Stanisław Franciszek Grabowski

Stanisław Franciszek Grabowski ps. Wiarus, Szalony, Szalony Stasiek (ur. 9 marca 1921 we wsi Stare Grabowo, zm. 22 marca 1952 we wsi Babino) – polski dowódca partyzancki, członek Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW)[1] i porucznik Wojska Polskiego. Jeden z najdłużej walczących żołnierzy antykomunistycznego podziemia niepodległościowego w powojennej Polsce.

Życiorys

Podczas okupacji niemieckiej działalność niepodległościową rozpoczął w 1943 roku w podziemiu zbrojnym obozu narodowego – w Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW). Prowadził głównie działalność propagandową i odstraszał potencjalnych konfidentów od współpracy z Niemcami. Po wkroczeniu Armii Czerwonej i wprowadzeniu władzy ludowej pozostał w podziemiu. Najpierw dołączył do oddziału Pogotowia Akcji Specjalnej (PAS), którym dowodził "Stalowy". Później wraz ze "Stalowym" dołączył do 3. Brygady Wileńskiej NZW, którą dowodził kpt. Romuald Rajs "Bury"[2].

Ujawnił się 17 kwietnia 1947 roku. W oświadczeniu podał, że należał do organizacji NZW i działał w oddziale Wybickiego. W maju 1947 roku wrócił do lasu i zaczął organizować własny oddział partyzancki. Oddział ten działał do grudnia 1952 i przeprowadził wiele spektakularnych akcji. Jedną z takich akcji było opanowanie 29 września 1948 miejscowości Jedwabne. Oddział Wiarus operował podzielony na kilkuosobowe patrole. Dzięki tej strategii odznaczał się wielką mobilnością i wielokrotnie przebijał się z okrążeń.

Do likwidacji patrolu Wiarusa doszło 22 marca 1952 w miejscowości Babino, powiat Wysokie Mazowieckie, województwo Białostockie. Wraz z dwoma innymi partyzantami zginął z bronią w ręku w czasie przedzierania się z obławy[3].

Przypisy

  1. ↑ Piotr Łapiński, Zwykły chłopak z Podlasia, w Rzeczpospolita.
  2. ↑ Piotr Łapiński, Franciszek Stanisław Grabowski (1921-1952), [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny, t. III, Kraków 2007, s. 200-203.
  3. ↑ Jerzy Kułak, Działania operacyjne Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Białymstoku na przykładzie likwidacji grupy NZW Stanisława Grabowskiego "Wiarusa", [w:] "Zwyczajny" resort. Studia o aparacie bezpieczeństwa 1944-1956, red. Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski, Warszawa 2005, s. 312- 342.

Linki zewnętrzne