Stanisław Skrzyński

Stanisław Skrzyński

generał brygady
Pełne imię i nazwisko	Stanisław Wilhelm Skrzyński
Data i miejsce urodzenia	23 marca 1877 Wradiewka
Data i miejsce śmierci	1 września 1935 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1900–1927
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Formacja	Armia Wielkopolska
Jednostki	II Brygada 2 Dywizja Strzelców Wielkopolskich
Główne wojny i bitwy	powstanie bokserów wojna rosyjsko-japońska I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

Grób Stanisława Skrzyńskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Stanisław Wilhelm Skrzyński (ur. 11 marca^?/ 23 marca 1877 w majątku Wradiewka, zm. 1 września 1935 w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 23 marca 1877 roku w majątku Wradiewka, w powiecie ananiewskim^[1] ówczesnej guberni chersońskiej, w rodzinie Jana i Tekli ze Słobodyńskich. Ukończył sześć klas gimnazjum z maturą w Ananiewie.

W 1900 roku ukończył Odeską Szkołę Wojskową w Odessie (ros. Одесское военное училище), której dewiza brzmiała „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”. Po ukończeniu szkoły wojskowej rozpoczął zawodową służbę wojskową w Armii Imperium Rosyjskiego. W szeregach tej armii wziął udział w stłumieniu powstania bokserów w Chinach (1900–1901) oraz walczył na wojnie rosyjsko-japońskiej (1904–1905) i I wojnie światowej (1914–1917).

W następstwie odniesionych ran na wojnie z Japonią został zwolniony z armii i przeniesiony do służby cywilnej. W 1914 roku został zmobilizowany. Dowodził kompanią na froncie zachodnim. Był ranny i kontuzjowany. Od lutego 1917 roku pełnił służbę w Szefostwie Zaopatrywania Frontu Rumuńskiego. W czasie trwającej wówczas rewolucji został wybrany na prezesa wszechrosyjskiego Związku Kawalerów Wojskowego Orderu św. Męczennika i Zwycięzcy Jerzego.

W grudniu 1917 roku, po wybuchu rewolucji październikowej, został członkiem Związku Wojskowych Polaków Okręgu Odeskiego oraz pełnił funkcję prezesa Komitetu Wojskowego przy Związku Komisarza Wojskowego Polskiego do Spraw Wojskowych. W marcu 1918 roku objął dowództwo nad wszystkimi oddziałami polskimi znajdującymi się na terenie byłego Odeskiego Okręgu Wojskowego i występował, jako „Naczelnik Polskich Oddziałów Wojskowych Okręgu Odeskiego”. 20 kwietnia 1920 roku, w złożonych warunkach polityczno-wojskowych panujących wówczas na Ukrainie, zdecydował się przeprowadzić demobilizację podległych mu oddziałów^[2].

19 listopada 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu pułkownika oraz wyznaczony na organizatora i dowódcę warszawskich oddziałów odsieczy Lwowa. 13 czerwca 1919 roku został przeniesiony do Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim i przydzielony do Dowództwa Głównego w Poznaniu^[3]. Następnie został wyznaczony na stanowisko dowódcy II Brygady 2 Dywizji Strzelców Wielkopolskich.

30 lipca 1919 roku głównodowodzący Wojsk Polskich byłego zaboru pruskiego generał piechoty Józef Dowbor-Muśnicki polecił mu rozpocząć formowanie 4 Dywizji Strzelców Wielkopolskich^[4], a 28 sierpnia 1919 roku wyznaczył na stanowisko dowódcy tej wielkiej jednostki piechoty, która w międzyczasie została przemianowana na „Pomorską Dywizję”^[5].

1 stycznia 1920 roku Naczelnik Państwa i Wódz Naczelny Józef Piłsudski powołał go w skład pierwszej Tymczasowej Kapituły Orderu Virtuti Militari oraz nadał mu Order klasy V^[6].

27 września 1923 został przeniesiony do rezerwy. Na podstawie zarządzenia Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z 21 czerwca 1927 został skreślony na liście starszeństwa oficerów rezerwowych korpusu oficerów piechoty w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 7. lokatą oraz wpisany na listę starszeństwa oficerów zawodowych z dniem 3 maja 1922 w korpusie generałów, w stopniu generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 78 lokatą^[7]. Z dniem 30 czerwca 1927 został przeniesiony w stan spoczynku. Mieszkał wówczas w Puławach przy Alejach Królewskich 4^[8]. Zmarł 1 września 1935 w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w kwaterze A20, rząd - prawe półkole, grób 1^[9].

Stanisław Skrzyński od 1903 był żonaty z Janiną z Dolanowskich, z którą miał pięcioro dzieci:

• Zbigniew Skrzyński ps. „Skała” i „Dewajtis” urodzony 7 maja 1907 roku w Odessie, zmarł 29 lipca 2000 roku w Warszawie, uczestnik Powstania Warszawskiego^[10],
• Jarosław Skrzyński ps. „Magnuszewski”, urodzony 3 marca 1913 roku w Odessie, poległ 11 sierpnia 1944 roku na ulicy Wawelskiej, jako kapral podchorąży, Obwód Ochota AK^[11].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1920)^[6]
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Walecznych czterokrotnie

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.