Shōkoku-ji

Shōkoku-ji 相国寺

fragment klasztoru
Państwo	Japonia
Miejscowość	Kioto
Rodzaj klasztoru	klasztor buddyjski
Właściciel	rinzai
Typ zakonu	męski
Założyciel klasztoru	Shun’oku Myōha
Fundator	Ashikaga Yoshimitsu
Materiał budowlany	drewno, cegła, kamień
Data budowy	1382
Położenie na mapie Japonii Shōkoku-ji 相国寺
35°01′59″N 135°45′44″E/35,033028 135,762128

Shōkoku-ji (Klasztor Wzajemności Państwa; jap. 相国寺; nazwa formalna Mannen-zan Shōkoku Shōten Zenji 萬年山相國承天禅寺) – jeden z najważniejszych klasztorów szkoły zen tradycji rinzai w rejonie Kioto.

Historia klasztoru

Fundatorem klasztoru był siogun Yoshimitsu Ashikaga, który pod wpływem nauk zmarłego w 1351 roku mistrza zen Soseki Musō, porozumiał się z jego dwoma uczniami - Shun’oku Myōha i Gidō Shūshinem - w celu wybudowania klasztoru. Zasugerowali oni nazwę Jōten Shōkoku-ji, na wzór chińskiego klasztoru Chengtian Xiangguo si. Prace budowlane rozpoczęto w 1382, a zakończono w 1392 roku. Opatem założycielem został Shun’oku Myōha. Kompleks został wybudowany w bezpośredniej bliskości imperialnego pałacu siogunów. Dwa lata później klasztor uległ całkowitemu spaleniu^[1].

Natychmiast rozpoczęto odbudowę klasztoru, która przerwana została zniszczeniem odbudowanych budynków przez piorun, jednak w 1407 klasztor ostatecznie powrócił do swojej pierwotnej postaci.

W następnych latach klasztor był wielokrotnie niszczony i ponownie odbudowywany. Pomimo tego Budynek Dharmy (jap. hattō 法堂) jest obecnie uważany za najstarszy przykład architektury klasztornej zen okresu Muromachi. Kamienne fundamenty nieodbudowanych budynków są widoczne w pobliżu stawu klasztornego^[1].

Na ostatnim wykazie najważniejszych klasztorów, który został stworzony podczas panowania Yoshimitsu (1358-1408), Shōkoku-ji znalazł się na drugim miejscu w grupie klasztorów Kioto, z tym, że Nanzen-ji był uważany za najważniejszy klasztor zen w Japonii i znajdował się nad wybranymi pięcioma klasztorami Kioto i Kamakury^[2].

Lista ta wykazywała potęgę linii przekazu mistrza Sosekiego Musō , gdyż na pierwszym miejscu, nad Shōkoku-ji, znajdował się klasztor Tenryū, prowadzony także przez jego uczniów^[a]. Natomiast pierwszym opatem^[b] Shōkoku-ji został Shun’oku Myōha (1311-1388), bratanek i najbliższy uczeń Musō^[3].

W 1392 roku Yoshimitsu wyznaczył Zekkaia Chūshina (1336-1405), najmłodszego z głównych uczniów Musō, opatem Shōkoku-ji. Zekkai dwukrotnie rezygnował ze stanowiska opata, jednak natychmiast był na niego przywracany. Pełnił on także najwyższą funkcję w ruchu gozan, tzw. sōroku. Główną siedzibą sōroku była zawsze świątynia Rokuon, która należała do kompleksu Shōkoku-ji. Zekkai cieszył się wielkim poparciem Yoshimitsu, który nawet umieścił chwilowo w 1392 roku Shōkoku-ji na miejscu pierwszym listy pięciu najważniejszych klasztorów Kioto, ponad Tenryū-ji.

Opatem Shōkoku-ji był w tym okresie także Donchū Dōhō (1365-1409), który był jednym z głównych przedstawicieli literackiego stylu w ruchu gozan^[4].

W czasie Wojny Ōnin uległy zniszczeniu wszystkie klasztory z listy pięciu klasztorów Kioto, oprócz Tōfuku-ji. Shōkoku-ji został odbudowany, a jego opatem był najwybitniejszy mistrz zen tego okresu - Ōsen Keizan (1429-1493)^[5].

Jednym z najwybitniejszych mnichów zen, a przy tym i malarzy, którzy praktykowali zen w Shōkoku-ji, był Sesshū Tōyō (1420-1506). Nieco później, dyrektorem Akademii Sztuki w Shōkoku-ji został pierwszy przedstawiciel rodu Kanō - malarz Kanō Masanobu (1434-1530).

W XIX wieku praktykował zen w tym klasztorze pod kierunkiem mistrza Daisetsu Shōena (zm. 1855) Ekkei Shuken (1809-1883). Uczniem Shōena byli także Kōsen Sōon, bardziej znany jako Imakita Kōsen (1816-1892) oraz Ogino Dokuon (1819-1895), który wsławił się odważną opozycją przeciwko antybuddyjskim prawom ustanawianym przez rząd. W 1879 roku został opatem Shōkoku-ji^[6].

