Siamion Szarecki

Siamion Szarecki
Państwo działania	Białoruś
Profesor, doktor nauk ekonomicznych
Alma Mater	Białoruska Państwowa Akademia Gospodarstwa Wiejskiego, Mińska Wyższa Szkoła Partyjna
Habilitacja	1984 – ekonomia
Profesura	1989
Kierownik Katedry Ekonomiki i Organizacji Produkcji Rolnej
Szkoła	Wyższa Szkoła Partyjna
Okres zatrudn.	1976–1984(?)

Siamion Hieorhijewicz Szarecki (biał. Сямён Георгіевіч Шарэцкі, ros. Семён Георгиевич Шарецкий, Siemion Gieorgijewicz Szariecki; ur. 23 września 1936 w Ławryszewie) – białoruski polityk, w latach 1996–2000 przewodniczący Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji; zgodnie z konstytucją Białorusi z 1994 roku, po wygaśnięciu kadencji Alaksandra Łukaszenki 20 lipca 1999 roku, jako przewodniczący parlamentu wykonywał obowiązki prezydenta Białorusi; od 2001 roku mieszka w Stanach Zjednoczonych; doktor nauk ekonomicznych (odpowiednik polskiego stopnia doktora habilitowanego), profesor.

Życiorys

Młodość i praca

Urodził się 23 września 1936 roku we wsi Ławryszewo, w województwie nowogródzkim II Rzeczypospolitej. W 1959 roku ukończył Białoruską Państwową Akademię Gospodarstwa Wiejskiego, w 1970 roku – Mińską Wyższą Szkołę Partyjną^[1][2]. W 1984 roku uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych (odpowiednik polskiego stopnia doktora habilitowanego)^[2]. W 1989 roku zdobył tytuł profesora. W 1996 roku został akademikiem Akademii Nauk Rolniczych Republiki Białorusi. Jest członkiem korespondentem Rosyjskiej Akademii Rolniczej, akademikiem Ukraińskiej Akademii Nauk Rolniczych i Międzynarodowej Akademii Procesów i Technologii Informacyjnych^[1].

Od 1959 roku pracował jako zastępca przewodniczącego, a od 1963 roku – przewodniczący kołchozu „Zwiezda”. W latach 1970–1976 był starszym wykładowcą w Wyższej Szkole Partyjnej. Od 1976 roku pełnił funkcję kierownika Katedry Ekonomiki i Organizacji Produkcji Rolnej na tej uczelni. W latach 1984–1993 pracował jako przewodniczący kołchozu „Czyrwony Sciah” w rejonie wołożyńskim^[3]. W latach 1993–1994^[2] był doradcą premiera Białorusi Wiaczasłaua Kiebicza. W 1994 roku założył i objął funkcję przewodniczącego Białoruskiej Partii Agrarnej^[3] (według innego źródła w latach 1992–1998 był współprzewodniczącym Zjednoczonej Agrarno-Demokratycznej Partii Białorusi, od 1994 roku pod nazwą Partia Agrarna^[2]).

Działalność parlamentarna i późniejsza

W drugiej turze wyborów parlamentarnych 28 maja 1995 roku został wybrany na deputowanego do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji z Nowogródzkiego Wiejskiego Okręgu Wyborczego Nr 138^[4]. 9 stycznia 1996 roku został zaprzysiężony na deputowanego^[5]. W tym samym miesiącu wybrano go na przewodniczącego Rady Najwyższej^[3]. 1 kwietnia został przewodniczącym stałej delegacji Rady do Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE^[6], 21 czerwca – przewodniczącym delegacji Rady do Zgromadzenia Parlamentarnego Stowarzyszenia Białorusi i Rosji^[7].

