Sarby

Sarby

wieś
Kościół NMP w Sarbach
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	strzeliński
Gmina	Przeworno
Sołectwo	Sarby
Wysokość	230 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	444[1]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-130[2]
Tablice rejestracyjne	DST
SIMC	0854883
Położenie na mapie gminy Przeworno Sarby
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Sarby
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Sarby
Położenie na mapie powiatu strzelińskiego Sarby
50°38′38″N 17°10′23″E/50,643889 17,173056

Sarby (niem. Schreibendorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, w gminie Przeworno.

Geografia

Sarby znajdują się około 18 km na południowy wschód od Strzelina, Przez miejscowość płynie niewielka rzeka Krynka, dopływ Oławy. Podział na wyższą i niższą wioskę można znaleźć już na początku XIV wieku. Wioska składała się z czterech części: (z południa na północ): Górne i Dolne (trochę dalej) Środkowe i Niższe.

W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Sarby. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 385.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[3]:

• zespół dworski, z około 1800 r., przebudowany w końcu XIX w.:
  • dwór, wybudowany w 1800 r. w miejscu wcześniejszej siedziby. W roku 1603 dwór był własnością rodziny von Saurma-Jeltsch, potem przeszedł na własność Zygmunta von Gaffron und Ober-Stradam^[4] (1590-1648) ur. i zm. w Stanicy jako prezent ślubny od jego małżonki Anny von Sauerma-Jeltsch^[5] (ok. 1616-1652). Rodzina von Gaffron była również właścicielem pałaców w pobliskich Konarach i Stanicy, wybudowanych w XVIII i XIX w. Parterowy dwór kryty dachem czterospadowym. Od frontu piętrowy ryzalit wsparty na dwóch rzędach kolumn (dwóch i czterech), nad którymi w centralnym miejscu znajduje się wykuty w piaskowcu kartusz herbowy von Gaffrona, właściciela Sarb Średnich w XVIII w.
  • park
• kościół pw. NMP. Świątynia w Sarbach została po raz pierwszy wymieniona w 1335 r. w rejestrze dekretów Nuncjusza Galhardusa. Najstarsza część pochodzi prawdopodobnie z XIII wieku. Budynek był kilkakrotnie powiększany (1683 i 1781), ale zachował jedynie drewnianą wieżę. Ze względu na zły stan budowy został zamówiony przez agencje rządowe w 1878 roku nowy budynek. Po rozbiórce starego kościoła zbudowano w tym samym miejscu w latach 1883-1884 znacznie większą solidną konstrukcję w stylu neogotyckim. Pierwotnie murowany kościół należał do ewangelików. Po wojnie opuszczona świątynia została przejęta przez katolików. Kościół został poświęcony Najświętszej Marii Pannie, jest filią kościoła katolickiego w Szklarach i należy pod diecezję opolską.

Urodzeni w Sarbach

Hans Joachim Iwand(niem.) (1899-1960), teolog ewangelicki, urodzony w Sarbach

Herb von Gaffron

Przypisy

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie, t. 21 N-Ż, pod red. Marka Staffy, Wrocław: "I-Bis", 2008, ISBN 83-85773-92-4, s. 266-268

Pocztówka sprzed 1939 r. Dom, budynek spółdzielni, kościół z plebanią i dwór