Stanisław Zagajewski

Stanisław Zagajewski
Ilustracja
Popiersie Stanisława Zagajewskiego, CK Browar B we Włocławku
Data urodzenia

ok. 1927

Data i miejsce śmierci

4 kwietnia 2008
Włocławek

Zawód, zajęcie

rzeźbiarz

Miejsce zamieszkania

Włocławek

Narodowość

Polska

Odznaczenia
Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Stanisław Zagajewski (ur. ok. 1927, zm. 4 kwietnia 2008 we Włocławku) – polski rzeźbiarz samouk, artysta z nurtu Art Brut, sztuki prymitywnej, surowej, intuicyjnej. Przez włocławian nazywany Stasiu Śrubka lub Włocławski Nikifor[1].

Życiorys

Rzeźba autorstwa Zagajewskiego na wystawie "Nikifor kontra Zagajewski" w Galerii Antresola w CK Browar B we Włocławku
Nagrobek Stanisława Zagajewskiego na cmentarzu komunalnym we Włocławku

Data i miejsce jego urodzin są nieznane. Został znaleziony zimą 1929 roku na stopniach kościoła św. Barbary w Warszawie. Znalezionemu dziecku przypisano imię i nazwisko i wpisano fikcyjną datę i miejsce urodzenia: (Warszawa, 27 września 1927). Dzieciństwo spędził w zakonnych zakładach opiekuńczych w Ciechocinku i Grabiu pod Toruniem. Zarabiał na życie wykonując wiele różnych zawodów: kucharza, ogrodnika, introligatora, krawca, był także stróżem nocnym i konwojentem. Wykonywał też sztukaterie na warszawskiej Starówce, pracował przy budowie MDM-u w Warszawie i Trasie W-Z.

Rzeźbienie w glinie było od najmłodszych lat jego wielką pasją i namiętnością. Jego zdolności zostały odkryte dość wcześnie, jednak do średniej szkoły plastycznej nie mógł zostać przyjęty, gdyż nie ukończył szkoły podstawowej, a do szkoły budowlanej - z powodu zbyt wątłego zdrowia.

Sztuki wypalania glinianych form nauczono go w „Cepelii” dla której robił gliniane ptaszki. Dzięki osobistym staraniom prof. Aleksandra Jackowskiego z Instytutu Sztuki PAN, otrzymał we Włocławku niewielki domek, gdzie żył i pracował do końca życia.

Rzeźby Stanisława Zagajewskiego na wystawie w Collection de l'art brut w Lozannie
Rzeźby Stanisława Zagajewskiego na wystawie w Collection de l'art brut w Lozannie

Najpełniejszy zbiór (stała ekspozycja - ponad 120 rzeźb; w tym kilka ołtarzy) jest własnością Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. Rzeźby Zagajewskiego mają także w swojej kolekcji m.in. Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Muzeum Śląskie w Katowicach, Muzeum Etnograficzne w Toruniu i Collection de l'Art Brut w Lozannie. Jego prace są pokazywane na wszystkich ważnych wystawach twórców z kręgu tzw. Art Brut.

1 października 2005 r. otrzymał z rąk ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego największe swoje wyróżnienie Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[2]. Medal w krótkim czasie został mu ukradziony.

21 września 2007 r. z okazji 80 urodzin, w czasie uroczystości jubileuszowej otrzymał Nagrodę Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Został również odznaczony Medalem Honorowym Senatu RP przez senatora Andrzeja Persona.

Zmarł 4 kwietnia 2008 roku około godziny 16:00 w szpitalu, w którym był hospitalizowany od trzech tygodni. Przyczyną śmierci były prawdopodobnie komplikacje związane z zapaleniem płuc i wylewem [3]. Jego grób znajduje się na cmentarzu we Włocławku.

Jego nazwiskiem została nazwana jedna z ulic Włocławka[4].

Filmografia o Stanisławie Zagajewskim

  • Stanisław Zagajewski - Ars mea, lux mea, reżyseria Andrzej Papuziński, 1978
  • Powołanie czy obłęd, reżyseria Krzysztof Iwanowski, 1983
  • Inny, realizacja Urszula Guźlecka, 1998
  • Stanisław Zagajewski. Portret wybitnego artysty rzeźbiarza zaliczanego do kręgu l'Art Brut, odc. I serii: Sztuka ludowa i naiwna, Polskie Wydawnictwo Audiowizualne, 2006[5]

Przypisy

  1. Adam Luks: Sztukmistrz z Włocławka. Nowości Toruńskie. [dostęp 2014-11-29].
  2. Bydgoszcz muzyczną stolicą Polski północnej. Znaki dobrego czasu. kujawsko-pomorskie.pl, 1 października 2005. [dostęp 2013-01-10].
  3. Zmarł rzeźbiarz Stanisław Zagajewski, onet.pl, 7 kwietnia 2008 [dostęp 2016-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2015-05-02].
  4. ulica St. Zagajewskiego - Włocławek. Targeo. [dostęp 2016-06-17].
  5. film o St. Zagajewskim. ninateka.pl. [dostęp 2016-06-17].

Bibliografia

  • Stanisław Zagajewski, Bogucki Janusz, katalog wystawy Galerii Widza i Artysty w Warszawie, Warszawa 1963
  • Stanisław Zagajewski. Rzeźba ceramiczna, Liszka Elżbieta, Warszawa 1983
  • Stanisław Zagajewski i jego ołtarze, praca magisterska, Budnik Grzegorz, promotor prof. dr hab. Tadeusz Chrzanowski, KUL Instytut Historii Sztuki, Lublin 1992
  • Przerażenie i ukojenie, Państwowa Galeria Sztuki w Płocku, Płock, kwiecień 1993
  • Stanisław Zagajewski, album, opr. K. Kotula, P. Nowakowski, G. Budnik, Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, Włocławek 1997
  • Stanisław Zagajewski - Rzeźba album, opr. K. Kotula, K. Cieślak, Studio Wena we Włocławku, Włocławek 2004

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Brązowy Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis BAR.png
Baretka Brązowego Medalu "Zasłużony Kulturze - Gloria Artis"
Włocławek-bust of Stanisław Zagajewski.jpg
Autor: Mariochom, Licencja: CC BY-SA 4.0
Popiersie Stanisława Zagajewskiego, wystawione w sieni CK Browar B we Włocławku z okazji Roku Stanisława Zagajewskiego w 10. rocznicę jego śmierci.
Włocławek-Zagajewski's sculpture on exhibition Nikifor vs Zagajewski.jpg
Autor: Mariochom, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rzeźba Stanisława Zagajewskiego na wystawie "Nikifor kontra Zagajewski" w galerii Antresola w Centrum Kultury Browar B we Włocławku, z okazji Roku Stanisława Zagajewskiego.
20170811 067 lausanne.jpg
Autor: Jean Housen, Licencja: CC BY-SA 4.0
Vue de la Collection de l'art brut à Lausanne, dans le canton de Vaud en Suisse.
Nagrobek Stanisława Zagajewskiego na cmentarzu komunalnym we Włocławku.jpg
Autor: Demi Sec, Licencja: CC0
Nagrobek rzeźbiarza Stanisława Zagajewskiego na cmentarzu komunalnym we Włocławku (maj 2011 r.)