Schronisko na Pantyrze

Schronisko na Pantyrze
Ilustracja
Państwo

 II Rzeczpospolita

Pasmo

Gorgany, Karpaty

Wysokość

ok. 1120 m n.p.m.

Data otwarcia

13 lutego 1935

Właściciel

Przemyskie Towarzystwo Narciarskie

Położenie na mapie Gorganów
Mapa konturowa Gorganów, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „schronisko”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „schronisko”
Ziemia48°26′00″N 24°08′50″E/48,433333 24,147222
Ruiny schroniska (2019)

Schronisko PTN na Pantyrze – nieistniejące obecnie schronisko turystyczne położone na połoninie Pantyr w Gorganach na wysokości ok. 1120 m n.p.m.[1][2]

Historia

Schronisko zostało wybudowane przez Przemyskie Towarzystwo Narciarskie (PTN) przy wsparciu Towarzystwa Krzewienia Narciarstwa (TKN)[1][3][4]. Położone było na południowym skraju dużej polany pod szczytem Pantyru. Główne prace prowadzono w okresie od września do listopada 1934 roku[2]. Obiekt otwarto uroczyście 13 lutego 1935 r.[1][3], choć już w końcu poprzedniego roku obsługiwał on turystów[4].

Okoliczne tereny były miejscem walk II Brygady Legionów w czasie I wojny światowej (zob. bitwa pod Rafajłową, Przełęcz Legionów). Z tej przyczyny w okresie międzywojennym organizowane były rajdy szlakiem Legionów, w tym marsze narciarskie. To podczas jednego z nich nastąpiło oficjalne otwarcie schroniska[4], a sam obiekt otrzymał imię „II Karpackiej Brygady Legionów Polskich”[1][3].

Schronisko oferowało od 22 do 30 miejsc noclegowych (relacje w tym zakresie są rozbieżne)[1][2][3][4]. Budowano je głównie z myślą o narciarzach, jeszcze w 1935 roku uruchomiono w nim stację ratunkową TKN. Niemniej czynne było cały rok i korzystali z niego także turyści piesi w okresie letnim[3].

Do początków XXI wieku zachowały się jedynie fragmenty fundamentów, zaś samo schronisko uległo zniszczeniu podczas II wojny światowej[1][3].

Forma architektoniczna

Podobnie jak inne schroniska PTN obiekt ten wybudowano w stylu huculskim[3]. W przeciwieństwie jednak do innych obiektów Towarzystwa (chociażby w Siankach czy pod Pikujem) w przypadku Pantyru projektant oparł się o wzór prostej chaty posedkowej (całorocznie zamieszkałej). Jednokondygnacyjny drewniany budynek wykonano z drewna na kamiennej podmurówce. Całość powstała na planie prostokąta w konstrukcji wieńcowej. Od frontowej, południowej strony budynek posiadał podcienie (pidganie) przykryte dachem głównym wspartym na zdobionych podporach. Od północy wybudowano niewielki prostokątny ryzalit pod dachem półszczytowym. Cały budynek zwieńczono dwuspadowym dachem krytym gontem ze zdobionymi przyczółkami. W czasie realizacji dokonano niewielkich zmian w pierwotnym projekcie – dodano nieprzewidziane początkowo otwory okienne w ścianach bocznych[2]. Niemal identyczny projekt PTN wykorzystało przy budowie otwartego w tym samym roku schroniska na połoninie Steryszora[2][3].

Na parterze zlokalizowano trzy pomieszczenia – dwie urządzone w stylu lokalnym kwadratowe izby (według części źródeł jedna z nich służyła jako jadalnia, druga zaś sypialnia z 14 łózkami)[1][3][4] oraz centralnie położoną kuchnię[2]. Na wysokim poddaszu zlokalizowano bądź to salę noclegową dla 24 osób (założenia projektu)[2], bądź też dwa czteroosobowe pokoje[1][3][4].

Pomimo niewielkich wymiarów zewnętrznych (12,74 m × 6,58 m × 8,27 m) obiekt dysponował ok. 80 m² powierzchni użytkowej, w tym 35 m² na poddaszu. Dodatkowo w pobliskim budynku gospodarczym mieścił się skład drewna, chlew i toalety[2].

Szlaki turystyczne

szlak turystyczny żółty szlak okrężny z Rafajłowej Drogą Legionów na Przełęcz Legionów (Rogodze Wielkie) i dalej Pantyr, a minąwszy schronisko – przez grzbiet Horszowanie i Zhary z powrotem do Rafajłowej[1][4][5]

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i Dariusz Dyląg, Gorgany. Przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008, s. 94, ISBN 978-83-89188-74-8, OCLC 297550353 (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g h Łukasz Quirini-Popławski, Schroniska turystyczne z elementami stylu huculskiego w Czarnohorze i Gorganach do 1939 r., [w:] Mateusz Troll, Agata Warchalska (red.), Huculszczyzna w badaniach młodych naukowców, Kraków: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, 2011, s. 140–141, ISBN 978-83-62473-02-1, OCLC 802049984 (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j Ryszard Bogdziewicz, Schroniska karpackie od Beskidu Śląskiego do Czarnohory w latach 1874–1945, wyd. I, Lublin: Drukarnia i Wydawnictwo Akademickie WSSP im. Wincentego Pola, 2012, s. 237–238, ISBN 978-83-60594-24-7, OCLC 956614813 (pol.).
  4. ↑ a b c d e f g Wacław Olszewski (red.), Nowe schronisko nad przeł. Pantyrską, „Wiadomości turystyczne”, rok V (1), 1935, s. 3 (pol.).
  5. ↑ Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Rafajłowa (pas 55, słup 38), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1935 (pol.).
Przedwojenne schroniska turystyczne w polskich Karpatach Wschodnich
Bieszczady Wschodnie
i Góry Sanocko-Turczańskie
Gorgany
Czarnohora
Beskidy Huculskie

Media użyte na tej stronie

Carpathians relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Carpathians.
  • Projection: Equirectangular projection, strechted by 148.0%.
  • Geographic limits of the map:
  • N: 50.0° N
  • S: 44.25° N
  • W: 16.0° E
  • E: 27.5° E
  • GMT projection: -JX19.473333333333333cd/14.410266666666665cd
  • GMT region: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • GMT region for grdcut: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Mapa Gorganów.png
Mapa topograficzna Gorganów
Schronisko pantyr.jpg
Schronisko PTN na połoninie Pantyr
POL Szlak żółty.svg
Żółty szlak turystyczny.
Gfi-set01-hostel.svg
Autor: , Licencja: CC BY 2.0
icone de maison ou d'hotel