Stockholms rådhus

Stockholms rådhus

Widok od strony południowo-wschodniej
Państwo	Szwecja
Miejscowość	Sztokholm
Adres	Scheelegatan 7
Typ budynku	obiekt publiczny
Styl architektoniczny	narodowy romantyzm
Architekt	Carl Westman
Inwestor	Miasto Sztokholm
Rozpoczęcie budowy	1911
Ukończenie budowy	1915
Właściciel	Miasto Sztokholm
Położenie na mapie regionu Sztokholm Stockholms rådhus
Położenie na mapie Szwecji Stockholms rådhus
59°19′51″N 18°02′37″E/59,330833 18,043611
Strona internetowa

Stockholms rådhus (pol. Ratusz^[a] w Sztokholmie) – budynek sądu rejonowego (Stockholms tingsrätt) położony przy Scheelegatan 7 w Sztokholmie. Został wzniesiony w latach 1911–1915 według projektu architekta Carla Westmana jako siedziba rady i sądu miejskiego pierwszej instancji (Stockholms rådhusrätt). Od 1 września 2009 jest siedzibą sądu pierwszej instancji Stockholms tingsrätt.

Gmach ratusza z potężną wieżą stanowi jeden z klasycznych przykładów szwedzkiego stylu narodowo-romantycznego^[1].

21 kwietnia 1995 roku budynek zyskał status zabytku architektonicznego (szw. byggnadsminne) i znalazł się na liście Riksantikvarieämbetet pod nr 21300000010094^[2].

Historia

Poprzednikiem sztokholmskiego ratusza był przez 184 lata Bondeska Palatset, obecnie siedziba Sądu Najwyższego Szwecji (Högsta domstolen). Pałac został zbudowany w latach 1662–1673 dla Gustafa Bonde, barona i Naczelnika Skarbu Państwa (Riksskattmästare)^[3].

W roku 1874 został powołany komitet do wstępnego rozpatrzenia kwestii budowy nowego ratusza, ale porozumienia nie osiągnięto. Temat powracał jeszcze kilkakrotnie (1882, 1889 i 1894, 1902, na wniosek E. Uddenberga)^[4]. Na początku XX wieku zamierzano zbudować gmach, który łączyłby funkcje ratusza i sądu^[1]. W 1902 roku postanowiono, że nowy ratusz zostanie zbudowany w kwartale Eldkvarnen, zgodnie z wnioskiem radnego R. Öhnella. Ogłoszony w 1903 roku konkurs wygrał architekt Ragnar Östberg, a w 1906 roku rada miasta podjęła decyzję o budowie ratusza według jego planów. Sytuacja jednak się zmieniła w 1907 roku, gdy pojawiła się konkurencyjna propozycja wybudowania ratusza w kwartale Fruktkorgen na wyspie Kungsholmen, według wniosku E. Uddenberga z lat 1894 i 1901. Rada Miasta postanowiła w 1908 roku skierować do realizacji obie propozycje. Ratusz miejski w kwartale Eldkvarnen miał powstać według projektu Östberga, natomiast ratusz w kwartale Fruktkorgen miał być zbudowany według projektu Carla Westmana^[4], czołowego, obok Ragnara Östberga, przedstawiciela szkoły narodowego romantyzmu^[1]. Budowa rozpoczęła się w 1911 roku, a 1915 roku nowy ratusz oddano do użytku. Koszt jego budowy, szacowany początkowo na 3 271 000 koron wyniósł ostatecznie 2 488 850 koron^[4].

Architektura

Wygląd zewnętrzny

Portal od strony Scheelegatan

Ratusz stanowi kompleks dwóch wydłużonych budynków, połączonych ze sobą krótszymi odcinkami. Dłuższa fasada (od strony Scheelegatan) ma 131,6 m szerokości, a cały kompleks ma 53 m długości (w głąb działki). Utrzymany w stylu XVI-wiecznego renesansu Wazów masywny budynek nawiązuje formą do zamek w Vadstenie^[4]. Widać też w nim wpływ szkoły narodowo-romantycznej, natomiast w ukształtowaniu formalnym zaznaczył się wpływ secesji z jej dążeniem do jedności bryły^[5].

Ratusz został zbudowany na fundamencie z czerwonawego granitu. Szeroka, potężna wieża, umieszczona centralnie, została zwieńczona niskim hełmem. Dach budynku pokryto dachówką, a ściany otynkowano. Dekoracja z zewnątrz jest oszczędna i ogranicza się do granitowych rzeźb i wykonanej z miedzi personifikacji Sprawiedliwości na portalu od strony Scheelegatan oraz popiersia św. Eryka na fasadzie wieży^[4].

W latach 2007–2009 dokonano obszernej przebudowy i rozbudowy gmachu według projektu firmy architektonicznej Ahrbom & Partner^[6]. Wykonawcą robót było przedsiębiorstwo budowlane PEAB. W efekcie tych działań powierzchnia biurowa gmachu wzrosła o 9 000 m² do 24 000 m². Największa zmiana dotyczyła w dwóch dziedzińców wewnętrznych. Dobudowano jedno piętro a całość przekryto szklanym dachem. Wewnątrz umieszczono recepcję, pomieszczenie dla ochrony, poczekalnię i siedem nowych sal sądowych. W dachu budynku głównego przy Scheelegatan wstawiono nowe lukarny, wykonane według oryginalnych szkiców z 1909 roku^[7].

Wnętrze

Plan budynku

Ratusz pod względem rozplanowania stanowi typowy i konwencjonalny budynek użyteczności publicznej. Składa się z dwóch biegnących równolegle długich części połączonych poprzecznymi łącznikami. Pomiędzy nimi znajdują się wewnętrzne dziedzińce. W każdej z części znajdują się symetrycznie rozmieszczone sale sadowe. Parter korytarza łączącego obie części ma bogato dekorowane sklepienie. Sale sądowe mają podniosły wygląd. Ich ściany zostały wyłożone boazerią a sufity zdobią kasetony, nawiązujące do sztuki renesansu^[6].

Nad dekoracją gmachu pracowali rzeźbiarze Christian Eriksson oraz bracia Aron i Gustaw Sandberg. We wnętrzu znajdują się malowidła Olle Hjortzberga i Filipa Månssona. Na czwartym piętrze przy schodach stoi zrekonstruowana figura Kopparmatte, wieńcząca pręgierz, który kiedyś znajdował się pośrodku placu Stortorget na Starówce. Oryginalny pręgierz z figurą Kopparmatte znajduje się w zbiorach Stockholms stadsmuseum^[1].

Zobacz też

• Stockholms stadshus

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Fredric Bedoire: Stockholms byggnader. Stockholm: Norstedts, 2012. ISBN 978-91-1-303652-6. (szw.)
• Johan Mårtelius, Bengt O. H. Johansson, Rasmus Wærn, Olof Hultin: Guide till Stockholms arkitektur. Stockholm: Arkitektur Förlag AB, 2009. ISBN 978-91-86050-72-6. (szw.)
• Kaj Sandell: Sztokholm. Warszawa: Wiedza i Życie, 2001. ISBN 83-7184-064-.