Soplówka jodłowa

Soplówka jodłowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	soplówkowate
Rodzaj	Hericium
Gatunek	soplówka jodłowa
	Nazwa systematyczna
	Hericium alpestre Pers.; Mycol. eur. (Erlanga) 2: 151 (1825)

Dwa owocniki soplówki jodłowej na powalonym i martwym pniu jodły (żywa gałązka jest od innej rosnącej obok jodły)

Dojrzały owocnik soplówki jodłowej

Fragment owocnika

Soplówka jodłowa (Hericium alpestre Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny soplówkowatych (Hericiaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hericium, Hericiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.^[2] Synonimy naukowe:

Clavaria reisneri Velen. 1922
Clavicorona reisneri (Velen.) Corner 1958
Dryodon alpestris (Pers.) Pilát 1931
Hericium abietis f. alpestre (Pers.) D. Hall & D.E. Stuntz 1971
Hericium alpestre Pers. 1825, f. alpestre
Hericium alpestre f. caucasicum (Singer) Nikol. 1950
Hericium caucasicum Singer 1929
Hericium flagellum (Scop.) Pers. 1797
Hericium stalactitium Schrank 1786
Manina flagellum Scop. 1772
Martella alpestris (Pers.) Kuntze 1898^[3].

Morfologia

Owocnik

Ma nieregularnie kulisty lub bryłowaty kształt i osiąga długość do kilkudziesięciu cm. Początkowo jest biały, później kremowy, w końcu ochrowy. Do podłoża przyrasta trzonem, z którego wyrastają liczne i wielokrotnie rozgałęziające się gałązki, zakończone pęczkiem cienkich, długich i zwisających igiełek^[4].

Miąższ

Elastyczny i miękki, o nieprzyjemnym zapachu, ale w smaku łagodny^[4].

Cechy mikroskopowe

Strzępki ze sprzążkami, bezbarwne, u niektórych okazów amyloidalne. Występują w nich żółtawe, oleiste gleocystydy. Podstawki zgrubiałe, 4-zarodnikowe, o rozmiarach 20-25 × 4-6 µm^[5]. Zarodniki o kształcie od szerokoelipsoidalnego do mniej więcej kolistego, grubościenne, przejrzyste, o powierzchni gładkiej lub drobno punktowanej, niektóre z kroplami. Rozmiar 6–7 × 4,5–5,5 µm^[4]. Są amyloidalne^[6].

Występowanie i siedlisko

Podano stanowiska soplówki jodłowej w niektórych krajach Europy, we wschodniej części Kanady, w Korei i Japonii^[7]. W Polsce występuje głównie na południu. Do 2020 r. podano ponad 190 jej stanowisk^[8]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – zagrożony wyginięciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia^[9]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Anglii, Finlandii^[2]. W latach 1983–2014 podlaegała ochronie ścisłej^[8], od 2014 r. objęta jest ochroną częściową grzybów^[10].

Występuje w lasach iglastych i mieszanych na jodle pospolitej. Owocniki pojawiają się od sierpnia do października^[2]. W Europie zasięg jej występowania pokrywa się mniej więcej z zasięgiem występowania jodły pospolitej^[6]. Stwierdzono występowanie w Polsce, Belgii, Francji, Holandii, Rumunii, Bułgarii, Włoszech i Ukrainie^[5].

Spotkać ją można głównie w lasach górskich, na wilgotnych miejscach. Owocniki wyrastają na martwych, przewróconych lub stojących pniach drzew^[11] i tylko na grubszym drewnie o pewnej minimalnej średnicy^[12].

Znaczenie

Saprotrof^[2]. Młode owocniki są jadalne, ale jest grzybem rzadkim, wymierającym i prawnie chronionym, więc obowiązuje zakaz zbierania^[13]. Ponadto nie jest smaczny^[12].

Gatunki podobne

Bardzo podobna jest soplówka bukowa (Hericium coralloides), która rośnie głównie na buku, rzadziej na brzozie brodawkowatej i topoli osice^[2]. Zasadnicza różnica w budowie polega na tym, że u soplówki jodłowej brak jest igiełek na gałązkach, są one skupione w pęczki na końcu gałązki. Są zwisające, dłuższe niż u soplówki bukowej, i mają ostre końce^[4]. Ponadto zarodniki soplówki jodłowej są większe od zarodników soplówki bukowej^[6],
Soplówka jeżowata (Hericium erinaceus) ma owocnik też porośnięty zwisającymi igiełkami, ale nie rozgałęzionymi^[12].

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum [dostęp 2013-10-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ Species Fungorum [dostęp 2013-09-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Soplówka jodłowa, Atlas grzybów Polski [dostęp 2013-10-15] .
↑ ^a ^b Hericium alpestre, Mycobank [dostęp 2015-01-12] .
↑ ^a ^b ^c Występowanie przedstawicieli rodzaju Hericium we Włoszech [dostęp 2013-10-18] .
↑ IWystępowanie soplówki jodłowej na świecie (mapa), gbif.org [dostęp 2013-10-15] (ang.).
↑ ^a ^b AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .
↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 0 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.
↑ PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ ^a ^b ^c AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3 .
↑ BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .

[if-1] Index Fungorum [dostęp 2013-10-15] (ang.).

[check-2] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[sf-3] Species Fungorum [dostęp 2013-09-20] (ang.).

[atlas-4] Soplówka jodłowa, Atlas grzybów Polski [dostęp 2013-10-15] .

[myco-5] Hericium alpestre, Mycobank [dostęp 2015-01-12] .

[her-6] Występowanie przedstawicieli rodzaju Hericium we Włoszech [dostęp 2013-10-18] .

[gbif-7] IWystępowanie soplówki jodłowej na świecie (mapa), gbif.org [dostęp 2013-10-15] (ang.).

[och-8] AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .

[mirek-9] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[rozp-10] Dz.U. z 2014 r. poz. 0 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.

[wag-11] PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[gmin-12] AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3 .

[gum-13] BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne