Samochód

Benz Auto, 1886
Ford T – pierwszy samochód produkowany masowo
CWS T-1 – pierwszy polski samochód produkowany seryjnie
Współczesny samochód osobowy
FSO Polonez Caro Plus – jeden z ostatnich współczesnych produkowanych polskich samochodów

Samochódpojazd silnikowy służący do przewozu osób lub ładunków.

Nazewnictwo

Słowo samochód utrwaliło się w języku polskim jeszcze w czasach II Rzeczypospolitej, kiedy to zostało wybrane, w drodze konkursu, na słowo określające automobil. Termin samochód pochodzi od słów sam i chód, a więc określa pojazd samodzielnie się poruszający, czyli z własnym napędem. Spośród innych, branych pod uwagę słów, można wspomnieć określenie samojedź.

Historia

Nad pojazdami napędzanymi parą myślano już w XVII wieku. W 1678 roku Ferdinand Verbiest miał zademonstrować taki pojazd cesarzowi chińskiemu, jednak nie ma na to żadnych dowodów. Dlatego za pierwszego konstruktora – wynalazcę pojazdu mechanicznego – uznaje się Francuza o nazwisku Nicolas-Joseph Cugnot, który zaprezentował swoje pionierskie dzieło napędzane silnikiem parowym w roku 1769.

W 1870 roku Austriak Siegfried Marcus skonstruował, nienadający się do powszechnego użytku, prototyp pojazdu mechanicznego z benzynowym silnikiem o zapłonie iskrowym. Z kolei inny konstruktor, Niemiec Carl Benz, zbudował swój trzykołowy automobil w roku 1885 (w 1886 uzyskał patent). W tych samych latach prace w dziedzinie silników spalinowych oraz pojazdów napędzanych takimi silnikami prowadzili wspólnie Wilhelm Maybach i Gottlieb Daimler. Nie wiadomo jednak dokładnie, kto, jako pierwszy, skonstruował zastosowany do napędu samochodów silnik o spalaniu wewnętrznym.

Napęd

Napęd samochodu stanowi silnik. Najczęściej wykorzystywanym w samochodach typem silnika jest silnik spalinowy tłokowy. Produkowane są również samochody wyposażone jedynie w silnik elektryczny, czyli samochody elektryczne. Innym rodzajem napędu stosowanym w samochodzie jest napęd hybrydowy, będący połączeniem silnika spalinowego i silnika elektrycznego.

Źródło energii

Niezbędnym elementem samochodu jest źródło energii, wymagane przez silnik do jego działania.

W przypadku zastosowania silnika spalinowego źródłem energii może być:

W przypadku zastosowania silnika elektrycznego źródłem energii może być:

Podział samochodów

W poniższej tabeli zamieszczono przeglądowy spis popularnych typów i rodzajów współcześnie produkowanych samochodów, wraz z przykładami i/lub zdjęciami przykładowymi.

Podział pojazdów samochodowych
Typ samochoduRodzaj samochoduPrzykładZdjęcie
Samochody osoboweSamochody sportoweArrinera Hussarya GTFoS20162016 0625 150437AA (27902841425).jpg
Samochody miejskieFiat 5002013 Fiat 500 Lounge 1.2.jpg
Samochody luksusoweMercedes-Benz W222
Samochody SUVLexus RX
Samochody kempingoweAdria VisionAdriatik Vision.JPG
Samochody terenoweHonkerHonkery.jpg
Samochody dostawczeIveco DailyIveco Daily (sixth generation) at IAA 2014.jpg
Samochody ciężaroweCiężarowe samochody dostawczeStar S2000Star 12.227 truck of Pocztex on Taduesza Kościuszki and Mickiewicza intersection in Kraków.jpg
Ciężarowe samochody terenoweUral-4320Ural-4320 - ETIF-2010 (1).jpg
Ciągniki siodłoweScania R420
Scania R420 at Scania AB.jpg
(c) Jonnie Nord, CC BY-SA 4.0
Ciągniki balastoweTatra T813 6x6Tatra T813 - Pütnitz.jpg
AutobusySolaris InterUrbino 12Solaris InterUrbino 12.jpg
Samochody specjalneSamochody opancerzoneDzik (samochód)Dzik2 P1010026 2.jpg
PożarowozyE-ONE, FordDsg Gainesville Fire Truck 20050507.jpg
Żurawie samochodoweHydros T-351 Stalowa WolaStalowa Wola crane.jpg
AmbulanseFiat Ducato (AMZ-Kutno)AMBULANS FIAT DUCATO.jpg
Samochody asenizacyjneJelczSzambowoz - a mobile septic tank.jpg
ŚmieciarkiMAN TGA 28.350MAN TGA 28.350 rechts.jpg
ZamiatarkiZamiatarka na podwoziu MAZ
PługopiaskarkiPługopiaskarka na podwoziu samochodu Mitsubishi FusoCanter 7C15D Snowplow. Spielvogel 1.JPG
RadiowozyFord Crown VictoriaFord Crown Victoria 1.JPG
WywrotkiJelcz 640Blue Jelcz truck on Adama Mickiewicza avenue in Kraków.jpg
BetoniarkiBetoniarka na bazie Tatra 815Tatra Betonmischer in Prag, 2010.jpg
Samochody mogące poruszać się także po torach kolejowychSamochód ratownictwa technicznego StarSamochod szynowy (2).jpg

