Siemion Timoszenko (wojskowy)

Siemion Timoszenko

Семён Тимошенко

(c) Mil.ru, CC BY 4.0 Marszałek Siemion Timoszenko
marszałek Związku Radzieckiego
Pełne imię i nazwisko	Siemion Konstantinowicz Timoszenko
Data i miejsce urodzenia	6 lutego?/ 18 lutego 1895 Furmanka k. Odessy, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	31 marca 1970 Moskwa, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1914–1960
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Armia Czerwona
Stanowiska	dowódca Okręgów Wojskowych: Północno-Kaukaskiego, Charkowskiego, Kijowskiego Specjalnego, dowódca Frontów: Ukraińskiego, Zachodniego, Południowo-Zachodniego oraz Stalingradzkiego i Północno-Zachodniego
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna domowa w Rosji, wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa agresja ZSRR na Polskę wojna zimowa front wschodni
Odznaczenia

Siemion Konstantinowicz Timoszenko (ros. Семён Константинович Тимошенко, ukr. Семен Костянтинович Тимошенко, ur. 6 lutego^?/ 18 lutego 1895 we wsi Furmanka, zm. 31 marca 1970 w Moskwie) – radziecki dowódca wojskowy, marszałek Związku Radzieckiego (1940), dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1940, 1965), członek Komitetu Centralnego WKP(b) (1939–1952), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 1., 2., 3., 4., 5., 6. i 7. kadencji.

Życiorys

Urodził się 18 lutego (6 lutego jul.) 1895 we wsi Furmanka k. Odessy w rodzinie ukraińskich chłopów. W 1914 został powołany do wojska rosyjskiego i walczył w I wojnie światowej z Niemcami. W 1918 wstąpił do Armii Czerwonej. Walczył w wojnie domowej dowodząc plutonem, szwadronem, a w końcu 1 Krymskim Pułkiem Rewolucyjnym, z którym w sierpniu 1918 brał udział w obronie Carycyna. Od listopada dowodził brygadą kawalerii. W 1919 wstąpił do RKP(b). W wojnie polsko-bolszewickiej dowodził 6 Dywizją Kawalerii (listopad 1919 – sierpień 1920), następnie 4 Dywizją Kawalerii, wchodzącymi w skład 1 Armii Konnej Budionnego. Był kilkakrotnie raniony. W 1922 ukończył Akademię Wojskową Armii Czerwonej.

Po zakończeniu wojny ukończył wyższe kursy wojskowe w 1922, 1927 i 1930. Dowodził 3., a następnie 6. Korpusem Kawalerii. W 1933 został zastępcą dowódcy Białoruskiego Okręgu Wojskowego, a w 1935 – Kijowskiego Okręgu Wojskowego. Od czerwca 1937 dowodził Północno-Kaukaskim Okręgiem Wojskowym, od września 1937 Charkowskim Okręgiem Wojskowym, a od lutego 1938 – Kijowskim Specjalnym Okręgiem Wojskowym.

We wrześniu 1939, w stopniu komandarma był dowódcą Frontu Ukraińskiego uczestniczącego w agresji na Polskę. W tym czasie wydał prowokacyjną odezwę skierowaną do żołnierzy Wojska Polskiego, która w treści zawierała kłamliwe wiadomości (o tym, iż oficerowie polscy prowadzą żołnierzy na rzeź i nienawidzą ich oraz że rozstrzelali delegatów posłanych z propozycją kapitulacji), informacje o rzekomej zdradzie dokonanej przez polskich oficerów oraz wzywała do użycia przemocy ze strony żołnierzy polskich wobec oficerów polskich^[1]. Objął również dowództwo nad wojskami w czasie drugiego etapu wojny radziecko-fińskiej, od 7 stycznia 1940. Za dowodzenie w tej wojnie 21 marca 1940 przyznano mu tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.

7 maja 1940 mianowano go marszałkiem Związku Radzieckiego. Od maja 1940 do lipca 1941 był ludowym komisarzem obrony ZSRR, po Woroszyłowie.

W lipcu 1940 lwowski ZWZ przeprowadził nieudany zamach na jego życie podczas pokazu filmowego na ulicy Kleparowskiej. Zginęły 3 osoby, 27 zostało rannych, głównie sowieckich wojskowych^[2].

