Stanisław Murzański

Stanisław Murzański
Murzański
Olesza, Zawrat
Data i miejsce urodzenia

23 marca 1923
Nowy Sącz

Data śmierci

10 kwietnia 2020

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

Ważne dzieła

Między kompromisem a zdradą. Intelektualiści wobec przemocy 1945-1956

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Nagrody

Nagroda im. Jerzego Łojka

Stanisław Murzański, pierwotnie Stanisław Szkaradek, ps. Olesza, Zawrat (ur. 23 marca 1923 w Nowym Sączu, zm. 10 kwietnia 2020[1]) – polski malarz, prozaik, publicysta, żołnierz konspiracji w czasie II wojny światowej.

Życiorys

Od 1942 był członkiem Armii Krajowej, od 1944 walczył w partyzantce, w szeregach oddziału „Wilki” i 1 pułku strzelców podhalańskich AK. Po zakończeniu II wojny światowej pozostał w konspiracji, od października 1945 do sierpnia 1946 kierował Radą Powiatową WiN w Nowym Sączu. Zagrożony uwięzieniem wyjechał następnie do Warszawy, rozpoczął studia prawnicze, następnie dziennikarskie, w roku akademickim 1947/1948 podjął studia na Wydziale Malarskim tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. Został aresztowany 2 września 1948, a następnie skazany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie z 22 kwietnia 1949 na karę 7 lat pozbawienia wolności. Od sierpnia 1949 przebywał w zakładzie karnym we Wronkach, a od 1952 w zakładzie karnym w Potulicach. Wyszedł na wolność 2 września 1955. W 1959 przyjął nazwisko Murzański, studia malarskie ukończył ostatecznie w 1960.

Opublikował powieści Przenikanie ciemności (1967), Daleki głos (1969), Ręce (1969), Niezwykła podróż doktora Friede (1970). Od lat 80. publikował w Przeglądzie Powszechnym, od 1990 w Tygodniku Solidarność. Wydał tomy publicystyki historycznej Między kompromisem a zdradą. Intelektualiści wobec przemocy 1945-1956 (1993, otrzymał za nią Nagrodę im. Jerzego Łojka w 1994[2]), PRL - zbrodnia niedoskonała. Rozważania o terrorze władzy i społecznym oporze (1996), Wśród łopotu sztandarów rewolucji. Rzecz o "katolewicy". 1945-1989 (1998), Sojusz nieczystych sumień. Inteligencja polska i jej elity na przełomie XX i XXI wieku (2010).

Od 1960 był członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków, od 1970 Związku Literatów Polskich, a od 1989 Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

W 2006 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim[3], a w 2019 Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[4].

Przypisy

  1. ↑ Stanisław Murzański. Nekrolog
  2. ↑ Nagroda im. Jerzego Łojka (1994). pbl.ibl.poznan.pl. [dostęp 2017-07-04].
  3. ↑ M.P. z 2006 r. nr 62, poz. 647.
  4. ↑ M.P. z 2019 r. poz. 323.

Bibliografia

  • Mieczysław Smoleń Referendum ludowe 30 VI 1946 r. w powiecie nowosądeckim, [w:] Rocznik Sądecki, nr 25 z 1997, s. 78-79
  • Grzegorz Eberhardt, Marzanna Stychlerz-Klucińska, Bernadeta Waszkielewicz-Glica, Ewa Zarzycka Ludzie Tygodnika Solidarność, wyd. TYSOL, Gdańsk, b.d. wydania (tam Wróg tendencyjności. Stanisław Murzański (s. 163-165))