27 listopada 1996 roku, po dokonanej przez prezydenta Alaksandra Łukaszenkę kontrowersyjnej i częściowo nieuznanej międzynarodowo zmianie konstytucji, nie wszedł w skład utworzonej przez niego Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi I kadencji. Uznał prezydencką reformę konstytucyjną za bezprawną i, pozostając wierny konstytucji z 1994 roku, kontynuował wraz z częścią deputowanych pracę Rady Najwyższej^[3]. Również Zgromadzenie Parlamentarne OBWE (ZP OBWE) uznawało nadal Radę Najwyższą za legalny parlament Białorusi. Co najmniej do września 2000 roku Siamion Szarecki wraz z trzema innymi deputowanymi Rady: Wiktarem Chomiczem, Anatolem Labiedźką i Uładzimirem Nisciukiem – posiadał status członka ZP OBWE i uznawany był przez ten organ za część stałej delegacji Białorusi. Budziło to niezadowolenie i protesty m.in. ze strony przedstawicieli władz Rosji, jednak status Szareckiego został dwukrotnie potwierdzony przez ZP OBWE – w styczniu 1997 i lipcu 1998 roku^[8]. W latach 1998–1999 kilkakrotnie odwiedzał on polski parlament, gdzie przyjmowany był jako przewodniczący jedynego legalnego parlamentu Białorusi. Spotkał się m.in. z marszałek Senatu Alicją Grześkowiak^[9] i wicemarszałkiem Senatu Andrzejem Chronowskim^[10]. W 1999 opuścił stanowisko przewodniczącego Białoruskiej Partii Agrarnej^[11]. 21 lipca 1999 roku, po zakończeniu zgodnie z konstytucją z 1994 roku kadencji prezydenta Łukaszenki, Szarecki został mianowany przez deputowanych pozostających w Radzie Najwyższej pełniącym obowiązki prezydenta Republiki Białorusi. Pod koniec lipca opuścił kraj i zamieszkał w Wilnie, gdzie był przyjmowany jako szef prawomocnej władzy Białorusi, miał m.in. przydzieloną ochronę państwową^[1][11]. Zgodnie z Konstytucją Białorusi z 1994 roku jego mandat deputowanego do Rady Najwyższej zakończył się 9 stycznia 2000 roku; kolejne wybory do tego organu jednak nigdy się nie odbyły. W lipcu 2001 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie otrzymał azyl polityczny. Mieszka w mieście Livermore w stanie Kalifornia. Śledzi wydarzenia polityczne na Białorusi, co miesiąc uczestniczy w spotkaniach koła pracowników naukowych w San Francisco. Publikuje artykuły na temat Białorusi w prasie kalifornijskiej i innej. Pracuje nad książką – pracą naukową pt. Prizraki i riealii kommunizma. Nie planuje powrotu na Białoruś, uzasadniając to obawą przez represjami politycznymi ze strony władz^[11]:

Życie prywatne

Siamion Szarecki jest żonaty. Ma dwóch synów, z których jeden ukończył studia na uniwersytecie w Stanach Zjednoczonych, oraz pięcioro wnucząt. Jest prawosławny^[11]. W 1995 roku mieszkał w Mińsku^[4].

Prace

• Trahiedyja Biełarusi. Abo szto takoje sapraudny łukaszyzm. Mińsk: 1998. (biał.);
• Nasz biełaruski dom. Mińsk: 1999. (biał.);
• Jaszcze raz ab nacyjanalnaj idei biełaruskaha naroda. Wilno. (biał.);
• Abaronim nasz dom – Biełaruś. Wilno: 2000. (biał.);
• Ich losy zwiazany z Wilniaj. Wilno: 2002. (biał.)

Przypisy

Bibliografia

• Centrum Naukowo-Analityczne „Białoruska Perspektywa”: Kto jest kim w Białorusi. Białystok: Podlaski Instytut Wydawniczy, 2000, s. 313, seria: Biblioteka Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Białoruś. ISBN 83-913780-0-4.
• pod red. Hienadzia Paszkoua: Encykłapiedyja historyi Biełarusi u 6 tamach. T. 6 Księga 2: Uswieja – jaszyn. Dadatak. Mińsk: „Biełaruskaja encykłapiedyja” imia Pietrusia Brouki, 2003, s. 616. ISBN 985-11-0276-8. (biał.)
• Марина Коктыш. Семен Шарецкий: «Я не горю желанием вернуться…». „Narodnaja Wola”. Nr 11–12 (3348–3349), s. 6, 2011-01-25. Mińsk: UP „Narodnaja Wola”. ISSN 2071-9647 (ros.). [dostęp 2013-11-22].