Smużka kaukaska

Smużka kaukaska
Sicista caucasica[1]
Vinogradov, 1925[2]
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

skoczkowce

Rodzina

smużki

Rodzaj

smużka

Gatunek

smużka kaukaska

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 NT pl.svg

Smużka kaukaska[4] (Sicista caucasica) – gatunek ssaka z rodziny smużek (Sminthidae).

Zasięg występowania

Smużka kaukaska występuje w zachodnim Wielkim Kaukazie w Rosji i Gruzji, na północnych stokach od rzeki Pszisz na wschód do północnego obszaru rzeki Kizgicz oraz na południowych zboczach w Abchazji; być może w przylegających terenach w Rosji[5]. Doniesienia o występowaniu w Turcji, w górach nad Morzem Czarnym, przypuszczalnie dotyczą mylnie zidentyfikowanej smużki armeńskiej (S. armenica).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1925 rosyjski zoolog Boris Winogradow nadając mu nazwę Sicista caucasica[2]. Holotyp pochodził z okolic Majkopu, na Kaukazie Północnym w Rosji[6].

S. caucasica należy do zachodnio-górskiej grupy gatunkowej[5]. Największe podobieństwo genetyczne występuje między S. caucasica i S. kluchorica[5]. Ponieważ są one praktycznie nie do odróżnienia na podstawie wyglądu zewnętrznego i morfologii czaszki, trudno jest dokładnie określić zasięg geograficzny i wysokościowy[7]. Gatunek ten wyróżnia spośród innych smużek liczba chromosomów (2n=32)[3]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[5].

Etymologia

  • Sicista: etymologia niejasna, J.E. Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej; Palmer sugeruje że nazwa to pochodzi od tatarskiego słowa sikistan, oznaczającego „stadną mysz”, bazując na opisie Pallasa[8]. Sam Pallas jednak wymienia nazwę tatarską dshilkis-sitskan („Dʃhilkis-Sitʃkan”), gdzie dshilkis to „stadny, żyjący w stadzie, gromadny” (łac. gregalis), natomiast sitskan to „mysz” (łac. mus, muris)[9], por. w jedenastowiecznym słowniku Mahmuda z Kaszgaru: yılkı „stado” i sıçgan „mysz”[10].
  • caucasica: nowołac. Caucasicus „kaukaski”, od łac. Caucasius „kaukaski, z Kaukazu”, od Caucasus „Kaukaz”, od gr. Καυκασος Kaukasos „Kaukaz”[11].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 43,6–68,9 mm, długość ogona 84–105,8 mm, długość ucha 9,2–12,8 mm, długość tylnej stopy 17,4–22 mm; masa ciała 5,8–7,2 g[12]. Jest to niewielki ssak podobny z wyglądu do myszy o długim ogonie. Wierzch ciała od jasnobrązowego do ochrowo-brązowego z ciemną pręgą, brzuch biały lub żółtawy; także ogon z wierzchu jest ciemniejszy[13].

Ekologia

Gryzoń ten jest spotykany w górach na wysokościach od 1400 do 2200 m n.p.m., na łąkach piętra subalpejskiego porośniętych wysoką trawą, rzadko w lasach. Optymalne środowisko znajduje na wysokości 1500 m n.p.m.[3].

Smużka kaukaska jest aktywna tylko przez 3–3,5 miesiąca w roku, przez resztę czasu hibernuje. Szczyt aktywności przypada na przełom czerwca i lipca. Prowadzi naziemny tryb życia. W niewoli zjada owady, nasiona i jagody. W miocie rodzi się 4–6 młodych[3].

Populacja

W rosyjskiej części zasięgu 25% drobnych gryzoni łapanych powyżej wysokości 1500 m n.p.m. to smużki kaukaskie; na 100 dołów-pułapek przypada od 1 do 24 smużek. W Abchazji gęstość populacji jest niższa. Nadmierny wypas trzód stanowi zagrożenie dla tego gatunku, w niektórych obszarach zagrożeniem jest także wycinanie wysokich traw. Ocenia się, że sprzyjające tym gryzoniom środowisko będzie się w dalszym ciągu kurczyło. Smużka kaukaska jest uznawana za gatunek narażony[3].

Przypisy

  1. Sicista caucasica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b B. Vinogradov. On the Structure of the External Genitalia in Dipodidæ and Zapodidæ (Rodentia) as a Classificatory Character. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1925 (2), s. 584, 1925. (ang.). 
  3. a b c d e G. Shenbrot, Sicista caucasica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2, DOI10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T20186A9175762.en [dostęp 2021-10-23] (ang.).
  4. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 230. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 316. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  6. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Sicista caucasica. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-23].
  7. T. Cserkész, A. Fülöp, S. Almerekova, T. Kondor, L. Laczkó & G. Sramkó. Phylogenetic and Morphological Analysis of Birch Mice (Genus Sicista, Family Sminthidae, Rodentia) in the Kazak Cradle with Description of a New Species. „Journal of Mammalian Evolution”. 26, s. 147–163, 2019. DOI: 10.1007/s10914-017-9409-6. (ang.). 
  8. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 630, 1904. (ang.). 
  9. P.S. Pallas: Novae species quadrupedum e Glirium ordine, cum illustrationibus variis complurium ex hoc ordine animalium. Erlangae: sumtu Wolfgangi Waltheri, 1778, s. 328. (łac.).
  10. Divan-i Luqat-i it-Türk Dizini. Türk Dil Kurumu, 2003, s. 242, 156. (tur.).
  11. The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  12. M.E. Holden, T. Cserkész & G. Musser: Family Sminthidae (Birch Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 40–41. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  13. Кавказская мышовка. [w:] fauna.su [on-line]. [dostęp 2015-11-14]. (ros.).

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Status iucn3.1 NT pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5