Sartowice
| Artykuł | 53°25′55″N 18°33′26″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 53°26'N, 18°34'E, 53°23'N, 18°33'E |
| - błąd | 2279 m |
| Odległość | 681 m |
| wieś | |
 Dwór (stan w roku 2011) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) | 342[1] |
| Strefa numeracyjna | 52 |
| Kod pocztowy | 86-108[2] |
| Tablice rejestracyjne | CSW |
| SIMC | 0097867 |
Położenie na mapie gminy Świecie _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Świecie") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | |
Położenie na mapie powiatu świeckiego  | |
 53°25′55″N 18°33′26″E/53,431944 18,557222 | |
Sartowice – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Świecie.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 342 mieszkańców[1]. Jest szóstą co do wielkości miejscowością gminy Świecie.
Historia
W XIII wieku istniał tu warowny gród, o który walki toczył między innymi książę Świętopełk II Wielki[3]. W nocy z 3 na 4 grudnia 1242 r., a więc w wigilię św. Barbary dowodzony przez Teodoryka z Bernheim niewielki oddział krzyżacki ze Starogrodu pod Chełmnem sforsował Wisłę i podszedł pod gród w Sartowicach. Po zdobyciu grodu Krzyżacy ukradli przechowywaną w nim relikwię w postaci czaszki św. Barbary[4]. Cenna relikwia została przeniesiona do kaplicy w Starogrodzie, gdzie dzięki temu powstał popularny ośrodek pielgrzymkowy. Prawdopodobnie jeszcze w XVII wieku przejściowo lub na dłużej w miejscowości osiedlili się mennonici. Mieli oni za zadanie zagospodarować obszary w dolinie Wisły, które dotąd często były zalewane przez rzekę. Osiedlali się oni na tych ziemiach na prawie holenderskim. Oznacza to, że mogli czerpać zyski z tytułu dzierżawy, ale bez prawa do własności ziemi i bez możliwości nabycia jej przez zasiedzenie[5].
Zabytki
Według rejestru zabytków NID[6] na listę zabytków wpisany jest zespół dworski, 1792 r., XIX w., XX w., nr rej.: 168/A z 15.06.1985:
- klasycystyczny dwór, 1792 r., lata 1963–1964
- park, przełom XVIII/XIX w.
- kaplica dworska, obecnie kościół parafialny pw. św. Barbary, 1850 r.
- grodzisko książąt pomorskich. W miejscu grodu do roku 1750 stał gotycki dwór, a po jego pożarze wystawiono nową kaplicę św. Barbary. W roku 1858 na wzniesieniu usytuowano obecną kaplicę, a jej najwartościowszy element wyposażenia – krucyfiks z XIV wieku – znajduje się w sartowickim kościele.
Kaplica przypałacowa była miejscem schronienia ludności w czasie II wojny światowej (dziury po kulach w żeliwnych drzwiach kaplicy).
Pomniki przyrody
Przyroda parku otaczającego wieś znajduje się pod ochroną. Rosną w nim między innymi: miłorząb dwuklapowy, buk zwyczajny (odmiana czerwonolistna wraz z wyżłobionymi w nim podpisami lokalnych mieszkańców – najstarszy wpis nożem sięga 1922 roku – oraz odmiana płacząca), 450-letni dąb imienia Ulricha Wilhelma Grafa Schwerina von Schwanenfelda o wysokości 30 m i obwodzie 4,2 m[7][8], platany klonolistne, kasztany jadalne.
Galeria
Park
Buk czerwony
Dąb Graf Schwerin
Tablica przy dębie Graf Schwerin
Dawna kaplica dworska obecnie kościół w Sartowicach.
Zobacz też
- Góry Diabelce – leżące w pobliżu Sartowic
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1149 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Wiesław Kaliszuk: Powstania pruskie. [w:] Strona „Historia Wysoczyzny Elbląskiej”. historia-wyzynaelblaska.pl > Tematy różne > Powstania pruskie [on-line]. Wiesław Kaliszuk, 2013. [dostęp 2016-06-18].
- ↑ Piotr z Dusburga, Kronika ziemi pruskiej, tłum. S. Wyszomirski, oprac. J. Wenta, Toruń 2004
- ↑ Krzysztof Bartowski: Osadnictwo holenderskie w Dolinie Wisły. Zarys dziejów osadnictwa holenderskiego w Polsce (ze szczególnym uwzględnieniem terenu byłego województwa bydgoskiego – obecnie Kujawsko-pomorskiego). [w:] Portal miejski Nowego nad Wisłą. miasto-nowe.com > Artykuły > Historia Nowego > Osadnictwo holenderskie w Dolinie Wisły [on-line]. miasto-nowe.com, 2004-12-14. [dostęp 2016-06-18].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 79 [dostęp 2016-03-12].
- ↑ MW: Najwyższy graf w świecie. [w:] Portal „Expressu Bydgoskiego”. express.bydgoski.pl [on-line]. Polska Press Grupa, Express Media Sp. z o.o., 2005-06-29. [dostęp 2016-06-18].
- ↑ 2. Dąb Graf Schwerin – Sartowice (woj. kujawsko-pomorskie). [w:] Portal „Gazety Wyborczej”. wyborcza.pl > Miasta > Bydgoszcz [on-line]. Agora S.A.. [dostęp 2016-06-18].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Autor: Intro, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Sartowice - zespół dworski; park, XVIII/XIX.
Autor: Intro, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Sartowice - zespół dworski, 1792, XIX, XX: dwór, 1792, 1963-1964; park, XVIII/XIX; kaplica dworska, ob. kościół par. p.w. św. Barbary, 1850
Autor: Intro, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Sartowice - zespół dworski; park, XVIII/XIX.
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Świecie County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 53.74 N
- S: 53.23 N
- W: 18.02 E
- E: 18.80 E
Autor: Intro, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Sartowice - zespół dworski; park, XVIII/XIX.
Autor: Intro, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Sartowice - zespół dworski; park, XVIII/XIX.
Autor:
Mapa gminy Świecie, Polska