Stadnina koni w Braniewie

Stadnina koni
w Braniewie
	nr rej. A/4467 (534/97) z 14.06.2007 r.
	; Widok ogólny (stajnia)
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Miejscowość	Braniewo
Adres	ul. Moniuszki 9
Rozpoczęcie budowy	1889
Ukończenie budowy	1891
	Położenie na mapie Braniewa Stadnina koni; w Braniewie
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Stadnina koni; w Braniewie
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Stadnina koni; w Braniewie
	Położenie na mapie powiatu braniewskiego Stadnina koni; w Braniewie
	54°22′38,5″N 19°49′32,5″E/54,377361 19,825694

Stadnina koni w Braniewie – zabytkowy kompleks budynków w Braniewie, w których w latach 1890–1945 oraz 1955–1997 funkcjonowała stadnina koni (ogierów reproduktorów). Obiekty stadniny zostały wzniesione w latach 1889–1891. 14 czerwca 2007 roku kompleks zabudowy dawnej stadniny koni w Braniewie został wpisany do rejestru zabytków pod pozycją A-4467^[2].

Historia stadniny koni w Braniewie

Pokaz ogierów, ok. 1936 rok

Pomnik słynnego ogiera Tempelhüter w Verden (Aller), który w latach 1909–1915 był czołowym reproduktorem w braniewskiej stadninie

Kompleks obiektów stadniny koni w Braniewie został wybudowany w latach 1889–1891 na peryferiach miasta przy ulicy Rodelshöfer Straße (Rudłowska, dziś ul. Moniuszki). Wraz ze stajniami założono zespół parkowy, a także wybudowano osiedle budynków mieszkalnych dla pracowników stadniny. Sama stadnina (Landgestüt) rozpoczęła działalność w 1890 roku. Hodowano tu głównie konie rasy trakeńskiej i sztumskiej. Łącznie do 1945 roku kierowało stadniną trzynastu zarządców, którzy odnosili duże sukcesy w hodowli ogierów. Z braniewskiej stadniny znane są między innymi takie ogiery jak: Tempelhüter, Cancara czy Pythagoras. 27 stycznia 1945 ostatni zarządca stada Hermann-Wilhelm von Warburg wyprowadził część koni ze stajni przed naciągającym frontem Armii Czerwonej i w ciężkich zimowych warunkach przeprowadził je przez zamarznięty Zalew Wiślany do Meklenburgii, a następnie do Dolnej Saksonii^[3]. Sam podążając konno, do celu doprowadził 8 ogierów, które dołączyły do stada koni sprowadzonych ze stadniny koni w Trakenach(niem.)^[4]^[5]. 3 lutego 1945 opiekujący się w Braniewie pozostałymi końmi weterynarz sztabowy dr Ernst Arnold wyselekcjonował z pozostałego stada 103 najlepsze ogiery trakeńskie oraz 11 koni pociągowych i przeprowadził je również przez zamarznięty Zalew do Redefin w Meklemburgii^[3].

Po II wojnie światowej urządzono w kompleksie budynków obóz przejściowy dla Niemców do wysiedlenia z Polski, których przesiedlano tu latem 1945 przez polską milicję z innych kwartałów Braniewa^[6]. W 1955 roku utworzono w kompleksie budynków Państwowe Stado Ogierów, które istniało do 1997 roku. Stadnina w Braniewie specjalizowała się w hodowli koni zimnokrwistych. Przy stadninie działał klub jeździecki.

Współcześnie właścicielem kompleksu stadniny (oprócz osiedla mieszkalnego) jest miasto Braniewo^[7].

Architektura budynków

Kompleks obiektów stadniny nie ma wyraźnych cech stylowych, jednak zespół zabudowy wyróżnia się ciekawą kompozycją przestrzenną, architektoniczną i krajobrazową. Budynki zostały wzniesione w typowym dla pruskiej architektury końca XIX wieku stylu funkcjonalizmu, posługującego się ceglanym detalem i płaszczyzną ścian z ciemnoczerwonej cegły licowej. Obiekty stadniny przetrwały obie wojny bez większych uszkodzeń. Do czasów obecnych zachowało się także niemalże kompletne wyposażenie i wystrój stajni, krytej ujeżdżalni, a częściowo także budynku dyrektora, w którym do 2021 roku miało swoją siedzibę biuro Miejskiego Ośrodka Sportu (MOS)^[8].

