Stefan Rosiak

Stefan Rosiak
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 lipca 1897
Ozorków

Data i miejsce śmierci

1 stycznia 1973
Łódź

Miejsce spoczynku

Cmentarz św. Rocha na Radogoszczu

Zawód, zajęcie

historyk, archiwista

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Srebrny Krzyż Zasługi
Złota Odznaka Za opiekę nad zabytkami.jpgZłota Honorowa Odznaka PTTK

Stefan Rosiak (ur. 16 lipca 1897 w Ozorkowie, zm. 1 stycznia 1973 w Łodzi) – polski historyk, archiwista, działacz krajoznawczy, szczególnie w zakresie ochrony zabytków.

Studia i stopień naukowy

W latach 1924–1929 studiował historię na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie (1929 mgr – Bonifatrzy w Wilnie – druk: Wilno 1928[1]). Po skończeniu studiów poświęcił się pracy w archiwistyce. W 1947 doktoryzował się pod kierunkiem R. Mienickiego na UMK na podstawie opublikowanej w 1938 pracy Księgarnia Eliza Orzeszkowa i S-ka w Wilnie (1879–1882).

Praca zawodowa

Jeszcze jako student (1922) został zatrudniony w Archiwum Państwowym w Wilnie, gdzie pracował do 1946. Podczas okupacji brał udział w tajnym nauczaniu. W latach 1946–1947 był pracownikiem urzędu Głównego Pełnomocnika Rządu Rzeczypospolitej do Spraw Ewakuacji. Z ramienia Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych rejestrował polonika w archiwach państwowych w Wilnie, Grodnie, Moskwie i Leningradzie. We wrześniu 1947 objął stanowisko kustosza Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim. W latach 1949–1951 był pierwszym dyrektorem Archiwum Państwowego w Łodzi, był jednym z organizatorów państwowej służby archiwalnej na terenie woj. łódzkiego. Jego staraniem powstały archiwa miejskie w Kutnie, Łowiczu, Łęczycy, Rawie Mazowieckiej, Skierniewicach, Tomaszowie Mazowieckim, Wieluniu i inne.

Społeczna działalność pozazawodowa

Członek:

Najbardziej owocna była działalność w PTTK w dziedzinie społecznej opieki nad zabytkami. W latach 50. XX w. był współorganizatorem Okręgowej Komisji Opieki nad Zabytkami, której przewodniczył do 1972. Zorganizował sieć Społecznych Opiekunów Zabytków na terenie ówczesnego województwa łódzkiego i utrzymywał z nimi stały kontakt poprzez organizowanie zebrań i zjazdów.

Śmierć i miejsce spoczynku

Zmarł 1 stycznia 1973. Został pochowany na Cmentarzu św. Rocha na Radogoszczu.

Publikacje

W latach 30. XX w. na łamach wileńskiego „Słowa” publikował artykuły popularne na temat powstania listopadowego. W jego dorobku naukowym można wyróżnić dwa nurty. Pierwszy dotyczy badań nad dziejami Wileńszczyzny. Reprezentują go m.in. następujące prace:

  • przytoczona wyżej rozprawa doktorska,
  • Bonifratrzy w Wilnie 1635–1843–1924 (1928),
  • Prowincja litewska Sióstr Miłosierdzia (1933).

Drugi nurt związany jest ze studiami nad historią gospodarczą regionu łódzkiego – artykuły, m.in.:

  • Dzieje ruchu robotniczego w Ozorkowie (1957);
  • Powstanie listopadowe w Ozorkowie (1957);
  • Powstanie przemysłu w Ozorkowie (1963).
  • Opracował monografię Ozorkowa z okazji 700-lecia tego miasta, która z przyczyn niezależnych od autora nie ukazała się drukiem.
  • Przez wiele lat współpracował z zespołem przygotowującym Materiały do historii miast, przemysłu i klasy robotniczej w okręgu łódzkim (t. I–IV, 1957–1966).

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Bogumił Zwolski, Wykaz tematów prac doktorskich oraz prac magisterskich i nauczycielskich w zakresie historii, przyjętych w latach 1923–1933 przez komisję Egzaminacyjną Wydz. Humanistycznego U.S.B. [w:] Księga pamiątkowa Koła Historyków Słuchaczy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1923–1933, Wilno: Zrzeszenie Kół Naukowych 1933, s. 369
  2. M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  3. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 470 „za zasługi w służbie państwowej”.

Bibliografia

  • materiały Oddziałowej Komisji Historycznej Oddziału Łódzkiego PTTK.
  • Słownik biograficzny łódzkich działaczy krajoznawstwa i turystyki, praca zbiorowa pod red. Jacka Ciesielskiego, Łódź 1985, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Zarząd Wojewódzki w Łodzi Komisja Historyczna.
  • 70 lat społecznej turystyki i krajoznawstwa w województwie łódzkim, pr. zb. pod red. Kazimierza Hempla, Łódź 1979.
  • Historia Oddziału Łódzkiego PTK-PTTK 1909–2009, pr. zb. pod red. Edmunda Witkowskiego, Elżbiety Korczak, Jolanty Grońskiej, Adama Arndta, Łódź 2009.
  • Lechosław Fularski, 50 lat Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Łódź 2001.
  • Jarosław Kita, Rafał Stobiecki, Słownik biograficzny historyków łódzkich, Łódź 2000, s. 81–82.
  • Mieczysław Bandurka, Stefan Rosiak (16.07.1897–1.01.1973), „Rocznik Łódzki” 18 (1973), s. 228–230.
  • Cz. Ohryzko-Włodarska, Stefan Rosiak (16.07.1897–1.01.1973), „Archeion” 1974, T. LX, s. 417–421.

Media użyte na tej stronie

Stefan Rosiak 39 606 0 XII 32 2.png
Autor: brak autora, Licencja: CC0
Polski historyk, archiwista, działacz krajoznawczy szczególnie w zakresie ochrony zabytków, dyrektor Archiwum Państwowego w Łodzi
Złota Honorowa Odznaka PTTK.png
Autor: Rafał M. Socha (Azymut), Licencja: CC BY-SA 4.0
Złota Honorowa Odznaka PTTK
Złota Odznaka Za opiekę nad zabytkami.jpg
Złota Odznaka Za opiekę nad zabytkami