Seter szkocki

Seter szkocki
Ilustracja
Seter szkocki
Inne nazwyGordon Setter, Setter King Size
Kraj patronackiWielka Brytania
Kraj pochodzeniaWielka Brytania[1]
Wymiary
Wysokośćpsy 66 cm[2]
suki 62 cm[2]
Masapsy:ok. 29 kg[3], 29,5 kg[2]
suki 25,5 kg[2]
Klasyfikacja
FCIGrupa VII, Sekcja 2,
nr wzorca 6
AKCSporting Group
ANKCGrupa 3 (Gundogs)
CKCGrupa 1 – Sporting Dogs
KC(UK)Gundogs
NZKCGundogs
UKCGun Dog Breeds
Wzorce rasy
Zdjęcie psa z 1915 roku
Pięciomiesięczny pies
Głowy: pięciomiesięcznego i dwuletniego gordona

Seter szkocki, gordon – jedna z ras psów należąca do grupy wyżłów w sekcji wyżłów brytyjskich i irlandzkich w typie seterów. Podlega próbom pracy[1]. Typ wyżłowaty[4].

Rys historyczny

Czarno-rude setery występowały w Szkocji już w XVII wieku. Nieznany autor opisuje też setery maści czarno-rudej pod koniec XVIII wieku jako niezbyt szybkie, lecz za to bardzo wytrzymałe, o doskonałym węchu. Gdy robiły stójkę, myśliwy mógł być pewien, że przed nim znajduje się zwierzyna. Dalsze wzmianki wspominają, iż lord von Bute hodował w Szkocji setery maści czarnej, przy czym nie jest jasne czy były one jednolicie czarne, czy też czarne podpalane.

Rasa zawdzięcza swe powstanie lordowi Alexandrowi Gordonowi, który w 1820 roku zapoczątkował własną hodowlę seterów. Gordon, chcąc uzyskać trójkolorowe psy, skrzyżował setera z czarną suką rasy owczarek (prawdopodobnie szkocki collie), jednak bez rezultatu. Nie wiadomo jednak, czy te psy były użyte do dalszej hodowli.

Właściwa hodowla i utrwalenie rasy zaczęło się dopiero po śmierci Gordona w roku 1837, a setery maści czarnej z rudym podpalaniem pojawiły się licznie dopiero w latach 60., zaś na wystawach osobna klasa gordon setera została stworzona w 1861.

Do powstania gordonów przyczyniły się prawdopodobne krzyżówki z bloodhoundami, po których odziedziczyły one wyraźne fafle.

Wygląd ogólny

Opracowany przez Międzynarodową Federację Kynologiczna w 2009 roku wzorzec tej rasy setera przedstawia budowę i wygląd w następujący sposób[2]:

Głowa

  • Raczej głęboka niż szeroka
  • Odległość od guza potylicznego do stopu jest nieco większa niż od stopu do nozdrzy.
  • W okolicach oczu głowa powinna sprawiać wrażenie suchej.
  • Kufa dość długa, czarny i szeroki nos, przylegające wargi, wiszące i cienkie uszy oraz ciemno piwne oczy.

Mózgoczaszka:

  • Czaszka lekko zaokrąglona i pojemna, najszersza między uszami, nieco dłuższa niż kufa.
  • Guz potyliczny bardzo wyraźny i zaznaczony.
  • Stop wyraźny.

Trzewioczaszka:

  • Nos duży, szeroki, czarny, o szeroko rozwartych nozdrzach.
  • Kufa długa, o prawie równoległych liniach, nie może być szpiczasta czy wąska, a jej głębokość powinna być minimalnie mniejsza niż długość.
  • Wargi wyraźnie zarysowane, ale niezbyt obwisłe.
  • Szczęki mocne, z kompletem zębów i prawidłowym zgryzem nożycowym.
  • Policzki nie mogą być wydatne, aby głowa sprawiała wrażenie suchej.
  • Oczy ciemnobrązowe i lśniące, o żywym i inteligentnym wyrazie, osadzone odpowiednio głęboko po łukami brwiowymi, nie mogą być zapadnięte lub zbyt wypukłe.
  • Uszy delikatne nisko osadzone o średniej wielkości i przylegające do głowy.

Szyja

  • Długa i sucha, z łukowato wygiętą górną linią, bez obwisłego podgardla.

Tułów

  • Tułów umiarkowanej długości z głęboką klatką piersiową lecz nie nazbyt szeroką.
  • Żebra dobrze wysklepione i sięgające daleko ku tyłowi.

Kończyny

Kończyny przednie: mocne, o płaskich i prostych kościach

  • Łopatki: długie i ukośnie ustawione daleko ku tyłowi, płaskie i dobrze związane w kłębie. Niepożądane zbyt ciężkie.
  • Łokcie: nisko osadzone pod tułowiem.
  • Śródręcza: ustawione pionowo do podłoża.
  • Łapy: owalne, z dobrze wysklepionymi, zwartymi palcami. Pomiędzy palcami obficie owłosione. Opuszki dobrze rozwinięte, mocne.

Kończyny tylne:

  • Od biodra do stawu skokowego długie, szerokie i umięśnione.
  • Od stawu skokowego do stopy proste, krótkie i mocne.
  • Miednica prawie pozioma.,
  • Stawy kolanowe dobrze kątowane.
  • Łapy: owalne, z dobrze wysklepionymi, zwartymi palcami. Pomiędzy palcami obficie owłosione. Opuszki dobrze rozwinięte, mocne.

