Sigrid Undset

Sigrid Undset
Ilustracja
Fotografia Aage Rasmussena z 1928
Data i miejsce urodzenia

20 maja 1882
Kalundborg

Data i miejsce śmierci

10 czerwca 1949
Lillehammer

Narodowość

norweska

Język

norweski

Dziedzina sztuki

powieść, nowela, esej

Ważne dzieła
Odznaczenia
Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Świętego Olafa
Nagrody

Sigrid Undset (ur. 20 maja 1882 w Kalundborgu, zm. 10 czerwca 1949 w Lillehammer) – norweska powieściopisarka i nowelistka katolicka (konwertytka), laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1928[1][2][3] za „niezapomniany opis skandynawskiego średniowiecza”[2][3]. Jest najbardziej znaną skandynawską pisarką XX wieku[4].

Życiorys

Jej ojciec, Ingvald Undset, był norweskim filologiem klasycznym i nordyckim[5], a także znanym archeologiem[1][5][6], z kolei matka, Charlotte z domu Gyth, była Dunką. Sigrid Undset została ochrzczona w niedzielę, 2 lipca 1882[5]. Kiedy przyszła pisarka miała dwa lata, jej rodzina przeniosła się do Kristianii[1], gdzie ojciec objął stanowisko dyrektora tamtejszego Muzeum Starożytności[1][6]. Po ukończeniu kształcenia podstawowego (podobnie jak jej siostry, w koedukacyjnej pensji Ragny Nielsen[5]) pisarka uczęszczała do szkoły handlowej[1]. Po śmierci Ingvalda Undseta w 1893, w związku z pogorszeniem sytuacji materialnej rodziny, podjęła pracę biurową[6] w przedsiębiorstwie elektrotechnicznym[2]. W 1905 duńskie wydawnictwo odrzuciło rękopis jej pierwszej powieści, Aage Nilssøn til Ulvholm[6][7]. Wydawca zwrócił pisarce uwagę: „Proszę nie pisać więcej powieści historycznych. Proszę spróbować napisać coś współczesnego”[6]. Dwa lata później ukazała się jej debiutancka powieść Pani Marta Oulie[6][7], następnie zaś zbiór nowel Szczęśliwy wiek[6] z 1908[8]. W 1909 opublikowała sagę Wiga-Ljot i Wigdis, a także otrzymała państwowe stypendium, dzięki któremu mogła porzucić pracę oraz udać się w podróż do Niemiec i Włoch[6] w latach 1909–1910[9]. W Rzymie poznała malarza Andersea Castusa Svarstada[6][9], w którym się zakochała. W 1910 ukazał się jej jedyny tom poezji zatytułowany Młodość. Popularność przyniosła jej powieść Jenny z 1911, w której opisała historię swojej nieszczęśliwej miłości do żonatego, starszego od niej o 13 lat malarza[6]. W 1912 ukazał się jej zbiór nowel Fattige skjæbner[10]. Jej twórczość z lat 1912–1920 określana jest jako literatura kobieca. W swoich dziełach z tego okresu zwracała uwagę na kwestie równości płci[6], uważając jednocześnie, że zadaniem kobiet jest macierzyństwo[11].

W 1924 przeszła na katolicyzm[2] po zetknięciu się z katolicką literaturą angielską, a następnie (w 1928[1]) została świecką dominikanką, przyjmując imię Olafa[12]. Rozwiodła się w 1925, ponieważ Kościół katolicki nie uznał rozwodu, który Svarstad przeprowadził z poprzednią partnerką[11].

W 1928 Sigrid Undset została laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za „niezapomniany opis skandynawskiego średniowiecza”. Pisarka zrezygnowała z wygłoszenia wykładu noblowskiego, twierdząc: „Lżej mi pisać niż mówić, tym bardziej mówić o sobie”[11].

W 1938 zmarła córka pisarki, a w 1939 jej matka. W 1940 jej starszy syn zginął podczas kampanii norweskiej[11]. Undset otwarcie występowała przeciwko narodowemu socjalizmowi, przez co była przedstawiana jako antagonista Knuta Hamsuna. W 1940, po zajęciu Norwegii przez Wehrmacht[11], wyemigrowała, wraz z młodszym synem Hansem, do Stanów Zjednoczonych[4][11] przez Szwecję, Związek Radziecki i Japonię[4]. W czasie II wojny światowej prowadziła działalność propagandową przeciwko rządom Vidkuna Quislinga, popierając jednocześnie norweski rząd emigracyjny w Londynie. Po powrocie do Norwegii w 1945 odznaczona została Krzyżem Wielkim Orderu Świętego Olafa. W ostatnich latach życia poświęciła się głównie literaturze dziecięcej. Zmarła na udar mózgu 10 czerwca 1949 w Lillehammer[13].

Jej portret widnieje na banknotach 500 NOK.

Twórczość

  • Pani Marta Oulie (1907, Fru Marta Oulie)
  • Szczęśliwy wiek
  • Młodość (1910)
  • Wiga-Ljot i Wigdis (1909)
  • Jenny (1911)
  • Wiosna (1914)
  • Kobiecy punkt widzenia (1919, zbiór esejów)
  • Krystyna, córka Lavransa (1920–1922)
  • Legenda o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu
  • Olaf, syn Auduna (1925–1927)
  • Propaganda katolicka (1927)
  • Etapy I–II (1929–1933)
  • Krzak gorejący (1930)
  • Wierna żona (1936)
  • Norwescy święci (1937)
  • Madame Dorothea (1939)

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Sigrid Undset – Facts. [w:] Nobelprize.org [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2020-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-22)]. (ang.).
  2. ↑ a b c d Sigrid Undset, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2020-12-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-22] (ang.).
  3. ↑ a b Górny 1993 ↓, s. 72–73.
  4. ↑ a b c Tunkiel 2016 ↓, s. 122.
  5. ↑ a b c d Iwaszkiewicz 1999 ↓.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k Górny 1993 ↓, s. 72.
  7. ↑ a b Tunkiel 2016 ↓, s. 123.
  8. ↑ Tunkiel 2016 ↓, s. 125.
  9. ↑ a b Tunkiel 2016 ↓, s. 124.
  10. ↑ Tunkiel 2016 ↓, s. 126.
  11. ↑ a b c d e f Górny 1993 ↓, s. 73.
  12. ↑ Ewa Siarkiewicz-Bivand. Sigrid Undset – od cyganerii do tercjarek. „Informator Katolicki”. 3, s. 3–4, 2016. Oslo katolske bispedømme. 
  13. ↑ Górny 1993 ↓, s. 74.

Bibliografia

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
XX wiek
XXI wiek

Nobel

Media użyte na tej stronie

Sigrid Undset 1928.jpg
Sigrid Undset, Nobel laureate in Literature 1928
NobelP2.png
Alfred Nobel from public domain photo, in circle. (Photo taken 1896 or earlier).