Skałka (geomorfologia)

Jastrzębia Turnia (KarpnikiRudawy Janowickie) – ostaniec granitowy

Skałka, skałki – naturalna, wypukła forma terenu stanowiąca element rzeźby denudacyjnej. Skałki zbudowane są różnych skał, powstają w wyniku różnych procesów i osiągają różną wielkość[1].

Większość skałek powstaje w wyniku selektywnego wietrzenia, w rezultacie którego z większych formacji pozostawiane są bardziej masywne i odporne fragmenty skał. Czasem powstają w wyniku wietrzenia podpowierzchniowego i są następnie odsłaniane. Do ich tworzenia przyczynia się także erozja wodna i wietrzna oraz osuwiska[1].

Cechą charakterystyczną skałek jest ich odmienność od otoczenia – są one najczęściej twardzielcami lub ostańcamiwychodniami twardych skał występujących w podłożu lub (rzadziej) osobnymi, tkwiącymi na powierzchni terenu blokami skalnymi. Kształt, forma i miejsce występowania związane są z rodzajem skał, z których są zbudowane (piaskowcowe, zlepieńcowe, wapienne, dolomitowe, granitowe, bazaltowe, porfirowe, melafirowe, gnejsowe, amfibolitowe, zieleńcowe, kwarcytowe i in.).

Skałki mogą mieć różne kształty: pojedyncze, zgrupowania, igły skalne, stopnie skalne, skalne wieże, kominy, mury (ściany) skalne, skalne bramy, mogoty. Większe zgrupowania noszą nazwę skalnych miast.

W Polsce skałki występują głównie w pięciu obszarach[1]:

Skałki bywają atrakcyjnym miejscem uprawiania wspinaczki skalnej. Skałki są też siedliskiem dla specyficznej roślinności naskalnej, na którą turystyka wspinaczkowa ma istotny, negatywny wpływ. W efekcie postulowana jest większa kontrola nad tą formą turystyki w celu ograniczenia jej negatywnych oddziaływań[2].

Przypisy

  1. a b c Piotr Migoń: Geomorfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013, s. 245. ISBN 978-83-01-15979-5.
  2. Kryścinska A., Stefaniak A., Bomanowska A.. Wpływ wspinaczki skałkowej na florę naskalną Mirowskich Skał. „Acta Botanica Silesiaca”. 7, 2011. 

Media użyte na tej stronie

Jastrzebia.jpg
Skałka Jastrzębia Turnia na Krzyżnej Górze w Rudawach Janowickich nieopodal Karpnik. Widok z Sukiennic. Oświadczam, że jestem autorem zdjęcia i nadaję mu status PD. Andrzej Makarczuk
Wysoka.jpg
Skałka Wysoka w Rzędkowicach na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Oświadczam, że jestem autorem zdjęcia i nadaję mu status PD - Andrzej Makarczuk.