W czerwcu 1941, po agresji niemieckiej, stał się z racji stanowiska komisarza przewodniczącym Stawki i tytularnym Naczelnym Wodzem wojsk radzieckich (faktycznym był Józef Stalin). Na początku lipca 1941 z rozkazu Stalina wyruszył dowodzić wojskami Frontu Zachodniego oraz pięcioma armiami rezerwowymi. Dowodzeni przez niego żołnierze nie powstrzymali uderzenia niemieckiego. 30 września 1941 objął dowództwo Frontu Południowo-Zachodniego. W kwietniu 1942 w czasie ofensywy w kierunku Charkowa stracił 250 tys. żołnierzy. W lipcu objął dowództwo Frontu Stalingradzkiego, lecz 23 lipca Stalin odwołał go do Moskwy. Od października 1942 do marca 1943 dowodził Frontem Północno-Zachodnim.

Brak sukcesów jego wojsk przesądził o przeniesieniu go jako przedstawiciela Kwatery Głównej Naczelnego Dowództwa do zajęć koordynowania działań frontów. Między innymi, od sierpnia 1944 do końca wojny koordynował działania sztabów 2., 3. i 4. Frontu Ukraińskiego.

Po wojnie dowodził kolejno kilkoma okręgami wojskowymi (1945–1946 – Baranowickim, 1946–1949 – Południowouralskim, 1949–1960 – Białoruskim Okręgiem Wojskowym). Od 1960 był w grupie generalnych inspektorów Ministerstwa Obrony ZSRR. 18 lutego 1965, w 70. urodziny przyznano mu drugi tytuł Bohatera Związku Radzieckiego za zasługi dla sił zbrojnych. Zmarł 31 marca 1970; pochowany przy ścianie kremlowskiej na Placu Czerwonym w Moskwie.

Był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR od 1. do 7. kadencji, w latach 1939–1952 był członkiem Komitetu Centralnego WKP(b).

W literaturze

Timoszenko przedstawiony został w jednym z cyklu opowiadań Isaaka Babla „Armia konna” pod postacią Pawliczenki, dowódcy VI Dywizji Kawalerii, która rozwiązana została jesienią 1920 za bandytyzm i pogromy^[3].

Odznaczenia

• Medal Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego – dwukrotnie (1940, 1965)
• Order Zwycięstwa (1945)
• Order Lenina – pięciokrotnie (1938, 1940, 1945, 1955, 1970)
• Order Rewolucji Październikowej (1968)
• Order Czerwonego Sztandaru – pięciokrotnie (1920, 1921, 1930, 1944, 1947)
• Order Suworowa I klasy – trzykrotnie (1943, 1944, 1945)
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej”
• Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty”
• Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
• Krzyż św. Jerzego – 3 stopnie (Imperium Rosyjskie)
• Czechosłowacki Wojskowy Order Lwa Białego „Za zwycięstwo” I Klasy (CSSR)
• Złota Gwiazda Partyzancka (Jugosławia)
• Order Tudora Władimiresku I klasy (Rumunia)
• I inne

Przypisy

Bibliografia

• BolesławB. Potyrała BolesławB., HieronimH. Szczegóła HieronimH., Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935-1991, Zielona Góra: Wyd. WSP im. Tadeusza Kotarbińskiego, 1997, ISBN 83-86832-23-1, OCLC 835148265 .
• BolesławB. Potyrała BolesławB., WładysławW. Szlufik WładysławW., Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923 .
• Mała Encyklopedia Wojskowa, t. III, Wyd. MON, Warszawa 1971
• Encyklopedia II wojny światowej, Wyd. MON, Warszawa 1975
• W. Jegorszyn – Feldmarszałkowie i marszałkowie, Moskwa 2000 (ros.)
• K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000 (ros.)
• Radziecka Encyklopedia Wojskowa, Moskwa (ros.)
• Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 25, s. 556, Moskwa 1969-1978 (ros.)
• Wojskowy słownik encyklopedyczny, Moskwa 1986 (ros.)
• Семён Константинович Тимошенко – Герои страны (ros.)
• Семён Константинович Тимошенко – Проект ХРОНОС (ros.)