Stolperstein

Stolperstein poświęcony Emmy Zehden na Franzstraße 32 w Berlinie
(c) Christian Michelides, CC BY-SA 4.0
Stolperstein w Białej Podlaskiej poświęcony Chaimowi Zylberbergowi
Video

Stolperstein (z niem. kamień, o który się potykamy, po polsku – kamień pamięci) – określenie pomników poszczególnych ofiar nazizmu, mających postać osadzonych w bruku betonowych kostek brukowych z mosiężną tabliczką, z wyrytym na niej nazwiskiem upamiętnionej osoby, datami jej urodzin i śmierci oraz informacją o losie, jaki ją spotkał. Stolpersteiny montowane są w chodniku, zazwyczaj w pobliżu ostatniego miejsca zamieszkania upamiętnionej ofiary nazizmu. W ten sposób upamiętniono męczeńską śmierć nie tylko Żydów, ale i Romów, ludzi niepełnosprawnych, Świadków Jehowy, homoseksualistów i członków partii politycznych. Co jakiś czas kamienie pamięci są niszczone przez neonazistów, lecz są uzupełniane[1].

Pomniki tego typu zaczął tworzyć w latach 90. XX w. niemiecki artysta Gunter Demnig, który nadał im również nazwę[2].

Pierwsze kamienie pamięci pojawiły się na ulicach Kolonii w 1995 roku. Do 29 grudnia 2019 roku zainstalowano 75 000 kamieni pamięci na ulicach europejskich miast[3]. Znajdują się one na terenie ponad 20 krajów, w tym Niemiec, a także Austrii, Belgii, Czech, Węgier, Włoch, Polski, Norwegii, Ukrainy czy Holandii. W samym Berlinie jest ich np. 6000, w Hamburgu 5000, a w Kolonii 2000. W Polsce zainstalowano ponad 30 sztuk, m.in. w Oświęcimiu, Wrocławiu, Słubicach[4] czy Zamościu[5].

Według Charlotte Knobloch, prezeski Centralnej Rady Żydów w Niemczech, pomysł nie jest do końca trafiony, gdyż może przywodzić na myśl deptanie pamięci ofiar Holocaustu[6]. Także w Polsce pojawiły się głosy, kwestionujące ideę projektu Demniga[7].

Przypisy

  1. ↑ Niemiecki spór o pamięć wyborcza.pl, Bartosz Wieliński, 17 sierpnia 2015 [dostęp: 22 maja 2022]
  2. ↑ Ingrid Scheffer: Do Tread on Me! (ang.). goethe.de, październik 2007. [dostęp 2014-02-26].
  3. ↑ 75.000. Stolperstein verlegt (niem.), faz.net, Frankfurter Allgemeine Zeitung [dostęp: 2021-05-24]
  4. ↑ Pracownik UAM - Wieczór filmowy i dyskusja „25 nowych kamieni pamięci (Stolpersteine) w Słubicach i we Frankfurcie”, pracownicy.amu.edu.pl [dostęp 2021-09-28].
  5. ↑ Zamość. „Kamienie pamięci” upamiętnią rodzinę Bialskich i Wolfenfeldów | Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2021-09-28].
  6. ↑ Marcin Kostaszuk, Marek Zaradniak: Przechodniu, tu mieszkali sąsiedzi. w: Głos Wielkopolski, 1 lutego 2011, s. 5.
  7. ↑ Szczecin potyka się o kamienie pamięci. 80 lat po pierwszej w Niemczech wywózce Żydów IPN sięgnął bruku, szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2021-09-28].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Stolperstein Franzstr 32 (Willst) Emmy Zehden.jpg
Autor: OTFW, Berlin, Licencja: CC BY-SA 3.0
"Stolperstein" (stumbling block), Emmy Zehden, Franzstraße 32, Berlin-Wilhelmstadt, Germany
Verlegung Stolperstein Historisches Rathaus Köln.WebM
© Raimond Spekking / CC BY-SA 4.0 (via Wikimedia Commons)
Verlegung eines Stolpersteins durch Günter Demnig vor dem Historischen Rathaus von Köln zur Erinnerung an den Befehl Heinrich Himmlers vom 16. Dezember 1942, die sogenannten „Zigeuner“ aus dem Deutschen Reich in das Konzentrations- und Vernichtungslager Auschwitz zu deportieren.
Stolperstein für Chaim Zylberberg (Biała Podlaska).jpg
(c) Christian Michelides, CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Chaim Zylberberg, Krótka 3