Stróże Małe

Artykuł

49°32′22″N 22°10′54″E

- błąd

39 m

WD

49°34'N, 22°9'E

- błąd

19398 m

Odległość

1246 m

Stróże Małe
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

sanocki

Gmina

Sanok

Liczba ludności (2021)

374[1]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-500[2]

Tablice rejestracyjne

RSA

SIMC

0359698[3]

Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok
Mapa konturowa gminy wiejskiej Sanok, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Stróże Małe”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Stróże Małe”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Stróże Małe”
Ziemia49°32′22″N 22°10′54″E/49,539444 22,181667

Stróże Małewieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok[3][4].

Historia

Według przekazów nazwa wsi mogła pochodzić od dawnych straży na rzecz zamku w Sanoku, pełnionych na okolicznych wzgórzach[5]. Strażnicy mieli osiedlić się w dolinach nad potokami i stąd przyjęto nazwy wsi Stróże Małe i Wielkie[5].

W XV wieku Dupplex Stroscha, Strosze[6]. Wieś królewska położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[7], w drugiej połowie XVII wieku należała dzierżawy Sanoczek starostwa sanockiego[8].

W XIX wieku do końca życia właścicielem posiadłości tabularnej Stróże Małe i Stróże Wielkie był Jan Tchorznicki (zm. 1868)[9][10]

. Później obiema wsiami władali spadkobiercy Jana Tchorznickiego[11]. W 1886 właścicielami Stróży Małych byli spadkobiercy Kornelii Tchórznickiej[12]. W 1890 właścicielkami tabularnymi dóbr we wsi były Józefa Rylska, Maria Szeliska i Teofila Tchórznicka[13][6], w 1897, 1904 Józefa Rylska[14][15]. W 1905 Józefa Rylska posiadała we wsi obszar leśny 185 ha[16]. Spadkobiercą majątku został Aleksander Mniszek-Tchorznicki[17][18][16][19][20], który w 1911 jako właściciel tabularny posiadał 133 ha[21].

W Stróżach Małych znajduje się kapliczka murowana z początku XIX wieku[22]. We wsi istnieje Kościół Matki Boskiej Bolesnej, jako kaplica przynależący do parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku (wcześniej przynależący do parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sanoku, dekretem z 14 sierpnia 1958 włączony do parafii Przemienienia Pańskiego[23]). W 1895 we wsi został wywiercony szyb naftowy o głębokości 315 m, należący do Anglika Perkinsa[24].

Pod koniec XIX wieku obie wsie Stróże leżały w odległości 3,7 km od Sanoka, nad potokami uchodzącymi do rzeki San w tym mieście[6]. Leżały na wschodnim stoku pasma górskiego, zarośniętego lasem bukowym[6]. Stróże Małe były wówczas położone na wzniesieniu o wysokości 351 m n.p.m.[6]. Około 1890 we wsi było 47 domów i 280 mieszkańców (z czego 274 wyznania rzymskokatolickiego i 6 wyznania izraelickiego)[6].

W 1913 w Sanoku została ustanowiona ulica Stróżecka (późniejsza ul. Stanisława Konarskiego)[25].

Do 1939 wieś zamieszkiwali Polacy i Rusini, określający siebie jako Rusnaki[5]. Było wówczas około 67 numerów domów[26]. Ludność wynosiła wtedy 415 osób, prawie wyłącznie wyznania greckokatolickiego, zaś 7 mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego[5]. Posługiwali się oni językiem polskim oraz ruskim z domieszką polskiego[5]. Ludność zajmowała się uprawą roli o charakterze małorolnym[27]. We wsi powszechne było pozdrowienie Sława Izusu Chrystu[26].

Przez wieś przepływało wtedy dwa potoki[5]. Przed 1939 we wsi została postawiona kapliczka prywatna[28]. We wsi funkcjonowała szkoła[29]. We wcześniejszych latach istniała czytelnia Proswity, którą zamknięto z uwagi na działalność komunistyczną[26].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Został założony klub piłkarski, LKS Płowce/Stróże Małe, który funkcjonuje w ramach wsi Płowce i Stróże Małe[30].

Przypisy

  1. Raport o stanie gminy Sanok za 2021 rok, Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Sanok, 12 maja 2022, s. 4 [dostęp 2022-07-22] (pol.).
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1211 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  4. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. a b c d e f Archiwum 1939 ↓, s. 1.
  6. a b c d e f Stróże Małe i Wielkie (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 412..
  7. Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie , [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. "Ziemie Ruskie" Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 4.
  8. Lustracja województwa ruskiego 1661-1665. Cz. 1, Ziemia Przemyska i Sanocka, wydali Kazimierz Arłamowski i Wanda Kaput, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 256.
  9. Hipolit Stupnicki: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 210.
  10. Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w Królestwie Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. Lwów: 1868, s. 211.
  11. Konrad Orzechowski: Przewodnik statystyczno topograficzny i skorowidz obejmujący wszystkie miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi W.X. Krakowskiem i X. Bukowinie, według najświeższych skazówek urzędowych. Kraków: 1872, s. 80.
  12. Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielk. Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Złoczów: 1886, s. 187.
  13. Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 200.
  14. Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1897, s. 184.
  15. Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1904, s. 170.
  16. a b Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 405.
  17. Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1914, s. 159.
  18. Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1918, s. 159.
  19. Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 215.
  20. Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 164.
  21. Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 20.
  22. Ewa Śnieżyńska-Stolot, Franciszek Stolot: Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. I: Województwo krośnieńskie (zeszyt 2: Lesko, Sanok, Ustrzyki Dolne i okolice). Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1982, s. 122. ISBN 83-221-0158-9.
  23. Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 10.
  24. Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 32, s. 3, 10 listopada 1895. 
  25. Ludwik Glatman. Nowe nazwy ulic Wielkiego Sanoka (dokończenie). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 36, s. 2, 31 sierpnia 1913. 
  26. a b c Archiwum 1939 ↓, s. 6.
  27. Archiwum 1939 ↓, s. 1, 4.
  28. Archiwum 1939 ↓, s. 5.
  29. Archiwum 1939 ↓, s. 8.
  30. Ludowy Klub Sportowy Płowce/Stróże Małe. 90minut.pl. [dostęp 2014-10-16].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
Powiat sanocki location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Stróże Małe 1.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Stróże Małe