Stampa

Stampa
Ilustracja
Most w Stampie
Herb
Herb
Państwo Szwajcaria
KantonGryzonia
OkręgMaloja
SFOS3775
Powierzchnia94,7 km²
Wysokość994 m n.p.m.
Populacja (2000)
• liczba ludności

531
Nr kierunkowy081
Kod pocztowy7605
Tablice rejestracyjneGR
Położenie na mapie Szwajcarii
Ziemia46°20′N 9°35′E/46,333333 9,583333

Stampa – dawna gmina w Szwajcarii, w kantonie Gryzonia, w okręgu Maloja. Od 1 stycznia 2010 roku jest jednostką pomocniczą i częścią gminy Bregaglia[1][2].

Historia

Na terenie gminy podczas wykopalisk archeologicznych odnaleziono pochówki z czasów rzymskich[3].

Od 1327 roku poświadczony jest na terenie dawnej gminy kościół San Giorgio w Borgonovo, którego współczesne zabudowania są rezultatem prac budowlanych zakończonych w 1694 roku[4].

Gmina została wspomniana w dokumentach jako Stamppa w 1354 roku[1].

W 1699 roku w gminie wybudowano most na rzece Mera[5][6]. 27 sierpnia 1834 roku Mera wylała ze swojego koryta i doprowadziła do powodzi, która zniszczyła kilka ulic i domów na terenie gminy[7].

Od 1533 istniała w Stampie gmina protestancka z własnym kaznodzieją (od 1549)[1].

Geografia

W 2006 roku Stampa była rozległa na 94,7 km² (36.6 sq mi). 14,2% tej powierzchni stanowiła ziemia rolnicza, a 18,8% lasy. 0,8% terenu Stampy było zabudowane przez drogi lub budynki, a 66,1% gminy stanowiły grunty nieużytkowe (rzeki, góry, lodowce)[8].

Stampa znajduje się w Alpach Retyckich u stóp Przełęczy Maloja w dolinie, wraz ze wsiami Borgonovo, Coltura, Montaccio, Caccior, Cavril oraz Canova[1].

Jezioro Lägh da Cavloc

W okolicach Stampy znajduje się jezioro Lägh da Cavloc.

Demografia

W Stampie w 2000 roku mieszkało 531 osób[1]. W 2000 roku 8,5% populacji gminy stanowiły osoby urodzone poza Szwajcarią.

W 2000 roku 28% populacji mówiło w języku niemieckim, 69% w języku włoskim, a 2% w języku romansz[1]. W tym samym roku 30% populacji deklarowało przynależność do wyznania katolickiego[9].

Zmiany w liczbie ludności na przestrzeni lat przedstawia poniższy wykres[1]:

Znani obywatele

Z gminy Stampa pochodzili spokrewnieni ze sobą malarze Augusto Giacometti i Giovanni Giacometti, synowie tego ostatniego: rzeźbiarz Alberto Giacometti, projektant wyposażenia wnętrz Diego Giacometti i architekt Ernesto Giacometti oraz ich kuzyn, prawnik konstytucyjny Zaccaria Giacometti[10]. Z wyjątkiem tego ostatniego zostali oni pochowani na cmentarzu w Borgonovo[11].

Zabytki

Na terenie Stampy znajduje się wpisany do Listy A rejestru zabytków zbudowany w 1723 roku Palazzo Castelmur[12]. Właściciel budynku – Giovanni de Castelmur – gruntownie wyremontował go w 1854 roku. Od 1961 roku, po jego sprzedaniu przez spadkobierców rodziny Castelmur, w budynku znajduje się muzeum[13].

Przypisy

  1. a b c d e f g Adolf Collenberg, Stampa, Historisches Lexikon der Schweiz, 2016 [dostęp 2021-04-02] (niem.).
  2. Katalog der Deutschen Nationalbibliothek, portal.dnb.de [dostęp 2021-04-02].
  3. Stampa, [w:] Erwin Poeschel, Die Kunstdenkmäler des Kantons Graubünden, wyd. 1., t. V, 1943, s. 445–447 (niem.).
  4. Stampa, [w:] Erwin Poeschel, Die Kunstdenkmäler des Kantons Graubünden, wyd. 1., t. V, 1943, s. 450 (niem.).
  5. Stampa, [w:] Erwin Poeschel, Die Kunstdenkmäler des Kantons Graubünden, wyd. 1., t. V, 1943, s. 453 (niem.).
  6. Stampa, [w:] Erwin Poeschel, Die Kunstdenkmäler des Kantons Graubünden, wyd. 1., t. V, 1943, s. 455 (niem.).
  7. Stampa | eLexikon | Graubünden. Fortsetzung – Stampa, peter-hug.ch [dostęp 2021-04-02].
  8. Swiss Statistics - Find Commune, web.archive.org, 4 września 2011 [dostęp 2021-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-04].
  9. Lexicon istoric retic – Stampa, e-lir.ch [dostęp 2021-04-02].
  10. Leza Dosch, Giacometti, Historisches Lexikon der Schweiz, 2006 [dostęp 2021-04-02] (niem.).
  11. Adolf Collenberg, Borgonovo, Historisches Lexikon der Schweiz [dostęp 2021-04-16] (niem.).
  12. A-Objekte, KGS Inventar, 28 czerwca 2010 [dostęp 2021-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2010-06-28].
  13. Graubuenden grisons: Schloss Castelmur chateau de Castelmur, www.swisscastles.ch [dostęp 2021-04-02].

Media użyte na tej stronie

Stampa wappen.svg
coat of arms of the former municipality of Stampa (CH-GR)
Stampa Brücke.jpg
Autor: Adrian Michael, Licencja: CC BY 3.0
Bahnmuseum
CH Coltura Palazzo Castelmur 1.jpg
Autor: Daniel Schwen, Licencja: CC BY-SA 2.5
Palazzo Castelmur in Coltura, Switzerland
CH Coltura Palazzo Castelmur 2.jpg
Autor: Daniel Schwen, Licencja: CC BY-SA 2.5
Palazzo Castelmur in Coltura, Switzerland
Cavloc.jpg
Lägh da Cavloc (Lake Cavloc), near Maloja in Graubünden, Switzerland. View on Monte Forno.