Elementy budowy samochodu

Samochód w mieście

Badania ruchu wskazują, że samochód w mieście spędza ok. 95% czasu na parkingu, będąc w użyciu zaledwie przez 5% swojego życia[2]. Jednocześnie jest on stale "gotowy do natychmiastowego użycia" na praktycznie dowolnej trasie, co stanowi jego podstawową cechę użytkową i atrakcyjność jako środka transportu.

Istnieją badania, według których w dowolnie wybranym momencie dnia na Manhattanie prawie 1/3 kierowców krąży w poszukiwaniu miejsca do zaparkowania, na Brooklynie ten współczynnik wynosi 45%[3]. Donald Shoup przeprowadził pomiary na obszarze 15 przecznic w Los Angeles. Okazało się, że przeciętny kierowca musiał przejechać pół mili (ok. 800 metrów) w poszukiwaniu miejsca. Tylko w badanym rejonie łącznie kierowcy przejeżdżali bezużytecznie 950 000 mil (ok. 1,5 miliona kilometrów). „Jeśli takie wyniki osiągamy w jednej niewielkiej dzielnicy biznesowej, wyobraźmy sobie, jakie są skumulowane konsekwencje takiego bezowocnego jeżdżenia w skali kraju” – napisał Shoup[3].

Darmowe miejsca parkingowe w USA wymagają dopłat w wysokości 500 miliardów dolarów rocznie, co oznacza, że na każdego dolara wydanego przez kierowców na samochód pozostali obywatele muszą dopłacić pięćdziesiąt centów na miejsca parkingowe[4]. Aby jednak właściwie ocenić te liczby należy uwzględnić, że w 2020 r. w Stanach Zjednoczonych mieszkało ok. 321 mln ludzi, podczas gdy po amerykańskich drogach jeździło co najmniej 265 mln pojazdów samochodowych[5], z czego ok. 200-210 mln osobowych. Statystycznie w każdym gospodarstwie domowym jest co najmniej jeden samochód, więc (dalej statystycznie) nie występuje tu rzeczywisty podział na dwie grupy obywateli, z których jedna "dopłaca" do drugiej.

Samochód a środowisko

Zdaniem Gary’ego Fullera zanieczyszczenia generowane przez samochody odpowiadają w dużych miastach za około 1/4 zgonów spowodowanych pyłem PM2,5[6]. Obok pyłu występuje dwutlenek azotu, substancja, która znalazła się w centrum skandalu wokół fałszowania testów przez Volkswagena i ma podobny wpływ na ludzi[7].

W badaniu z 2011 r. porównano środki transportu biorąc przy tym pod uwagę środowiskowy koszt ich produkcji oraz użytkowania. W przypadku rowerów uwzględniono też dodatkowy wydatek energetyczny samych użytkowników w postaci spalonych kalorii. Według obliczeń emisja na każdy kilometr pokonany samochodem to 271 gramów CO2 na kilometr na osobę (np. u pasażerów autobusów jest to 101 gramów na kilometr na pasażera, a rowerzystów 21 gramów)[8].

Przypisy

  1. Grafenowe superkondensatory coraz doskonalsze.
  2. „Cars are parked 95% of the time”. Let’s check!
  3. a b Gone Parkin’ – The New York Times, web.archive.org, 28 listopada 2018 [dostęp 2019-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-28].
  4. Wayback Machine, web.archive.org, 24 października 2016 [dostęp 2019-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-24].
  5. Ile jest samochodów na świecie? [1]
  6. Air pollution: how big a problem is it for cyclists? | Environment | The Guardian, web.archive.org, 28 października 2018 [dostęp 2019-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-28].
  7. Wszechobecny zabójca, [w:] Peter Walker, Jak rowery mogą uratować świat, Kraków: Wysoki Zamek, ISBN 978-83-950387-4-7.
  8. Cycle more Often 2 cool down the planet!, 2011 [zarchiwizowane z adresu 2019-02-17].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Redirect arrow without text.svg
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
Tatra T813 - Pütnitz.jpg
Autor: Felix O, Licencja: CC BY-SA 2.0
Tatra T-813 im Technik-Museum Pütnitz.
Benz auto.jpg
Autor: M.Minderhoud, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Benz first 3-wheel car
Solaris InterUrbino 12.jpg
Autor: Lukas 3z, Licencja: CC BY-SA 4.0
Prototyp autobusu międzymiastowego Solaris InterUrbino 12 z 2009 roku podczas targów Transexpo 2009 w Kielcach.
Honkery.jpg
Autor: Stiopa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tarpan Honker 5 Lubuskiego Pułku Artylerii w Sulechowie
Ford Crown Victoria 1.JPG
Autor: Cezary Piwowarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ford Crown Victoria - radiowóz nowojorskiej policji
Canter 7C15D Snowplow. Spielvogel 1.JPG
Autor:

