Sebastian Flizak

Sebastian Flizak
Ilustracja
Sebastian Flizak (ok. 1929)
Data i miejsce urodzenia

5 stycznia 1881
Podobin

Data i miejsce śmierci

28 listopada 1972
Mszana Dolna

Narodowość

polska

Sebastian Flizak (ur. 5 stycznia 1881 w Podobinie, zm. 28 listopada 1972 w Mszanie Dolnej) − polski nauczyciel, etnograf.

Życiorys

Urodził się 5 stycznia 1881 w Podobinie[1]. Pochodził z wielodzietnej średniozamożnej rodzinie chłopskiej, był synem Jana i Justyny z domu Janik. Nauki na poziomie szkoły powszechnej pobierał w Niedźwiedziu i Szczyrzycu, od 1894 był uczniem C. K. Gimnazjum Nowodworskiego (św. Anny) w Krakowie, gdzie w 1901 zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie był m.in. Marian Osiński)[2]. Podjął wówczas studia w zakresie filologii klasycznej i germańskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, od 1904 kontynuowane na uniwersytecie w Monachium (do 1905). Rozprawa Alpen in der deutschen Poesie przyniosła mu w 1908 dyplom doktora filozofii.

Od 31 sierpnia 1906 pracował jako nauczyciel szkół średnich[1]. Początkowo w C. K. Gimnazjum w Bochni. 15 maja 1907 złożył egzamin nauczycielski[1]. Od tego czasu pracował w C. K. Gimnazjum w Nowym Targu[1]. 30 lipca 1907 został mianowany nauczycielem rzeczywistym[1]. Rozporządzeniem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 12 sierpnia 1913 jako c. k. profesor C. K. I Gimnazjum w Nowym Sączu otrzymał posadę w filii C. K. VII Gimnazjum we Lwowie[3]. W roku szkolnym 1913/1914 uczył tam języka niemieckiego i był zawiadowcą biblioteki,a ponadto był kuratorem zabaw ruchowych z ramienia zakładu[4].

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 został powołany do armii austriackiej[5]. Podczas jednej z bitew karpackich został wzięty do niewoli rosyjskiej[5][6][7]. Jako jeniec przebywał na Syberii. W kwietniu 1918 wrócił z niewoli rosyjskiej do pracy w filii VII Gimnazjum[8][9]. Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 11 kwietnia 1918 otrzymał VIII rangę służbową[10].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości (1918) i nastaniu II Rzeczypospolitej pozostawał profesorem VII Państwowego Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki we Lwowie, a rozporządzeniem Rady Szkolnej Krajowej z 1 listopada 1920 został przeniesiony do Państwowego Gimnazjum w Brzozowie, gdzie od 1 listopada 1920 był kierownikiem[11], a od 6 grudnia 1922 do 14 września 1926 dyrektorem gimnazjum, przy czym od 1 maja 1925 czasowo zastępowany na stanowisku przez Jana Zakrzewskiego)[12])[13][14][15]. Ze stanowiska dyrektora brzozowskiego gimnazjum został mianowany na stanowisko dyrektora II Państwowego Gimnazjum w Stanisławowie z dniem 1 kwietnia 1926[16]. We wrześniu 1927 na własną prośbę został przeniesiony z XII Państwowego Gimnazjum we Lwowie do Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku[17][18], w którym pracował do 1933. W sanockim gimnazjum uczył języka niemieckiego, propedeutyki filozofii, języka francuskiego jako przedmiotu nadobowiązkowego, przyrody, psychologii, kierował biblioteką niemiecką[19][20][21][22][23][24]. Został przeniesiony w stan spoczynku na początku 1933[25]. Z dniem 31 marca 1933 został przeniesiony w stan spoczynku[26].

Działał w Towarzystwie Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych. Do 1939 był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, działającego w gmachu przy ulicy Mickiewicza[27]. W 1933, ze względu na zły stan zdrowia, przeszedł na emeryturę. Mieszkając nadal w Sanoku, odwiedzał także strony rodzinne i zajmował się gromadzeniem materiałów etnograficznych dotyczących historii i kultury ludowej Zagórzan. Prowadził też badania archiwalne i wielokrotnie przygotowane przez niego wypisy pozwoliły na zachowanie materiałów, zniszczonych później w wojennej zawierusze. Był członkiem sanockiego koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego[28]. 28 stycznia 1934 został wybrany skarbnikiem zarządu koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych w Sanoku[29].

Po tym jak w 1940 stracił majątek w Sanoku, przeniósł się ponownie do Mszany Dolnej[30]. W latach okupacji uczestniczył w tajnym nauczaniu, a w lutym 1945 włączył się do powojennej organizacji szkolnictwa, współtworząc Samorządowe Gimnazjum Koedukacyjne w Mszanie Dolnej. Do likwidacji szkoły w 1950 był jej dyrektorem. Pracował następnie w Tymbarku w Liceum Przetwórstwa Owocowego i Handlu Ogrodniczego.

