Stanisław Tabisz

Stanisław Tabisz

„Pancer”, „Piotrowski”

major
Data i miejsce urodzenia	22 września 1888 Podzameczek
Data i miejsce śmierci	4 lutego 1948 Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów
Przebieg służby
Lata służby	1909–1948
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	2 Pułk Artylerii Fortecznej 4 Pułk Artylerii Ciężkiej pociąg pancerny „Piłsudczyk” 8 Pułk Artylerii Polowej Centrum Wyszkolenia Artylerii Wojskowa Służba Ochrony Powstania
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Stanisław Tabisz, ps. „Pancer”, „Piotrowski” (ur. 22 września 1888 w Podzameczku, powiat buczacki, zm. 4 lub 5 lutego 1948 w Warszawie) – major artylerii Wojska Polskiego, doktor praw, adwokat, działacz ruchu ludowego, członek Związku Walki Zbrojnej, komendant główny Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa.

Życiorys

Był synem Szymona Tabisza i Katarzyny z domu Pławiak. Uczęszczał do gimnazjum w Buczaczu, w którym w 1908 zdał maturę. W ostatniej klasie stał na czele tajnej organizacji młodzieżowej skupionej wokół pisma „Teka”. Następnie podjął pracę w kancelarii adwokackiej we Lwowie. W latach 1909–1910 odbywał służbę wojskową w szkole oficerów rezerwy. Na stopień kadeta został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1912 w korpusie oficerów rezerwy artylerii fortecznej. Posiadał przydział w rezerwie do 2 pułku artylerii fortecznej w Krakowie. Rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Franciszkańskiego, które ukończył w 1917. Działał wówczas w stowarzyszeniu „Życie”. Po studiach dostał powołanie do armii austriackiej; dowodził fortem „Skała” w Krakowie, baterią w 2 pułku artylerii fortecznej i 4 pułku artylerii ciężkiej. Jednocześnie był członkiem tajnej organizacji żołnierzy, która wznieciła bunt marynarzy w Kotorze w 1918.

W listopadzie tego roku wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego. Brał udział w obronie Lwowa w czasie wojny polsko ukraińskiej 1918–1919, był dowódcą artylerii i dowódcą pociągu pancernego „Piłsudczyk”. W 1919 przeniesiono go do Sądu Wojskowego Okręgu Generalnego Lwów, skąd na własną prośbę powrócił do służby liniowej w artylerii, zostając dowódcą baterii zapasowej 8 pułku artylerii polowej. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w artylerii, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej^[1]. W 1921 objął funkcję dowódcy baterii artylerii w Głównym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie^[2]. W październiku tego roku został zwolniony do rezerwy. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 47. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych artylerii. Posiadał przydział w rezerwie do 28 pułku artylerii polowej w Dęblinie-Zajezierzu^[3][4].

We Lwowie otworzył własną kancelarię adwokacką. Jednocześnie prowadził działalność polityczną w ruchu ludowym; był więziony go za organizowanie strajków chłopskich. W 1938 został członkiem Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego. Po klęsce w wojnie obronnej w 1939 zaangażował się w działalność konspiracyjną w szeregach ZWZ i Stronnictwie Ludowym „Roch”. W 1940 przeniósł się do Warszawy, gdzie w 1941 objął funkcję inspektora głównego Służby Ochrony Powstania, ale po kilku miesiącach został zmuszony do rezygnacji z niego. Od grudnia 1943 był komendantem głównym Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa. W 1945 zamieszkał w Gdańsku, gdzie otworzył kancelarię adwokacką. Jednocześnie wstąpił do Polskiego Stronnictwa Ludowego, zostając w grudniu 1945 prezesem Zarządu Wojewódzkiego w Gdańsku. W styczniu 1946 wszedł w skład Rady Naczelnej PSL, a w lutym 1947 – Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL. 14 listopada 1947 został aresztowany przez UB pod zarzutem pomocy w ucieczce na Zachód Stefanowi Korbońskiemu. Zamordowany w więzieniu mokotowskim 4 lub 5 lutego 1948. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 131-5-9)^[5]. Grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w Kwaterze „Na Łączce”.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości – 9 listopada 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[6]

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Andrzej Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1987, s. 152. ISBN 83-211-0758-3.