Sponsianus

Sponsianus
Ilustracja
Aureus z wizerunkiem Sponsianusa
Cesarz rzymski

Sponsianus (Sponsjanus) – pretendent do tronu rzymskiego w czwartej dekadzie III wieku (za panowania Filipa Araba lub Gordiana III). Jego autentyczność podlega dyskusji, ponieważ jedyne namacalne dowody jego istnienia były uznawane za fałszerstwa.

Monety

Awers i rewers złotej monety.
Aureus Sponsianusa. Na awersie znajduje się napis IMP(ERATOR) SPONSIAN(US), a na rewersie C(AESAR) AVG(VSTVS).

Istnieją dwie monety z wizerunkiem Sponsianusa: jedna znajduje się w Hunterian Museum and Art Gallery University of Glasgow, a druga w Muzeum Brukenthala w Sybinie[1].

Aureus z Glasgow był częścią zbioru monet (zawierającego także monety z wizerunkami Filipa Araba i Gordiana III), odnalezionego w 1713 r. w Transylwanii i przekazanego do muzeum przez Samuela von Brukenthala, gubernatora Siedmiogrodu. Moneta Sponsianusa początkowo była uznawana za autentyczną; jej wiarygodność zakwestionował jednak słynny francuski numizmatyk Henry Cohen i pogląd ten utrzymał się przez długi czas[1].

Dopiero opublikowane w 2022 r. badania, przeprowadzone przez grupę specjalistów pod przewodnictwem prof. Paula Persona, wykazały, że moneta Sponsianusa z Glasgow jest autentyczna[2]. Sprawiło to, że także moneta z Sybina została uznana za prawdziwą[1].

Miejsce Sponsianusa w historii

Bazując na innych monetach, z którymi odnaleziono aureus Sponsianusa, jego panowanie mogło mieć miejsce w latach czterdziestych trzeciego wieku – prawdopodobnie za panowania Gordiana III (238-244) lub Filipa Araba (244-249)[3].

Sponsianus mógł być dowódcą wojskowym, który koronował się na cesarza w okresie, w którym Dacja była odcięta od reszty imperium z powodu epidemii i wojny domowej. Jego panowanie miałoby na celu przywrócenie porządku w prowincji, a bicie własnej monety – stworzenie funkcjonującej gospodarki[4].

Przypisy

  1. a b c Gold coin proves 'fake' Roman emperor was real, „BBC News”, 24 listopada 2022 [dostęp 2022-11-25] (ang.).
  2. Paul N. Pearson i inni, Authenticating coins of the ‘Roman emperor’ Sponsian, „PLOS One”, 17 (11), 2022, e0274285, DOI10.1371/journal.pone.0274285, ISSN 1932-6203, PMCIDPMC9683583 [dostęp 2022-11-25] (ang.).
  3. Felix Hartmann, Herrscherwechsel und Reichskrise: Untersuchungen zu den Ursachen und Konsequenzen der Herrscherwechsel im Imperium Romanum der Soldatenkaiserzeit (3. Jahrhundert n. Chr.), 1982, s. 121.
  4. Sarah Knapton, Long lost Roman emperor revealed as coins give up their secret, „The Telegraph”, 23 listopada 2022, ISSN 0307-1235 [dostęp 2022-11-25] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Sponsianus Aureus (transparent).png
Autor: Sponsianus, Licencja: CC BY-SA 4.0
Third century Roman Coin found in Transylvania; possible forgery. Obverse: Portrait of man wearing radiate crown, inscription running down side of head reads IMP[ERATOR] SPONSIANI; Reverse: Copy of Republican design depicting Marcus Minucius Augurinus with inscription reading C[AIVS] AVG[VRINVS], possibly C[AESAR] AVG[VSTUS].
Aureus Sponsianus Blätter fuer Muenzfreunde 1923 fig 10.jpg
Münzbild des Sponsianus. Avers: IMP SPONSIANI, Kopf rechts mit Strahlenkrone. (Revers des Minucius Augurinus; Säule zwischen zwei Männern; nicht im Bild)