Tablica upamiętniająca Sebastiana Flizaka w Mszanie Dolnej

W 1953 z rekomendacji profesora Tadeusza Seweryna, dyrektora Muzeum Etnograficznego w Krakowie, został adiunktem w rabczańskim Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce; rok później, po śmierci ks. Justyna Bulandy, wieloletniego honorowego kierownika muzeum, przejął jego obowiązki, będąc zarazem jedynym pracownikiem merytorycznym placówki. Przystąpił do uporządkowania, inwentaryzacji i naukowego opracowania zbiorów, wypełniając kilkaset kart katalogowych. Po odejściu z muzeum w 1956 był do 1964 wychowawcą w Dziecięcym Ośrodku Sanatoryjno-Prewentoryjnym w Rabce.

W latach przedwojennych ogłaszał pierwsze publikacje etnograficzne na łamach "Ludu", "Wierchów", "Ziemi", "Piasta". Po 1945 kontynuował swoje badania, gromadząc materiały o budownictwie, pasterstwie, wierzeniach, strojach, prawie zwyczajowym, nazewnictwie, literaturze ludowej Zagórzan; publikował nadal w "Ludzie", "Ziemi" i "Wierchach", a także w "Pracach i Materiałach Etnograficznych" czy "Orlim Locie". Z łącznej liczby 49 ogłoszonych publikacji (według bibliografii opracowanej przez Zofię Rak) do najważniejszych należą Materiały etnograficzne i historyczne z terenu Zagórzan (1952), wydane przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze jako tom IV "Archiwum Etnograficznego", a także Strój Zagórzan (1956). Flizak pozostawił też prace nieopublikowane, m.in. maszynopis Wieś Podobin w pow. Limanowa, zgromadzone w archiwum Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego we Wrocławiu i archiwum oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Mszanie Dolnej. Wygłaszał też liczne odczyty i pogadanki radiowe.

W Polskim Towarzystwie Ludoznawczym działał od 1947. Założył wówczas, zachęcony przez Leopolda Węgrzynowicza, oddział w Mszanie Dolnej i do końca życia pełnił obowiązki prezesa. W 1969 został członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.

Nie założył rodziny. Zamieszkiwał w Mszanie Dolnej[31][32], gdzie zmarł 28 listopada 1972 i tam został pochowany oraz uhonorowany nadaniem jego imienia jednej z ulic.

W dniu 16 grudnia 2019 r. na budynku Zespołu Szkół Techniczno-Informatycznych przy ul. Matejki 11 w Mszanie Dolnej odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą pamięci Sebastiana Flizaka oraz odbyła się promocja książki autorstwa Katarzyny Ceklarz pt. Sebastian Flizak. Ludoznawca i etnograf na tle swojej epoki[33].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 52.
  2. ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum Nowodworskiego czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1901. Kraków: 1901, s. 78.
  3. ↑ Sprawozdanie Kierownictwa Filii C. K. Gimnazyum VII we Lwowie za rok szkolny 1913/4. Lwów: 1914, s. 33.
  4. ↑ Sprawozdanie Kierownictwa Filii C. K. Gimnazyum VII we Lwowie za rok szkolny 1913/4. Lwów: 1914, s. 31, 48.
  5. ↑ a b Artur Załęcki: Nasz Zakład w czasie wojny. Lipiec 1914 – czerwiec 1916. Szkic pamiątkowy. W: Sprawozdanie Kierownictwa Filii C. K. Gimnazyum VII we Lwowie za rok szkolny 1915/6. Lwów: 1916, s. 14.
  6. ↑ Sprawozdanie Kierownictwa Filii C. K. Gimnazyum VII we Lwowie za rok szkolny 1915/6. Lwów: 1916, s. 37.
  7. ↑ Sprawozdanie Kierownictwa Filii C. K. Gimnazyum VII we Lwowie za rok szkolny 1916/7. Lwów: 1917, s. 3.
  8. ↑ Sprawozdanie Kierownictwa Filii C. K. Gimnazyum VII we Lwowie za rok szkolny 1917/8. Lwów: 1918, s. 3.
  9. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 1018.
  10. ↑ Sprawozdanie Kierownictwa Filii C. K. Gimnazyum VII we Lwowie za rok szkolny 1917/8. Lwów: 1918, s. 16.
  11. ↑ Sprawozdanie Państwowego Gimnazjum VII. im. Tadeusza Kościuszki we Lwowie za rok szkolny 1920/21. Lwów: 1921, s. 6.
  12. ↑ XXXVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1924/1925. Sanok: 1925, s. 2.
  13. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Lwów/Warszawa: Książnica Polska, 1924, s. 309.
  14. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. Rocznik II. Warszawa-Lwów: Książnica-Atlas, 1926, s. 131.
  15. ↑ Lista dyrektorów szkoły na oficjalnej stronie. lobrzozow.edupage.org. [dostęp 2014-05-08].
  16. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 10, s. 246, 15 czerwca 1926. 
  17. ↑ XLI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1927/1928. Sanok: 1928, s. 14.
  18. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”, s. 422, Nr 10 z 20 listopada 1927. 
  19. ↑ XLI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1927/1928. Sanok: 1928, s. 11.
  20. ↑ XLIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1929/30. Sanok: 1930, s. 9.
  21. ↑ XLIV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1930/31. Sanok: 1931, s. 1.
  22. ↑ XLV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1931/32. Sanok: 1932, s. 1.
  23. ↑ XLVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1932/33. Sanok: 1933, s. 1.
  24. ↑ Andrzej Tarnawski. „Belfrowie” – Nostri Magistri. „Rocznik Sanocki”. Tom VII, s. 182-183, 1995. 
  25. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego”, s. 72, Nr 3 z 25 marca 1933. 
  26. ↑ XLVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1932/33. Sanok: 1933, s. 4.
  27. ↑ Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 39.
  28. ↑ Jerzy Kapłon: Zarys historii Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Sanoku. cotg.pttk.pl. [dostęp 2005-07-02].
  29. ↑ Wieści z kół. „Przegląd Pedagogiczny”, s. 48, Nr 4 z 17 lutego 1934. 
  30. ↑ http://maciejczak.rmt.pl/userfiles/download/2biografiaflizaka.doc
  31. ↑ Józef Stachowicz: Nasi profesorowie na zjeździe. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 86.
  32. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 124.
  33. ↑ z, Mszana Dolna. „Od Sebastiana Flizaka można uczyć się życia”. Odsłonięcie tablicy i promocja monografii, 16 grudnia 2019.

