w systemie WPP[11]

    Budynek przy ul. Rzymowskiego 43 wybudowany w systemie WPP[11]

  • Budynek przy ul. Kolady 4 wybudowany w technologii WUF-60[10]

    Budynek przy ul. Kolady 4 wybudowany w technologii WUF-60[10]

  • Budynek przy ul. Rzymowskiego 47 wybudowany w technologii WUF-60, nadbudowany w późniejszym okresie o cztery kondygnacje

    Budynek przy ul. Rzymowskiego 47 wybudowany w technologii WUF-60, nadbudowany w późniejszym okresie o cztery kondygnacje

  • Budynek przy ul. Śniardwy 2

    Budynek przy ul. Śniardwy 2

Przypisy

  1. ↑ Rada miasta stołecznego Warszawy, Uchwała nr XXV/697/2020 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 16 stycznia 2020 r. w sprawie zasad i warunków sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”, 16 stycznia 2020, s. 196.
  2. ↑ a b Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 196. OCLC 831027217.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Bogusław Chyliński, Osiedle Prototypów na Służewcu w Warszawie, „Architektura” (213–214 (8–9/65)), Warszawa: Stowarzyszenie Architektów Polskich, 1965, s. 315–318, ISSN 0003-8814.
  4. ↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 77. ISBN 83-85028-56-0.
  5. ↑ Rada Narodowa m.st. Warszawy, Uchwała nr 28 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 24 listopada 1961 r. w sprawie nadania nazw ulic, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, 20 grudnia 1961, s. 3–4 [dostęp 2021-07-17]. wyszukiwanie: ulica Wincentego Rzymowskiego
  6. ↑ a b c geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-07-17].
  7. ↑ Rada Gminy Warszawa-Centrum, Uchwała Nr 389/XXXVI/96 Rady Gminy Warszawa-Centrum z dnia 19 września 1996 r.
  8. ↑ a b c Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 790, ISBN 83-01-08836-2.
  9. ↑ Rada Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy, Statut Osiedla Służewiec Południowy jednostki niższego rzędu w Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy, 17 lipca 2014 [dostęp 2021-07-18].
  10. ↑ a b c d e f g Andrzej Bielobradek, Tadeusz Stefański, System WUF, „Architektura” (213–214 (8–9/65)), Warszawa: Stowarzyszenie Architektów Polskich, 1965, s. 319–323, ISSN 0003-8814.
  11. ↑ a b c d e Józef Niedźwiecki (red.), Rozwój techniki w PRL, wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, 1965, s. 374–376.
  12. ↑ Uchwała Nr 28 Rady Narodowej m. st. Warszawy z dnia 24 listopada 1961 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m. st. Warszawy”, 17 (22 (20 grudnia 1961)), 1961, poz. 96; Uchwała Nr 75 Rady Narodowej m. st. Warszawy z dnia 16 maja 1963 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m. st. Warszawy”, 19 (14 (20 maja 1963)), 1961, poz. 52;
  13. ↑ Uchwała Nr 19 Rady Narodowej m. st. Warszawy z dnia 29 grudnia 1965 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m. st. Warszawy”, 22 (1 (5 stycznia 1966)), 1966, poz. 1.
  14. ↑ Uchwała Nr 102/923 Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy z dnia 4 lipca 1967 r. w sprawie podziału dzielnic m. st. Warszawy na rejony urbanistyczne, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m. st. Warszawy”, 23 (12 (10 sierpnia 1967)), 1967, poz. 62; Uchwała Nr 389/XXXVI/96 Rady Gminy Warszawa-Centrum w sprawie Miejskiego Systemu Informacyjnego w Gminie Warszawa-Centrum, przedruk w: „Express Wieczorny”, 1996, nr 268 (18 listopada 1996) [dostęp 2021-11-11] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-26].
  15. ↑ a b Zbigniew Pawłowski, Technologia WUF, „Architektura” (213–214 (8–9/65)), Warszawa: Stowarzyszenie Architektów Polskich, 1965, s. 324–329, ISSN 0003-8814.
  16. ↑ Włodzimierz Starosolski, Konstrukcje żelbetowe według Eurokodu 2 i norm związanych, Anna Bogdanienko (red.), wyd. I, t. 6, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019, s. 650, ISBN 978-83-01-19891-6.
  17. ↑ Jan Halbersztat, Czy nadbudowa czterech pięter jest bezpieczna?, 1 lipca 2002 [dostęp 2021-10-31].
  18. ↑ „Warszawa O zniszczeniu i odbudowie miasta”, Adolf Ciborowski, 1969
Osiedla warszawskiej dzielnicy Mokotów
Obszary MSI – Górny Mokotów
Obszary MSI – Dolny Mokotów
Części miasta wg PRNG
Inne

Godło

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Mokotow.svg
Oficjalny herb Mokotowa, dzielnicy Warszawy, przyjęty uchwałą Rady Dzielnicy nr 60. z 9 listopada 1990
Ulica Rzymowskiego w Warszawie 2021.jpg
Autor: Emptywords, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ulica Rzymowskiego w Warszawie. Widok znad skrzyżowania z ulicą Gotarda w kierunku północno-zachodnim. Po obu stronach widoczne osiedle Służewiec-Prototypy.
47 Rzymowskiego Street Warsaw 2021.jpg
Autor: Emptywords, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek mieszkalny przy ul. Rzymowskiego 47 w Warszawie. Część osiedla Służewiec-Prototypy, nadbudowany o 4 kondygnacje.
43 Rzymowskiego Street Warsaw 2021.jpg
Autor: Emptywords, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek mieszkalny przy ul. Rzymowskiego 43 w Warszawie. Część osiedla Służewiec-Prototypy.
2 Sniardwy Street in Warsaw 2021.jpg
Autor: Emptywords, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek mieszkalny przy ul. Śniardwy 2 w Warszawie. Część osiedla Służewiec-Prototypy.
4 Kolady Street in Warsaw 2021.jpg
Autor: Emptywords, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek mieszkalny przy ul. Kołady 4 w Warszawie. Część osiedla Służewiec-Prototypy.