14 czerwca 2007 roku wojewódzki konserwator zabytków w rejestrze zabytków pod numerem A-4467 umieścił następujące obiekty kompleksu stadniny koni:

willa dyrektora (obecnie biura Miejskiego Ośrodka Sportu „Zatoka”)
stajnia główna
stajnia II
ujeżdżalnia
stajnia kwarantanny z lecznicą (obecnie warsztat i magazyn)
kuźnia (obecnie warsztat)
wozownia
hydrofornia
budynek wagi
park z placami treningowymi koni
ogrodzenie z 2 bramami^[2]

Rewitalizacja kompleksu

19 marca 2021 ogłoszony został przetarg na inwestycję „Nowe życie Stadniny Koni w Braniewie – różnorodne biologicznie strefy rekreacyjno-wypoczynkowe”^[9]. Zakres prac obejmuje m.in.: przebudowę nawierzchni dróg i ścieżek, budowę parkingu, ogrodzenia przęsłowego ze sztachet stalowych z bramami i furtkami, renowację zabytkowych bram, murki oporowe i barierki tarasu widokowego.

W częściach rekreacyjnych zaplanowano m.in. ścieżkę zdrowia z urządzeniami siłowni zewnętrznej, wiatę rekreacyjną, elementy małej architektury (ławki, kosze, infokiosk, stojaki na rowery, tablice dydaktyczne, stylizowaną wazę kamienną na postumencie, miejsce na ognisko, słupki pod kody QR).

Zmiany obejmą ponadto wycinkę części drzew i krzewów, nasadzenie nowych roślin (drzew, krzewów, roślin okrywowych, runa, cebulkowych, bylin), ściółkowanie obsadzeń i wykonanie trawników.

Teren stadniny ma zostać oświetlony, zamontowany zostanie monitoring^[10].

Galeria zdjęć

Willa dyrektora
Stajnia główna i budynek wagi
Wozownia, w tle klasztor
Ujeżdżalnia
Brama, widok nocą
Brama od strony ul. Moniuszki
Obiekt po rewitalizacji (2022)

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2019-12-25] .
↑ ^a ^b Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie
↑ ^a ^b In langer Reihe über das Haff, Die Flucht der Trakehner aus Ostpreußen – Patricia Clough
↑ Braunsberger Gestütsanlagen - Ostpreussen, ostpreussen.net [dostęp 2019-12-25] .
↑ PatriciaP. Clough PatriciaP., In langer Reihe über das Haff: Die Flucht der Trakehner aus Ostpreußen, DVA, 15 września 2014, ISBN 978-3-641-13536-2 [dostęp 2019-12-25] (niem.).
↑ Heimatbrief für den Kreis Braunsberg 2010 Nr. 24, Gegen das Vergessen, s. 83
↑ AnnaA. Kroczyk AnnaA., Nowe życie stadniny koni w Braniewie, Oficjalny serwis miasta Braniewa [dostęp 2019-12-25] (pol.).
↑ By stadnina odzyskała dawną świetność, Gazeta Braniewska, 23 sierpnia 2017 [dostęp 2020-01-23] (pol.).
↑ Nadchodzi drugie życie Stadniny Koni w Braniewie, gazetaolsztynska.pl [dostęp 2021-09-18] (pol.).
↑ Rozpoczną się prace w parku na stadninie, Portal Braniewo, 7 czerwca 2021 [dostęp 2021-09-18] (pol.).

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2019-12-25] .

[:0-2] Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie

[:2-3] In langer Reihe über das Haff, Die Flucht der Trakehner aus Ostpreußen – Patricia Clough

[4] Braunsberger Gestütsanlagen - Ostpreussen, ostpreussen.net [dostęp 2019-12-25] .

[5] PatriciaP. Clough PatriciaP., In langer Reihe über das Haff: Die Flucht der Trakehner aus Ostpreußen, DVA, 15 września 2014, ISBN 978-3-641-13536-2 [dostęp 2019-12-25] (niem.).

[6] Heimatbrief für den Kreis Braunsberg 2010 Nr. 24, Gegen das Vergessen, s. 83

[7] AnnaA. Kroczyk AnnaA., Nowe życie stadniny koni w Braniewie, Oficjalny serwis miasta Braniewa [dostęp 2019-12-25] (pol.).

[:1-8] By stadnina odzyskała dawną świetność, Gazeta Braniewska, 23 sierpnia 2017 [dostęp 2020-01-23] (pol.).

[9] Nadchodzi drugie życie Stadniny Koni w Braniewie, gazetaolsztynska.pl [dostęp 2021-09-18] (pol.).

[10] Rozpoczną się prace w parku na stadninie, Portal Braniewo, 7 czerwca 2021 [dostęp 2021-09-18] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne