Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych

Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych
Polish Veterans of World War II (United States)
Ilustracja
Państwo Stany Zjednoczone
Stan Nowy Jork
MiejscowośćNowy Jork
Adres180, Second Ave
New York, NY 10003
Data założenia1952-53
KierownikJanusz Krzyżanowski
Położenie na mapie stanu Nowy Jork
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych”
Ziemia40°43′49,98″N 73°59′09,42″W/40,730550 -73,985950

Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych[1] (ang. Polish Veterans of World War II, SPK) – nieistniejąca już polsko-amerykańska organizacja zrzeszająca byłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie podczas Drugiej Wojny Światowej. Należało do Światowej Federacji Stowarzyszenia Polskich Kombatantów. SPK zostało zorganizowane na zjeździe w listopadzie 1952 roku i formalnie założone rok później. Komisja likwidacyjna w 2012 roku SPK składa się z Janusza Krzyżanowskiego (przewodniczącego), Michała Madejskiego i Jerzego Żmidzińskiego.

Historia i działalność

Stowarzyszenie powstało na zjeździe kombatantów w listopadzie 1952 roku, ale rozproszone grupy polskich kombatantów w Stanach Zjednoczonych zawiązywały się jeszcze wcześniej. Większość przyszłych członków SPK przybyła jednak do USA po tym, jak w roku 1950 amerykański Kongres wprowadził poprawkę do ustawy z roku 1948, zezwalając na przyjmowanie z Anglii zdemobilizowanych polskich żołnierzy, którzy walczyli we Włoszech pod komendą Władysława Andersa.

SPK przyjmowało w swoje szeregi głównie byłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, które uformowały się z tzw. "emigracji żołnierskiej" po wrześniu 1939 roku. Jak jednak podkreślało PSK, jego członkowie nie byli "emigrantami". Niektórzy opuścili Polskę, aby walczyć u boku Francuzów, a po upadku Francji w 1940 roku przenieśli się do Anglii. Inni, aresztowani przez sowieckie NKWD, cudem uniknęli mordów katyńskich i stali się trzonem utworzonej w Rosji Armii Andersa. Jeszcze inni pochodzili z Pierwszej Dywizji Pancernej walczącej na terenie Niemiec, zasilonej przez uwolnionych z obozów żołnierzy września i Armii Krajowej. Według niektórych szacunków, w okresie największej akumulacji żołnierzy pod koniec wojny, PSZ stały się trzecią, po USA i Wielkiej Brytanii, największą siłą walczącą po stronie Aliantów, liczącą ćwierć miliona żołnierzy. Większość polskich kombatantów pochodzących z ziem wschodnich, utraconych w 1945 roku, zdecydowała się nie wracać do Polski. Część do powrotu zniechęcił również panujący w Polsce ustrój komunistyczny po traktacie w Jałcie, a także prześladowania żołnierzy Armii Krajowej. Pozostali oni na obczyźnie by nadal walczyć o Polskę wolną i niepodległą, choćby swoją postawą i słowem.

Jednym z osiągnięć SPK w Stanach Zjednoczonych było skłonienie amerykańskiego Kongresu do uchwalenia Polish Veterans Rights Legislation, aktu podpisanego przez prezydenta Geralda F. Forda w roku 1976. Prawo to dało polskim byłym żołnierzom przywilej hospitalizacji w szpitalach weteranów.

Pierwszym kapelanem naczelnym SPK w USA został ks. Franciszek Tyczkowski[2].

SPK wydawało kwartalnik Kombatant w Ameryce, który informował członków o sprawach organizacyjnych, a także o niedoli Narodu Polskiego i wydarzeniach międzynarodowych.

Byli żołnierze należący do SPK dbali o polskie groby poległych na europejskich polach bitew, znajdujące się między innymi we Włoszech, Francji, Belgii i Holandii. Ponadto członkowie SPK posiadają własny cmentarz w Narodowym Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej („amerykańska Częstochowa”) w Doylestown w Pensylwanii.

SPK brało czynny udział w obchodach polskich i amerykańskich świąt, także tych zakazanych w PRL, jak obchody zwycięstwa nad Bolszewikami. Członkowie uczestniczyli w emisjach radiowych, organizowali szkoły sobotnie dla polskich dzieci, pomagali finansowo sobie nawzajem i innym, współpracowali z polsko-amerykańskim harcerstwem i skautami.

Część kombatantów doczekała odzyskania przez Polskę niepodległości w roku 1989 i upadku komunizmu, a niektórzy mieli okazję wziąć udział w Paradzie Zwycięstwa w Warszawie w 1992 roku. Część doczekała się również przyjęcia Polski do NATO w roku 1999.

Ze względu na malejącą liczbę kombatantów, SPK zakończyło swoją działalność podczas zjazdu w roku 2012. Prezes Janusz Krzyżanowski został przewodniczącym komisji likwidacyjnej i zajmuje się aktualnie zbieraniem i opracowywaniem akt organizacji.

Cele[3]

Zjazd SPK w Stanach Zjednoczonych ustalił w 1953 roku następujące cele Stowarzyszenia:

  • Wzmocnienie więzów przyjaźni pomiędzy członkami poprzez kultywowanie tradycji walki za niepodległość Polski i przeciwko komunistycznemu reżimowi w Warszawie;
  • Zawiązywanie kontaktów z amerykańskimi organizacjami zrzeszającymi weteranów, którzy walczyli za cele przyświecające wszystkim żołnierzom wolnych narodów;
  • Uzyskiwanie praw i przywilejów dla byłych polskich żołnierzy podobnych do tych, które posiadają weterani amerykańscy;
  • Pomoc nowo przybyłym polskim kombatantom w znalezieniu pracy i miejsca zamieszkania, a także zapewnienie im kontaktu z polską kulturą;
  • Pomoc kalekom i niepełnosprawnym polskim kombatantom w innych, mniej zamożnych państwach;
  • Dbanie o groby towarzyszy broni poległych na europejskich polach bitew.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Nie należy mylić SPK ze Stowarzyszeniem Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, które pierwotnie zrzeszało kombatantów Błękitnej Armii.
  2. ↑ Ks. Franciszek Tyczkowski, kapelan wojskowy. katolicy1844.republika.pl. [dostęp 2017-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-07)].
  3. ↑ Ibidem.

Bibliografia

  • Janusz Krzyżanowski. "History of the Polish Combatants in the United States of America." Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych.

Media użyte na tej stronie

Usa edcp location map.svg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of the USA (without Hawaii and Alaska).

EquiDistantConicProjection:
Central parallel: 

* N: 37.0° N

Central meridian: 

* E: 96.0° W

Standard parallels: 

* 1: 32.0° N
* 2: 42.0° N

Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.

Formulas for x and y: 

x = 50.0 + 124.03149777329222 * ((1.9694462586094064-({{{2}}}* pi / 180))
      * sin(0.6010514667026994 * ({{{3}}} + 96) * pi / 180))
y = 50.0 + 1.6155950752393982 * 124.03149777329222 * 0.02613325650382181
      - 1.6155950752393982  * 124.03149777329222 *
     (1.3236744353715044  - (1.9694462586094064-({{{2}}}* pi / 180)) 
      * cos(0.6010514667026994 * ({{{3}}} + 96) * pi / 180))
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych (logo).jpg
Autor: Piotr Puchalski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Logo of the Polish Veterans of World War II (Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych, SPK) in New York City. See also File:PAVA Post 51 jc jeh.jpg