Słupiec (Nowa Ruda)

Słupiec

Część miasta Nowej Rudy
Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Słupcu
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Miasto	Nowa Ruda
Prawa miejskie	1967-1972
W granicach Nowej Rudy	1 stycznia 1973[1]
SIMC	0984344
Wysokość	400–470 m n.p.m.
Kod pocztowy	57-402
Tablice rejestracyjne	DKL
Położenie na mapie Nowej Rudy Słupiec
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Słupiec
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Słupiec
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Słupiec
50°32′46″N 16°33′06″E/50,546111 16,551667
Portal Polska

Kamieniołom gabra w Słupcu

Muzeum Josepha Wittiga

Przystanek kolejowy w Słupcu

Słupiec (niem. Schlegel^[2]) – część miasta Nowa Ruda w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim. Połączona w 1973 roku z miastem Nowa Ruda, w latach 1967–1973 samodzielne miasto. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Obecnie Słupiec jako część miasta Nowa Ruda liczy około 12 000 mieszkańców.

Położenie

Słupiec to dawna wieś łańcuchowa o długości około 3,3 km, położona pomiędzy Wzgórzami Włodzickimi a Garbem Dzikowca, na południowy wschód od centrum Nowej Rudy^[3]. Przez osiedle prowadzi droga wojewódzka nr 381^[3]. Słupiec położony jest na wysokości 400–470 m n.p.m.^[4]

Historia

Stara wieś łańcuchowa, wymieniana w dokumentach z 1327^[5] roku jako Slegelonis villa – zapewne nazwa ta pochodzi od nazwiska kłodzkiej rodziny Schlegel, domniemanych założycieli Słupca (miejscowość do 1945 nosiła nazwę Schlegel). W 1607 roku w Słupcu odkryto złoża złota, a w roku 1620 zaczęto wydobywać węgiel kamienny, jednak rozwojowi górnictwa przeszkodziła szalejąca wówczas wojna trzydziestoletnia, a później zaraza w roku 1680^[5]. W roku 1708 Słupiec został kupiony przez pochodzącą z Włoch rodzinę Pilatich i zaczął się rozwijać gospodarczo, zwłaszcza w dziedzinie górnictwa, ale również tkactwa^[5]. Szczególnie intensywny rozwój przemysłowy (głównie wydobycie węgla i łupków ogniotrwałych) przypada na wiek XVIII^[5]. W tym okresie w miejscowości funkcjonowały dwie duże kopalnie węgla i około 250 warsztatów tkackich, wyrabiających tkaniny lniane i bawełniane^[5]. W roku 1840 we wsi były: kościół, szkoła, szpital, gorzelnia, browar, cegielnia, cztery młyny wodne i dwie kopalnie węgla, do których wkrótce dołączyły kolejne^[5]. Poza wydobyciem węgla w Słupcu uruchomiono kamieniołomy, w których wydobywano też czerwony piaskowiec i gabro^[5]. W roku 1902 do miejscowości doprowadzono linię Kolei Sowiogórskiej, która usprawniła transport towarowy i przyczyniła się do rozwoju turystyki w regionie^[5].

W roku 1945 po wkroczeniu Armii Czerwonej miejscowość poddała się bez walki. Po wysiedleniu Niemców przybyło do Słupca wielu polskich osadników, w tym również górników-reemigrantów z Francji^[3]. Rozbudowano infrastrukturę i stworzono nowe osiedla (bloki mieszkaniowe), głównie na potrzeby pracowników kopalń^[5]. W 1959 Słupiec otrzymał status osiedla, a w 1967 prawa miejskie. W 1973 liczba ludności Słupca przekroczyła 7700 i miasto zostało włączone administracyjnie do sąsiedniej Nowej Rudy^[5].

Gospodarka i infrastruktura

W Słupcu funkcjonują liczne zakłady pracy i fabryki, m.in. ZPAS S.A., Orion, Eiffelwerk, Matplast, Faned, Plastitec. Poza tym znajdują się tam kamieniołomy, w których wydobywana jest skała bazaltowa (gabro), używana głównie przy budowie dróg^[4]. Na terenie byłej kopalni węgla kamiennego uruchomiono Wałbrzyską Specjalną Strefę Ekonomiczną.
Na terenie Słupca znajduje się również kryta pływalnia z basenem rekreacyjnym i sportowym oraz boisko piłkarskie z oświetleniem^[4].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty^[6]:

• kościół parafialny św. Katarzyny Aleksandryjskiej z 1887 roku,
• ogrodzenie kościoła św. Katarzyny Aleksandryjskiej, z początku XX w.,
• dwór w Słupcu z 1685 r.

inne obiekty

• kościół i szkoła ewangelicka
• kapliczka przy ul. Kasztanowej
• Muzeum Josepha Wittiga
• przystanek kolejowy

Oświata i nauka

W Słupcu znajduje się Szkoła Podstawowa nr 7 a dawniej również Gimnazjum nr 2, a w latach 2004–2015 Polsko-Czeska Wyższa Szkoła Biznesu i Sportu „Collegium Glacense"^[3][7].

Szlaki turystyczne

Przez Słupiec przebiega Główny Szlak Sudecki, prowadzący ze Ścinawki Średniej do Srebrnej Góry^[5].

Osoby związane ze Słupcem

W Słupcu urodził się znany profesor teologii, ksiądz katolicki, badacz historii kościoła Joseph Wittig. W domu, w którym się urodził i spędził większość życia funkcjonuje obecnie poświęcone mu muzeum^[5].

Przypisy

Bibliografia

• WaldemarW. Brygier WaldemarW., TomaszT. Dudziak TomaszT., IwonaI. Chomiak IwonaI., Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 .
• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: Wyd: I-Bis 1995, ISBN 83-85773-12-6.

Linki zewnętrzne

• Schlegel, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 375 .