Sobór in Trullo

Konstantynopol, miasto w którym odbył się Sobór. W okresie od VI do XII w. był największym i najbogatszym miastem w Europie.
(c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC-BY-SA-3.0
Justynian II na złotej monecie

Sobór in Trullo (łac. Pod kopułą) lub Synod in Trullo – sobór chrześcijański Kościołów leżących na terenie Cesarstwa Bizantyńskiego, zwołany przez cesarza Justyniana II w Konstantynopolu na przełomie lat 691 i 692.

Nazwa

Posiedzenia odbywały się w sali pałacowej przykrytej kopułą, stąd nazwa in trullo. Jest też zwany II Soborem in Trullo (Secundum Concilium in Trullo), gdyż w tej samej sali jedenaście lat wcześniej odbył się z woli cesarza Konstantyna IV Sobór konstantynopolitański III (680–681). Uchwały Soboru nie zostały uznane przez Kościół zachodni jako wiążące dla całego Kościoła, stąd przyznawana jest mu ranga synodu lokalnego, konsekwentnie w teologii katolickiej jest nazywany Synodem in Trullo.

Inną jego nazwą jest Sobór piąto-szósty (łac.Concilium Quinisextum, gr. Penthekte), ponieważ jego ideą było uzupełnienie kanonami kościelnymi dwóch poprzednich soborów, które nie wydały żadnych spisanych zasad: Soboru konstantynopolitańskiego II (V sobór powszechny) i Soboru konstantynopolitańskiego III (VI sobór powszechny).

Charakter i uchwały

Na sobór przybyło 215 biskupów Kościoła wschodniego. Jedynym obecnym na soborze biskupem należącym do zachodniego chrześcijaństwa pod jurysdykcją biskupa Rzymu był Bazyli z Gortyny na podlegającej wówczas jurysdykcji Rzymu Krecie, który uznawał siebie za legata papieskiego, choć nie ma żadnych świadectw, że miał do tego prawo. Brak obecności biskupów zachodniego chrześcijaństwa jest jednym z powodów nie uznawania Synodu in Trullo za sobór powszechny Kościoła.

Sobór uchwalił 102 dekrety o charakterze administracyjno-dyscyplinarnym. Oprócz skodyfikowania postanowień poprzednich dwóch soborów, podjęto temat oczyszczenia zwyczajów z pewnych praktyk pogańskich, które pobożność ludowa włączała do obchodów świąt kościelnych. Dzięki temu akta Soboru są źródłem poznania religijności pogańskiej na ziemiach Cesarstwa bizantyjskiego. Wiele ustaleń Soboru dotyczyło pogodzenia różnic w praktykach liturgicznych i zwyczajach duchowieństwa na Wschodzie i Zachodzie[1].

Szczególnie potępiono następujące zwyczaje liturgiczne Zachodu:

Wiele uwagi poświęcono różnicom we wschodnim i zachodnim podejściu do celibatu duchowieństwa. Potwierdzono prawo żonatych mężczyzn do otrzymywania święceń prezbiteratu i diakonatu. Postanowiono też, że duchowni, którzy z powodu święceń podjęliby separację ze swoją żoną, oraz ci, którzy porzucili swe żony, podlegają ekskomunice[2].

Recepcja soboru

Jako że w chrześcijaństwie pierwszego tysiąclecia uznawano powszechnie prymat Piotrowy biskupa Rzymu[3], postanowienia soboru, aby wejść w życie, wymagały jego akceptacji. Papież Sergiusz I odmówił jednak ich podpisania, stwierdzając, że woli raczej umrzeć niż podpisać się pod takimi „błędnymi nowinkami”[4]. W odpowiedzi cesarz wysłał armię na Rzym w celu uwięzienia papieża. Nie doszło jednak do aresztowania, ponieważ w obronie papieża stanął lud Rzymu oraz wojsko. Wysłannicy cesarscy zostali wypędzeni.

Dekrety odrzucające sobór wydali również papieże Jan VII i Konstantyn. Dopiero w 787 roku Hadrian I włączył niektóre dekrety Soboru in Trullo do akt Soboru nicejskiego II. To wydarzenie spowodowało, że w Kościele wschodnim do XII wieku traktowano decyzję Hadriana jako zatwierdzenie soboru.

Sobór in Trullo doprowadził do krótkotrwałej schizmy. Zakończyła się ona w 710 roku, gdy podczas spotkania z papieżem Konstantynem cesarz Justynian II zwolnił Kościół zachodni z obowiązku przestrzegania kanonów soboru[2]. Schizma ta stała się motorem krótkotrwałego rozwoju monoteletyzmu, który już w 713 roku zanikł na wschodzie prawie całkowicie, pozostając jedynie jeszcze wśród maronitów.

Przypisy

  1. ↑ Por.Ostrogorsky, George: History of the Byzantine state. Hussey, Joan (tłumacz). New Brunswick, N.J.: Rutgers University Press, 1957, s. 122–23. ISBN 0-8135-0599-2. zob. polskie wydanie: G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, przeł. pod red. H. Evert - Kappesowej, wyd.3 Warszawa 2008.
  2. ↑ a b Steven Runciman: Teokracja bizantyjska. Katowice: Wydawnictwo Książnica, 2008, s. 77. ISBN 978-83-245-7650-0.
  3. ↑ Por. Olivier Clément: Prawda was wyzwoli. Rozmowy z Patriarchą ekumenicznym Bartłomiejem I. Warszawa: Verbinum, 1998, s. 178-181. Cytat: Wschód nie znał takiej formy prymatu rzymskiego, jaki przyjęto na Zachodzie po reformie gregoriańskiej oraz po Soborze trydenckim, i zapewne musiał go odrzucać. Ten prymat w swej pierwotnej postaci był uznawany i realizowany na Wschodzie w czasach soborów ekumenicznych. Pojawiały się zarysy teorii, które były sobie przeciwstawne, ale życie Kościoła zawsze wykraczało poza teorie. W gruncie rzeczy nikt nie mógł przeciąć sprawy. Każdy uważał, że ma ostatnie słowo, a więc nikt go nie miał, z wyjątkiem Ducha Świętego. Dzisiaj musimy się zastanowić, wychodząc poza przeciwstawne sobie sformułowania, nad doświadczeniem eklezjalnym epoki, w której napięć nie rozstrzygano ani przeciwko papieżowi, ani przeciwko soborowi, lecz po prostu inaczej.
  4. ↑ Andrew J. Ekonomou, Byzantine Rome and the Greek Popes (Lexington Books 2007), s. 222 ISBN 978-0-73911977-8

Bibliografia

  • Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła. Stanisław Głowa, Ignacy Bieda. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1998. ISBN 83-7015-360-7.
  • Steven Runciman: Teokracja bizantyjska. Katowice: Wydawnictwo Książnica, 2008. ISBN 978-83-245-7650-0.
Sobory powszechne
Katolickie i prawosławne
Katolicyzm
Prawosławie
  • kursywą zaznaczono sobory nieuznawane za powszechne przez żaden kościół chrześcijański

Media użyte na tej stronie

Bizansist touchup.jpg
Constantinople in Byzantine times