Stefan Przybylik

Stefan Przybylik

Stefan Przygodzki

Gruch, Fonja

kapitan
Data i miejsce urodzenia	2 września 1918 Kidów
Data i miejsce śmierci	5 grudnia 2007 Zakopane
Przebieg służby
Lata służby	1939–1945
Siły zbrojne	Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941–1942), Polskie Siły Zbrojne, Armia Krajowa, NIE, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj
Jednostki	8 Dywizja Piechoty (PSZ), 25 Pułk Piechoty AK
Stanowiska	dowódca plutonu łączności
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, kampania wrześniowa, działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce
Późniejsza praca	kierownik domu wczasowego, intendent, zastępca dyrektora ds. ekonomicznych, referent ds. technicznych
Odznaczenia

RMS „Laconia”

Grób Stefana i Marii Przybylików na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Stefan Przybylik vel Stefan Przygodzki ps.: „Gruch”, „Fonja” (ur. 2 września 1918 w Kidowie, zm. 5 grudnia 2007 w Zakopanem) – żołnierz Armii Andersa i Polskich Sił Zbrojnych, oficer Armii Krajowej, kapitan łączności, cichociemny.

Życiorys

Ukończył szkołę powszechną w Michałkowie i Państwową Szkołę Przemysłową w Bielsku, gdzie zdał maturę w 1939 roku i rozpoczął pracę w Walcowni Metali Kolorowych w Dziedzicach.

We wrześniu 1939 roku (do 7 września) pracował w Junackich Hufcach Pracy przy maskowaniu betonowych umocnień wojskowych nad Narwią. 17 września został rozbrojony przez wojska radzieckie i wzięty do niewoli, z której po 2 dniach udało mu się uciec i zbiec do Stanisławowa. Został ponownie aresztowany przez radziecką straż graniczną przy próbie przekroczenia granicy polsko-węgierskiej 17 października 1939 roku. Przebywał w więzieniach w Stanisławowie i Dniepropetrowsku. Został skazany na 5 lat łagrów i zesłany do Komi. Zwolniono go na mocy układu Sikorski-Majski 28 września 1941 roku i przez kolejne pół roku starał się przyłączyć do Armii Andersa. 7 marca 1942 roku został przydzielony do 8 baonu saperów 8 Dywizji Piechoty. Uczył się tam w szkole podchorążych. Został ewakuowany do Afryki Południowej.

Przydzielono go do eskorty 1800 włoskich więźniów do Wielkiej Brytanii. 27 sierpnia 1942 roku razem z kompanią szkoły podchorążych opuścił Durban na pokładzie statku „Laconia”. Statek ten został storpedowany 12 września przez niemiecki okręt podwodny U-156, w wyniku czego zginęło lub utonęło 31 polskich żołnierzy i 2109 innych osób. Po 5 dniach dryfowania w szalupie Przybylik został podjęty przez francuski krążownik „Gloire” i internowany w Maroku. 11 listopada 1942 roku – po zajęciu Maroka przez wojska alianckie – został uwolniony i 29 listopada dotarł do Gibraltaru, a 6 grudnia – do Szkocji.

Zgłosił się do służby w kraju. Przydzielono go do Sekcji Dyspozycyjnej Naczelnego Wodza. Po przeszkoleniu w radiotelegrafii został zaprzysiężony 19 stycznia 1944 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza i przerzucony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Zrzutu dokonano w nocy z 17 na 18 października 1944 roku w ramach operacji „Poldek 1” dowodzonej przez por. naw. Stanisława Kleybora (zrzut na placówkę odbiorczą „Newa” 19 km na południowy wschód od stacji kolejowej Piotrków Trybunalski, koło wsi Żerechowa-Kolonia). Po aklimatyzacji dostał przydział do Podokręgu Piotrków na stanowisko dowódcy plutonu łączności w 25 pułku piechoty AK. Brał udział w wielu walkach z Niemcami. W pierwszych dniach stycznia 1945 roku został skierowany do pracy w Komendzie Głównej AK działającej wtedy w Częstochowie. W czasie przygotowań do przenosin został 7 stycznia aresztowany przez Gestapo w Piotrkowie Trybunalskim. Po przesłuchaniach został 17 stycznia 1945 roku wysłany transportem do więzienia w Radogoszczu. Transport ten został zbombardowany przez wojska radzieckie i Przybylikowi udało się zbiec 19 stycznia i ukryć w Gałkówku.

Po odtworzeniu kontaktów rozpoczął działalność w NIE i Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj. 5 albo 6 czerwca 1945 roku został aresztowany przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi w czasie pracy z radiostacją. Był więziony do 4 października 1945 roku. 17 października ujawnił się jako żołnierz AK. Pozostawał w zainteresowaniu Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa do 1988 roku.

Po zwolnieniu z więzienia w 1945 roku wyjechał do Katowic, gdzie w latach 1945–1947 studiował w Wyższym Studium Nauk Społeczno-Gospodarczych i rozpoczął pracę jako referent w Centrali Zbytu Stali „Centrostal”. W 1948 roku ze względu na zły stan zdrowia przeniósł się do Zakopanego, gdzie osiadł na stałe. Pracował w kilku zakopiańskich sanatoriach na stanowiskach: kierownika domu wczasowego, intendenta, zastępcy dyrektora ds. ekonomicznych i referenta ds. technicznych. Przeszedł na emeryturę w 1980 roku, pozostając dalej czynnym zawodowo.

Był wiceprzewodniczącym Miejskiej Rady Narodowej w Zakopanem, prezesem koła ZBoWiD w Zakopanem (w latach 1956–1958). W 1989 roku zainicjował powstanie zakopiańskiego oddziału Związku Sybiraków.

Wziął udział w realizacji filmu dokumentalnego w reżyserii Pawła Kędzierskiego „My, Cichociemni. Głosy żyjących”, gdzie w scenach fabularnych jego postać odtwarzał Mateusz Ławrynowicz.

Po śmierci został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera FII-8-3)^[1].

Awanse

• starszy szeregowy – 21 kwietnia 1942 roku
• podporucznik – 18 października 1944 roku
• porucznik –
• kapitan –

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi

Życie rodzinne

Był synem Pawła, rolnika, i Tekli z domu Gomułki. Ożenił się z Marią Roszkowską (1915–2009).

Przypisy

Bibliografia

• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 4. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2011, s. 177–181. ISBN 978-83-933857-0-6.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 393. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 258–259.
• MarekM. Przybylik MarekM., Stefan Przybylik – porucznik Gruch, 29 listopada 2011 [dostęp 2014-01-18] .