Soplówka jeżowata
 Starszy okaz soplówki jeżowatej | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | soplówka jeżowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Hericium erinaceus (Bull.) Pers. Comm. fung. clav. (Lipsiae): 27 (1797) | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
Soplówka jeżowata (Hericium erinaceus (Bull.) Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny soplówkowatych (Hericiaceae)[2].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hericium, Hericiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1781 r. Jean Baptiste François Pierre Bulliard nadając mu nazwę Hydnum erinaceus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1797 r. Christian Hendrik Persoon, przenosząc go do rodzaju Hericium[2].
- Clavaria conferta Paulet
- Clavaria erinaceus (Bull.) Paulet
- Dryodon caput-medusae (Bull.) Quél.
- Dryodon erinaceus (Bull.) P. Karst.
- Dryodon juranus Quél.
- Hericium caput-medusae (Bull.) Pers.
- Hericium echinus (Scop.) Pers.
- Hericium erinaceus (Bull.) Pers.
- Hericium grande Raf.
- Hericium hystrix Pers.
- Hericium unguiculatum (Pers.) Legon & A. Henrici
- Hydnum caput-medusae Bull.
- Hydnum echinus (Scop.) Fr.
- Hydnum erinaceus Bull.
- Hydnum grande (Raf.) Steud.
- Hydnum hystricinum Batsch
- Hydnum hystrix (Pers.) Fr.
- Hydnum juranum (Quél.) Sacc. & D. Sacc.
- Hydnum omasum Panizzi
- Hydnum unguiculatum (Pers.) Streinz
- Manina cordiformis Scop.
- Martella echinus Scop.
- Martella hystricinum (Batsch) Kuntze
- Martella hystrix (Pers.) Lloyd
- Merisma caput-medusae (Bull.) Spreng.
- Merisma hystrix (Pers.) Spreng.
- Steccherinum quercinum Gray
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.[4]
Morfologia
Kulisty lub poduchowaty, czasami strzechowaty, wielkości od 8–20 cm, ale dorastający nawet do 30 cm. W młodości jest biały, potem później białokremowy, żółtosiny, w końcu ochrowobrązowawy. Przyrasta do drzewa bokiem lub bulwiastą częścią, która w starszych okazach drewnieje. Jest gęsto pokryty kolcami o długości 2–6 cm i o grubości (przy podstawie) 1,5–2 mm. Kolce za młodu są białawożółte, później śmietankowe, na starość mają kolor od żółtopomarańczowego do siwobrązowawego[5].
Mięsisty, elastyczny, sprężysty i trochę włóknisty. Ma biały kolor jest zwarty i dziurkowany. Smak słodkawy, zapach grzybowy[5].
Biały, amyloidalny. Zarodniki bardzo drobno kropkowane, o rozmiarach 5–6 × 4–5 µm[6][7].
Występowanie i siedlisko
Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[8]. W Polsce jest rzadka. Do 2021 r. podano 3 stanowiska historyczne i 55 współczesnych[9], m.in. na buku zwyczajnym – pomniku przyrody nr 1066 w Trójmiejskim Parku Krajobrazowym w Gdańsku[10]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – wymierający[11]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Belgii, Czechach, Szwajcarii, Niemczech, Danii, Anglii, Holandii, Szwecji, Słowacji[4].
Grzyb nadrzewny, saprotrof rozwijający się na martwym drewnie, lub słaby pasożyt zasiedlający żywe, starsze lub osłabione drzewa[9]. Rośnie w lasach liściastych ze starym drzewostanem, głównie na pniach starszych drzew w ich dolnej części, do wysokości kilku metrów. Występuje głównie na pniach buków i dębów, lecz także jabłoni lub orzechów włoskich[5].
Znaczenie
Saprotrof[4]. Za młodu grzyb jadalny; w Japonii i Chinach jest lubianym i uprawianym grzybem spożywczym[6][7], o smaku porównywanym do mięsa krabów, homarów i innych owoców morza[12][13]. W Polsce od 1995 r. podlega ochronie ścisłej bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[9].
Gatunki podobne
W Polsce występuje jeszcze soplówka bukowa (Hericium coralloides) i soplówka jodłowa (Hericium alpestre), jednak różnią się one dość znacznie kształtem owocnika i kolcami[5].
Przypisy
- ↑ Hericium erinaceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b c Index Fungorum [dostęp 2013-03-05].
- ↑ Species Fungorum [dostęp 2013-04-15].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Andreas Gminder, Tanja Böhning, Soplówka jeżowata, Warszawa: Wyd. Świat Książki, 2009, s. 256, ISBN 978-83-247-1016-4.
- ↑ a b E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Mapa występowania soplówki jeżowatej na świecie [dostęp 2021-12-23].
- ↑ a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Formy ochrony przyrody na terenie Nadleśnictwa Gdańsk [dostęp 2016-09-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-20].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Lion’s Mane: A new candidate for profitable forest mushroom cultivation, Cornell Small Farms, 6 kwietnia 2015 [dostęp 2021-03-09].
- ↑ TyrantFarms, Lion’s mane mushrooms: a brain booster that tastes like crab meat, Tyrant Farms, 22 listopada 2019 [dostęp 2021-03-09].
Media użyte na tej stronie
Autor: Властарь, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ежевик гребенчатый (Hericium_erinaceus) найден в окрестностях г. Старый Крым
(c) Jim Champion, CC BY-SA 2.0
Hericium erinaceus on an old tree in Shave Wood, New Forest This Hericium erinaceum fungus (also known as "tree hedgehog fungus" or "bearded tooth") is growing on a wound on the trunk of an old oak tree in Shave Wood. It is classified as endangered in Great Britain, and its distribution is restricted to areas of woodland where there has been a long continuity of old trees.