Bibliografia

  • Katarzyna Ceklarz, Sebastian Flizak. Ludoznawca i etnograf na tle swojej epoki, Kraków 2019, ss. 402, ISBN 978-83-62473-96-0
  • Katarzyna Ceklarz, Obraz galicyjskiej szkoły ludowej we wspomnieniach dra Sebastiana Flizaka (1881-1972). Przyczynek do biografii, [w:] Niewyczerpane bogactwo kraju... Szkolnictwo galicyjskie w dobie autonomii, M. Koterbickiej-Borys, J. Popka, B. Wolano (red.), Rzeszów 2014, s. 89-110
  • Katarzyna Ceklarz, Sebastian Flizak (1881-1972) – pionier badań etnograficznych po północnej stronie Gorców, „Almanach Nowotarski” 2015, nr 19, s. 223-232
  • Katarzyna Ceklarz, Trudne relacje pionierów chłopskiej inteligencji na przykładzie Władysława Orkana i Sebastiana Flizaka [w:] Władysław Orkan piewca Gorców i Podhala, B. Faron (red.) Kraków 2015, s. 231-248
  • Katarzyna Ceklarz, „Spod Gorców w świat i z powrotem” – nieznany pamiętnik dr. Sebastiana Flizaka, [w:] Wierchy wołają. Wiesławowi  A. Wójcikowi na siedemdziesiąte urodziny, J. Konieczniak, J. Pociask-Karteczka (red.), Kraków 2016, s. 53-64
  • Katarzyna Ceklarz, Nowotarskie gimnazjum w latach 1907-1913 we wspomnieniach dra Sebastiana Flizaka, „Almanach Nowotarski” 2016, nr 20, s. 249-261
  • Maria Olszowska, Elfryda Trybowska, Słownik biograficzny Rabki, Oficyna Wydawnicza "Wierchy", Kraków-Rabka 2007
  • Zofia Rak, Sebastian Flizak (1881-1972), nauczyciel gimnazjalny, etnograf amator, regionalista, kierownik Muzeum im. W. Orkana w Rabce, w: Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, tom I (pod redakcją Ewy Fryś-Pietraszkowej, Anny Kowalskiej-Lewickiej, Anny Spiss), Wydawnictwo Naukowe DWN, Oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Krakowie, Kraków 2002

Media użyte na tej stronie

Sebastian Flizak (1929).jpg
Sebastian Flizak (1929)
Flizak tablica.jpg
Autor: Jan Ceklarz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica poświęcona Sebastianowi Flizakowi, odsłonięta 16 grudnia 2019 r. na budynku Zespołu Szkół Techniczno-Informatycznych przy ul. Matejki 11 w Mszanie Dolnej. Fot. Jan Ceklarz