Stanisław Wyskota Zakrzewski

Stanisław Wyskota Zakrzewski

pułkownik kawalerii
Data i miejsce urodzenia	1 marca 1902 Pakość
Data i miejsce śmierci	8 stycznia 1986 Grimsby
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie, Polskie Siły Zbrojne
Główne wojny i bitwy	powstanie wielkopolskie wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa bitwa o Monte Cassino
Odznaczenia

Stanisław Kazimierz Józef Wyskota–Zakrzewski (Wyssogota), (ur. 1 marca 1902 w Pakości koło Inowrocławia, zm. 8 stycznia 1986 w Grimsby) – pułkownik kawalerii Polskich Sił Zbrojnych, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 1 marca 1902 w Pakości, w rodzinie Zygmunta (1867–1951) i Emilii Antoniny (1877–1917), córki Władysława Jażdżewskiego^[1]. Był bratem Wojciecha (1899–1974), Jadwigi (ur. 1900) po mężu Kleczkowskiej, Władysława (1903–1944).

Był potomkiem Ignacego, prezydenta Warszawy z czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego. Skończył gimnazjum w Poznaniu, a podczas nauki udzielał się w niepodległościowej organizacji konspiracyjnej młodzieży^[2]. W 1918 wstąpił do POW, brał udział w powstaniu wielkopolskim jako dowódca patrolu konnego w walkach o Kruszwicę i Strzelno^[2]. Od maja 1919 roku służył w 2 pułku ułanów^[2]. W czerwcu 1920 ukończył Wielkopolską Szkołę Oficerską z awansem na stopień podporucznika z dniem 1 lipca. Na wojnie z bolszewikami walczył jako dowódca plutonu zwiadowców konnych przy 15 pułku piechoty „Wilków”.

Po wojnie w 1921^[2] został przeniesiony na dowódcę szwadronu w 25 pułku ułanów. 12 lutego 1923 został mianowany z dniem 1 stycznia 1923 porucznikiem ze starszeństwem z 1 marca 1922 i 2. lokatą w korpusie oficerów jazdy^[3]. W 1925 w Brygadzie Kawalerii „Baranowicze” został oficerem sztabu^[2] i następnie otrzymał przydział do 17 pułku ułanów w Lesznie^[2]. W 1934 ukończył w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu kurs dowódców szwadronów i został awansowany na rotmistrza^[2]. Od 1936 dowodził szwadronem kawalerii KOP „Nowe Święciany”^[2][4].

W kampanii 1939 był dowódcą szwadronu 13 pułku ułanów. Ucieka z niewoli, w marcu 1940 przez Węgry przedostał się do Armii Polskiej we Francji. W kwietniu 1940 wyznaczony na zastępcę dowódcy formującego się dyonu rozpoznawczego Brygady Strzelców Karpackich. W maju 1943 awansowany do stopnia majora. 14 maja 1943 został wyznaczony na stanowisko dowódcy pułku Ułanów Karpackich^[5]. 2 sierpnia 1944 został mianowany podpułkownikiem. Pułkiem dowodził do 1947^[2]. Walczył w bitwie o Tobruk, bitwie pod Monte Cassino, w kampanii włoskiej.

Awansowany do stopnia pułkownika^[6].

Po wojnie osiedlił się w Anglii. Zmarł 8 stycznia 1986 w szpitalu w Grimsby. Zgodnie z jego ostatnią wolą urnę z prochami sprowadzono do Polski i złożono w grobie matki na cmentarzu przykościelnym Parafii św. Anny w Kościeszkach.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 14 września 2010) ^[7]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie: „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”)^[4]
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie: „za czyny męstwa i odwagi wykazane w wojnie rozpoczętej 1 września 1939 roku”)
• Medal Wojska
• Medal Niepodległości (9 listopada 1932)^[8]
• Srebrny Krzyż Zasługi^[4]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Srebrnym Medal za Długoletnią Służbę
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
• Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino
• Krzyż Wojenny za Męstwo Wojskowe (Włochy)
• Order Wybitnej Służby (Wielka Brytania)
• Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania)
• Gwiazda Italii (Wielka Brytania)
• Gwiazda Afryki (Wielka Brytania)
• Medal Obrony (Wielka Brytania)
• Medal Wojny 1939-45 (Wielka Brytania)
• Medal Zasługi Zakonu Maltańskiego^[9]

Upamiętnienie

18 czerwca 2010 roku nazwano Szkołę Podstawową w Rzeszynku imieniem Pułkownika.

Przypisy

Bibliografia

• Kronika 3 Dywizji Strzelców Karpackich Nr 1 za czas od 3 V 1942 do 10 XII 1943. [w:] Oddziałowe Kroniki i Dzienniki Działań, sygn. C.292 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1943. [dostęp 2016-06-03].
• Ułani Karpaccy Zarys Historii Pułku w redakcji Jana Bielatowicza, Londyn 1966.
• Cezary Leżeński / Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 56. ISBN 83-04-03364-X.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

Linki zewnętrzne

• Pałuki TV → Płk Stanisław Wyskota-Zakrzewski, dowódca Pułku Ułanów Karpackich. palukitv.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-21)].
• Publiczna Szkoła Podstawowa im. płk Stanisława Wyskoty-Zakrzewskiego w Rzeszynku. psprzeszynek.edupage.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].