Obecnie klasztor jest głównym klasztorem jednej z czternastu linii przekazu w ramach szkoły rinzai. Na terenie zajmowanym przez klasztor znajduje się 13 świątyń a klasztor ten przewodzi grupie 130 klasztorów i świątyń w całej Japonii, w tym Kinkaku-ji i Ginkaku-ji^[1].

Obiekty architektoniczne i inne klasztoru

Teren, który zajmuje klasztor jest bardzo rozległy i znajduje się na nim wiele budynków i innych budowli. Lotosowy staw znajduje się na południowym końcu głównej drogi prowadzącej przez kompleks z północy na południe. Takie świątynie klasztoru jak Rinkō-in (林光院), Gyokuryū-in (玉龍院),　Daikōmyō-ji (大光明寺), Fukō-in (普広院), Jiun-in (慈雲院), Jishō-in (慈照院), Hōkō-ji (豊光寺), Chōtoku-in (長得院), Yōgen-in (養源院), Kōgen-in (光源院), Zuishun-in (瑞春院) i Daitsū-in (大通院) znajdują się po jednej ze stron stawu, głębiej w kompleksie. Kompleks klasztorny zawiera także świątynie shintō poświęcone Inari, Benten i Hachimanowi^[1].

Wieża dzwonu została odbudowana w 1844 roku. Stosunkowo młoda jest składnica sutr (jap. kyōzō), gdyż pochodzi z lat 1859-1860. Wśród zgromadzonych drogocennych tekstów jest m.in. kompletna kopia koreańskiej Tripitaki. W pobliżu znajduje się także pamiątkowy kopiec, gdzie ukryto włos cesarza Go-Mizunoo (jap. 後水尾, pan. 1611-1629) po "ceremonii tonsurowej" (postrzyżyn). W 1788 roku spaliła się wieża powiązana z tym miejscem.

Łaźnia (jap. senmyō)^[c] została wybudowana w roku 1400, ale obecna budowla pochodzi z roku 1596, gdy została odbudowana. Łaźnia ta pojawia się na co najmniej jednym znanym emaki (obrazie na zwoju) - Daitō gozan shodōzu (大唐五山諸堂図, "Obrazy różnych budynków z Pięciu Wielkich Chińskich^[d] Świątyń"^[1].

Ponieważ Shōtoku-ji był klasztorem, w którym przebywało wielu japońskich artystów, m.in. takich jak Tenshō Shūbun, Sesshū Tōyō, Josetsu i ekscentryczny Itō Jakuchū, w zbiorach klasztoru znajduje się wiele najsłynniejszych prac tych artystów, które można oglądać w klasztornym Muzeum Sztuki Jōtenkaku (承天閣美術館).

Świątynie

• Daikōmyō-ji - została wybudowana w 1339 roku jak świątynia upamiętniająca cesarzową, żonę cesarza Go-Fushimi (jap. 後伏見, pan. 1298-1301). Później stała się świątynią rodzinną, gdzie odbywaly się pochówki członków rodziny Fushimi-no-miya. W 1651 roku została przeniesiona na teren kompleksu klasztornego Shōkoku-ji.
• Fukō-in - została założona w 1401 roku jako miejsce pobytu Ashikaki Yoshimitsu po jego rezygnacji z urzędu sioguna. W 1441 roku została nazwana Fukō-in, po śmierci sioguna Ashikagi Yoshinori. W 1510 roku świątynia ta została obdarowana kontrolą nad dawną posiadłością rodziny Reizei i grobem Fujiwary Sadaie. W 1788 roku świątynia uległa spaleniu. Do odbudowy przystąpiono dopiero w roku 1814, a ukończono ją w 1848 roku. Budynki zostały przeniesione i odnowione w czasie od okresu taishō do heisei^[1].

Adres

• 701 Shokokuji Monzen-chō, Kamigyo-ku, Kyoto-shi, 602-0898
• 701 Shokokuji-Monzen-cho, Imadegawa-dori Karasuma-higahsiiru, Kamigyo-ku Kyoto City

Uwagi

Przypisy

Bibliografia/źródła

• Heinrich Dumoulin: Zen Buddhism: A History. Japan. Nowy Jork: Macmillan Publishing Company, 1988, s. 509. ISBN 0-02-908250-1.

Galeria

• 

  Plan Shōkoku-ji

• 
• 

  Hattō (Budynek Dharmy)

• 

  Łaźnia

• 

  Grób Ashikagi Yoshimasy

• 

  Grób Fujiwary

• 

  Grób Itō Jakuchū

• 

  Brama do Daikōmyō-ji

• 

  Pierwszy z obrazków pasterskich Tenshō Shūbuna "Szukanie wołu"