Szata i umaszczenie

Włos: Na głowie, przedniej stronie kończyn i na końcach uszu powinien być krótki i delikatny. W pozostałych partiach średniej długości, przylegający, nie kędzierzawy ani falisty. Występują frędzle:

  • w górnej części uszu długie i jedwabiste,
  • na tylnej części kończyn długie, delikatne i proste,

Umaszczenie:

  • Sierść smoliście czarna i lśniąca, bez śladu rdzawego nalotu.
  • Podpalanie w kolorze dojrzałego kasztana.
  • Dopuszczalne czarne znaczenia pod żuchwą i wzdłuż palców.
  • Niegdyś gordon miał białe znaczenia[3].
  • Obecnie na piersi dopuszczalne jest tylko małe znaczenie w kolorze białym.
  • Inne kolory są niedopuszczalne.

Podpalania:

  • nad oczami w formie punktowych znaczeń (max. 3/4 cala średnicy),
  • na bokach kufy tworzy obwódkę otaczającą kufę, jednak nie wyżej niż do nasady nosa,
  • na podgardlu,
  • na piersi dwie duże wyraźnie odcinające się plamy,
  • na wewnętrznej stronie ud na przedniej części kolan i zachodzi na zewnętrzną powierzchnię tylnych kończyn od stawu skokowego do palców,
  • na przednich kończynach od łokci z tyłu do nadgarstków lub nieco wyżej z przodu,
  • wokół odbytu,

Ogon

  • Jest stosunkowo krótki, lekko szablasty, noszony poniżej linii grzbietu lub równo z nim, nie sięgający poniżej stawu skokowego.
  • Gruby u nasady, zwężający się ku końcowi.
  • Posiadają tzw. pióro, czyli wydłużoną sierść na ogonie, dłuższą u nasady i skracającą się ku końcowi.

Wady

Wszelkie odstępstwa od wzorca rasy są traktowane jako wady, a ich ocena zależy od stopnia, wpływu na zdrowie czy zdolność do pracy. Niektóre wady są traktowane jako dyskwalifikujące w przypadku gdy seter jest agresywny lub znacznie lękliwy. Dodatkowo samce muszą mieć w pełni wykształcone oba jądra, całkowicie w worku mosznowym.

Charakter i temperament

Są to psy inteligentne, wytrwałe o dość silnym uporze w pracy, uważne i cierpliwe. Dla członków rodziny są przyjazne i wrażliwe, łagodne dla dzieci. W stosunku do obcych są przyjazne i towarzyskie, jednak na początku nieufne, zwykle zachowują duży dystans. Są to psy, które bardzo mało szczekają[5]. Szkolenie ich wymaga doświadczenia i odpowiedniego prowadzenia, innego niż wyżły kontynentalne. Jest ono nietrudne, ponieważ uczą się chętnie. Istotna jest także dla tej rasy wczesna i poprawna socjalizacja. Bardzo mocno przywiązują się do swojego właściciela.

Użytkowość

Pies myśliwski. Jak wszystkie wyżły brytyjskie, był i jest używany jako pies wystawiający (legawiec) w polowaniach na ptactwo, najczęściej przepiórki, kuropatwy i bażanty. Sprawdzał się w polowaniach przy pieszym myśliwym ze względu na większą masę i przez to wolniejsze chody przy okładaniu pola. Obecnie jest także często wykorzystywany jako pies rodzinny oraz do towarzystwa.

Zdrowie i pielęgnacja

Łatwy do utrzymania, potrzebuje czesania przynajmniej raz dziennie, kąpanie w razie konieczności. Wymagają regularnej, dziennej dawki ruchu na świeżym powietrzu. Psy tej rasy przejawiają średnie ryzyko do wystąpienia skrętu żołądka.

Popularność

Rasa ta w Polsce jest mało popularna. Popularniejsze od gordonów są setery irlandzkie.

Przypisy

  1. a b Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. s. 310.
  2. a b c d e Seter szkocki (Gordon) (pol.). Związek Kynologiczny w Polsce, 2009-07-28. [dostęp 2015-10-19].
  3. a b Krämer 1998 ↓, s. 252.
  4. Fallapi 2001 ↓, s. 154.
  5. Seter szkocki gordon (Gordon setter) - Rasy psów - Psy.pl, Wszystko, co warto wiedzieć o psach [dostęp 2019-04-23] (pol.).

Bibliografia

  • Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. Warszawa: Dom Wydawniczy "Bellona", 2001. ISBN 83-11-09354-7.
  • Alain Fournier: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. Warszawa: Carta Blanca. Grupa Wydawnicza PWN, 2012. ISBN 978-83-7705-179-5.
  • Eva Maria Krämer: Rasy psów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 1998. ISBN 83-7073-122-8.
  • Sylvia Ackerley, Maureen Justice, Sue Woodland: Gordon Setter Handbook. The British Gordon Setter Club, 2000.

Media użyte na tej stronie

Gordon Setter from 1915.JPG
Gordon Setter from 1915
Young Gordon.jpg
Young Gordon Setter
Young and old.jpg
A young pup (15 weeks) and much older Gordon (22 years) sitting side by side in a field.
Co-hrgor-09-02 pl.jpg
Autor: Hans-Jörg Hellwig, corrected by Pleple2000, Licencja: CC BY-SA 3.0
Seter szkocki - Gordon