Stanisław Dmowski (cichociemny)

Stanisław Dmowski

Feliks Lipiński

Podlasiak, Kruszynka

kapitan dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	20 listopada 1909 Zimnawoda (wtedy powiat węgrowski)
Data śmierci	6 marca 2002
Przebieg służby
Lata służby	1934–1947
Siły zbrojne	Wojsko Polskie, Polskie Siły Zbrojne, Armia Krajowa
Jednostki	10 Pułk Piechoty (II RP), 26 Dywizja Piechoty (II RP), 2 Dywizja Strzelców Pieszych Oddział III Operacyjny AK, 1 Pułk Strzelców Podhalańskich AK
Stanowiska	dowódca kompanii
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Późniejsza praca	kreślarz
Odznaczenia

Stanisław Dmowski vel Feliks Lipiński, pseud.: Podlasiak, Kruszynka (ur. 20 listopada 1909 w Zimnejwodzie (wtedy powiat węgrowski), zm. 6 marca 2002) – dyplomowany oficer Wojska Polskiego, kapitan piechoty służby stałej, cichociemny.

Życiorys

Uczył się w szkole kadetów w Różanie i Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej (1931–1934), po której ukończeniu został przydzielony do 10 pułku piechoty^[1].

We wrześniu 1939 roku był dowódcą kompanii ckm przeciwlotniczych 26 Dywizji Piechoty, walczył m.in. pod miejscowościami Czerlin, Gołańcz, Żnin, Barcin, w bitwie nad Bzurą, Kompina, Gągolin Północny, Skierniewice, Osiek, Wyszogród^[1]. Został ranny w nogę w Niwiskach pod Siedlcami^[1][2]. Niemcy zabrali go rannego z pola walki do szpitala w Kopciach^[2] albo w Błoniu^[1]. Okazało się, że niemiecki lekarz był jego znajomym ze szkoły oficerskiej. Po kilku dniach ostrzegł Dmowskiego i kazał uciekać. Około godziny 23:00 pod pretekstem zmiany opatrunku dał mu płaszcz oficera niemieckiego. Poszli w stronę wartowników, rozmawiając po niemiecku. Po dojściu do posterunku Dmowski został o krok w tyle, a Niemiec podał hasło wartownikowi, który ich przepuścił. W pewnej odległości Dmowski oddał płaszcz i udał się do domu, który opuścił następnego dnia^[1][2]. 12 listopada albo w nocy z 14 na 15 listopada^[1] 1939 roku przekroczył granicę polsko-węgierską.

W listopadzie 1939 roku dotarł do Francji, gdzie służył jako dowódca 8 kompanii w 5 pułku strzelców pieszych 2 Dywizji Strzelców Pieszych. Został internowany w Szwajcarii, skąd zbiegł 23 lipca 1940 roku. Od października 1940 roku przebywał w Wielkiej Brytanii, gdzie pracował w obsadzie Szkoły Podchorążych Piechoty.

Odbył przeszkolenie ze specjalnością w dywersji, III kurs w Wyższej Szkole Wojennej, oraz praktykę w Oddziale III Sztabu Naczelnego Wodza. Został zaprzysiężony 19 stycznia 1944 roku i następnie przeniesiono go do Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza i do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech.

Został zrzucony w Polsce na placówkę „Wilga”^[3], usytuowaną w obszarze Beskidu Sądeckiego i Gorców koło wsi Szczawa w nocy z 26 na 27 grudnia 1944 roku w ramach operacji lotniczej „Staszek 2”^[4]. Po skoku został tymczasowo przydzielony do dyspozycji Oddziału III Operacyjnego AK. W oczekiwaniu na ostateczny przydział pozostawał w I batalionie 1 pułku strzelców podhalańskich AK.

Po rozwiązaniu AK pozostał w konspiracji, od 15 lutego 1945 roku w dyspozycji ppłk. Zygmunta Janke ps. Walter, dowódcy Okręgu Śląsk. Od 25 lutego 1945 roku był szefem wywiadu wojskowego w okręgu, organizował konspiracyjne komórki dowodzenia w LWP.

Za zgodą komendanta okręgu 15 września 1946 roku ujawnił się przed komisją likwidacyjną w Warszawie, 19 września zarejestrował się w Rejonowej Komendzie Uzupełnień w Mińsku Mazowieckim. Zweryfikowany w stopniu kapitana, skierowany przez wydział personalny MON od 22 września 1945 roku na kurs pancerny w Modlinie. Po jego ukończeniu 4 stycznia 1946 roku został przydzielony od 6 stycznia 1946 roku jako szef sztabu 4 Brygady Pancernej w Tarnowie. W związku z szykanami, od 28 marca 1946 roku został zdemobilizowany.

Od marca 1946 roku pracował jako elektromonter w Państwowej Fabryce Samochodów w Gliwicach. 27 maja 1946 roku został aresztowany przez UB w Warszawie, pod zarzutem współpracy z wywiadem brytyjskim, 23 czerwca tego roku został zwolniony. Z obawy przed kolejnym aresztowaniem 15 lipca 1946 roku przekroczył granicę z Czechosłowacją, następnie granicę czechosłowacko–niemiecką. Po zgłoszeniu na posterunek policji amerykańskiej został aresztowany, osadzony w Tirschenreuth, był nakłaniany do współpracy z wywiadem amerykańskim. Po kontakcie z polskim oficerem łącznikowym został zwolniony.

1 sierpnia 1946 roku zgłosił się do sztabu 1 Dywizji Pancernej, 25 sierpnia zameldował się w Komisji Likwidacyjnej Oddziału Specjalnego Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie.

Osiedlił się na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie po dwuletniej pracy w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia przez wiele lat pracował jako rysownik elektryczny w Elliott Automation(ang.)^[1].

Awanse

• podporucznik – 15 sierpnia 1934 roku
• porucznik – 19 marca 1937 roku
• kapitan – 1 marca 1944 roku^[1]

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie.

Życie rodzinne

Był synem Macieja i Bronisławy z domu Skarzyńskiej. Ożenił się z Haliną Relich, mieli troje dzieci.

Przypisy

Bibliografia

• Dmowski Stanisław. W: Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 34–35. ISBN 83-902499-0-1.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 306. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 263.
• Profil Stanisława Dmowskiego na stronie Elita dywersji