Spielvogel

For a gallery of some more of my uploaded pictures see: here.
All images can be used free of charge.
, Licencja: CC0
Canter 7C15D Snowplow.
AMBULANS FIAT DUCATO.jpg
Autor: Karol Szadkowski (AMZ Kutno), Licencja: CC BY-SA 4.0
Ambulans na bazie Fiata Ducato przygotowany przez AMZ Kutno
Late model Ford Model T.jpg
Autor: Rmhermen, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Picture of non-black 1927 Model T at Greenfield Village
Scania R420 at Scania AB.jpg
(c) Jonnie Nord, CC BY-SA 4.0
This picture can be found in gallery Scania AB.
2013 Fiat 500 Lounge 1.2.jpg
Autor: Vauxford, Licencja: CC BY-SA 4.0
2013 Fiat 500 Lounge 1.2 Taken in Leamington Spa
Dzik2 P1010026 2.jpg
Autor: unknown, Licencja: Attribution
Tatra Betonmischer in Prag, 2010.jpg
Autor: High Contrast, Licencja: CC BY 3.0 de
A czech cement mixer truck on a Tatra chassis in Prague.
Szambowoz - a mobile septic tank.jpg
Autor: Iwona Erskine-Kellie, Licencja: CC BY 2.0
Szambowóz na podwoziu 3-osiowej ciężarówki Jelcz w Białymstoku.
Stalowa Wola crane.jpg
Autor: LukaszKatlewa, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dźwig samochodowy Hydros T351 Stalowa Wola
Iveco Daily (sixth generation) at IAA 2014.jpg
Autor: For a gallery of some more of my uploaded pictures see: here., Licencja: CC0
Iveco Daily sixth generation. Photo taken at exhibition IAA 2014 in Hanover, Germany
Dsg Gainesville Fire Truck 20050507.jpg
Autor: Author: User:DouglasGreen, Licencja: CC BY 2.0

Gainesville City Fire Truck (Parked)

  • Location: Gainesville, FL, USA Date: May 7, 2005
  • Specifications Tower 1, a American LaFrance Rear-Mount Tower vLadder apparatus on a Eagle (custom) Chassi belonging to the Gainesville, Florida Fire Department. The tower ladder also carries water and can serve as an engine (a so-called 'quint'). (Source: [1])
CWS T-1 torpedo (replika) w Gdańsku.JPG
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC BY-SA 4.0
Replika CWS T-1 torpedo w Gdańsku, zarejestrowany w Wejherowie (woj. pomorskie).
PolonezCaroPlus.jpg
Autor: Harnas kalisz, Licencja: CC0
Daewoo-FSO Polonez Caro Plus.
Renault Laguna III Phase I front.JPG
Autor: M 93, Licencja: CC BY-SA 3.0
Renault Laguna III
Samochod szynowy (2).jpg
Autor: Kapitel, Licencja: CC0
Samochód mogący poruszać się również po torach kolejowych
Star 12.227 truck of Pocztex on Taduesza Kościuszki and Mickiewicza intersection in Kraków.jpg
Autor: SuperTank17, Licencja: CC BY-SA 3.0
Star 12.227 truck of Pocztex on Taduesza Kościuszki and Mickiewicza intersection in Kraków, Poland.
Adriatik Vision.JPG
Autor: Norbert Schnitzler, Licencja: CC BY-SA 3.0
integriertes Wohnmobil Adriatik Vision I 707 SG, 4 Schlafplätze, 4 Sitzplätze, Abmessung (LBH): 720 cm, 230 cm, 300 cm, Baujahr ~ 2008, Heckgarage, Dieselmotor mit 107 KW, Zul. Gesamtgewicht 3850 Kg, Zuladung 580 Kg
MAN TGA 28.350 rechts.jpg
Autor: Norbert Schnitzler, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Nutzfahrzeug-IAA 2004 in Hannover. MAN TGA 28.350 Müllwagen mit speziell für leichten Ein- und Ausstieg konzipiertem Fahrerhaus
FoS20162016 0625 150437AA (27902841425).jpg
Autor: Matthew Lamb, Licencja: CC BY-SA 2.0

Goodwood Festival Of Speed - 2016 Goodwood House England

Saturday 25th June 2016
Blue Jelcz truck on Adama Mickiewicza avenue in Kraków.jpg
Autor: SuperTank17, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ten plik został załadowany za pomocą narzędzia Commonist.